سال جاری مزین به عنوان «رونق تولید» است تا با این راهبرد علاوه بر اشتغال‌زایی و تولید ملی با تحریم‌ها مبارزه کرد؛ چین از جمله کشورهای موفقی است که با راه‌اندازی مشاغل خانگی و حمایت از آن و فروش محصولات تولید شده بسیار موفق عمل کرده و یکی از کشورهای پیشرو در این زمینه است؛ حال با توجه به اینکه در جنگ اقتصادی قرار داریم باید دید که مشاغل خرد و خانگی چه نقشی در این میان دارند.
ناصر شفیع‌آبادی مدیر کارآفرینی و اشتغال اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قزوین اظهار می‌کند: دولت از سال 90 موضوع مشاغل خانگی را به‌صورت یک قانون ابلاغ کرد و از آن سال به بعد مشاغل خانگی کمی ساماندهی شد؛ 93 درصد اشتغال و تولید ملی در سطح خرد انجام می‌شود و اگر بنگاه‌ها را به‌صورت بزرگ، متوسط و کوچک دسته‌بندی کنیم عمده بنگاه‌های اقتصادی اعم از تولیدی و خدماتی کمتر از 10 نفر نیرو دارند.
وی ادامه می‌دهد: در بخش مشاغل خانگی از ابتدای سال 90 تا به امروز 2252 طرح به بانک‌ها ارسال و پرداخت شده که 83 درصد آن زنان و 17 درصد آقایان هستند؛ طی سال 97، 1097 تسهیلات پرداخت شده که گویای اهمیت و حرکت به سمت مشاغل خانگی است.
مدیر کارآفرینی و اشتغال اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قزوین اعلام می‌کند: در سال گذشته 16 میلیارد اعتبار ابلاغ شد 13 میلیارد تومان تخصیص پیدا کرد و تا به امروز 11 میلیارد اعتبار پرداخت شده و بقیه اعتبار نیز ظرف مدت کوتاهی پرداخت خواهد شد.
علی حقیقت پژوهشگر اقتصادی در ادامه بحث تأکید می‌کند: بر اساس مطالعات بحث مجوزها مسئله اصلی سرمایه‌گذاران نیست؛ بلکه دغدغه این افراد بازار بی‌ثبات قیمت‌ها و تأمین مالی پروژه است.
وی می‌گوید: در پروژه‌های کوچک، فساد و تحریم مطرح نیست چراکه از مواد اولیه گرفته تا مهارت‌ها همگی ملی بوده و خودکفا هستیم.
این پژوهشگر در اشاره به نسبت میزان تسهیلات پرداختی تشریح می‌کند: در مشاغل خانگی 11 میلیارد تومان در استان پرداخت شده و اگر انتظار ایجاد شغل برای حدود 10 هزار نفر را داشته باشیم باید میزان نرخ بیکاری دو تا سه درصد کاهش پیدا کند ولی در عمل این اتفاق رخ نداده و در سطح کلان نیز این‌گونه است.
تسهیلات مشاغل خانگی کانالیزه نمی‌شود
وی با اعلام همبستگی 0.1 درصدی در اشتغال می‌افزاید: تقریباً بین پول و تولید معنایی وجود ندارد چراکه تسهیلات مشاغل خانگی کانالیزه نمی‌شود و تنها در سطح استان این‌گونه نیست بلکه در سطح ملی هم این‌گونه است.
حقیقت با تأکید بر اینکه باید نظارت وجود داشته باشد، عنوان می‌کند: وقتی سودآوری بالاتری در بازارهای کاذب و فعالیت‌های واسطه‌ای وجود داشته باشد طبیعتاً افراد تسهیلات دریافتی را به این سمت سوق می‌دهند برای مثال فرد یک دستگاه خودروی پراید خریداری می‌کند و یا اینکه از مرزهای کشور جنس آورده و به فروش می‌رساند.
این پژوهشگر توضیح می‌دهد: آفت مشاغل خانگی آفت کلان است چراکه باید در سطح ملی ثبات نرخ ارز و تورم را داشته باشیم؛ مشکل اصلی در ثبات سیاست‌های ملی و متغیرهای کلان کشور است که اثرات آن به استان‌ها نیز القا می‌شود؛ شاید بتوان گفت که 80 تا 90 درصد بنگاه‌های کوچک و مشاغل خانگی تحت تأثیر شرایط اقتصاد کلان کشور قرار دارند و ریشه آن در وابستگی به نفت و کسری بودجه دولت و سیاست‌های پولی است.
وی می‌افزاید: باید روی این عوامل اصلاحات جدی صورت گیرد چراکه به دلیل عدم ثبات بازار وقتی تسهیلات به دست فرد می‌آید انگیزه دیگری پیدا کرده و پول را در بخش دیگر هزینه می‌کند که این مشکل باید توسط نظارت نهادهای مربوطه حل شود.
شفیع‌آبادی در خصوص نظارت اظهار می‌کند: واقعیت این است که گره بازار در جای دیگر است وقتی تولیدکننده محصول خود را تولید می‌کند ولی بازار فروش ندارد با مشکل برخورد می‌کند؛ زنجیره تولید چند مرحله دارد که تأمین، تولید و بازار ازجمله آن‌هاست و باید دید که هر سه این موارد برای همه فراهم است یا خیر؟
وی خاطرنشان می‌کند: برای مثال در استان قزوین در بخش مشاغل خانگی تولیدکنندگان شیرینی سنتی درجه‌یک تولید می‌کنند ولی روی دست تولیدکنندگان می‌ماند؛ بخش عمده بازار ما زنجیره به‌صورت یک حلقه به هم وصل نیست و به‌صورت مجزا حرکت می‌کنند و تولیدکننده نیز به‌صورت مستقل عمل می‌کند؛ علاوه بر آن فرهنگ استفاده از کالای ایرانی هم باید نهادینه شود تا تولیدات ملی و داخلی به فروش برسند.
مدیر کارآفرینی و اشتغال اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قزوین، با تأکید بر اینکه نظارت وجود دارد بیان می‌کند: در مشاغل خانگی موفق بوده‌ایم؛ گاهی مسئولان هزار میلیارد هزینه می‌کنند تا تعداد شغل محدود ایجاد کنند ولی ما سال گذشته در بخش مشاغل خانگی تنها 16 میلیارد تومان پول داشتیم که با این رقم اشتغال‌زایی صورت گرفت.
شفیع‌آبادی تصریح می‌کند: ظرف اعتبارات بخش مشاغل خانگی کوچک است ولی همین ظرف کوچک نقش خود را ایفا کرده است. در گذشته مشاغل خانگی قبلاً معاف از مالیات بودند ولی در حال حاضر می‌گویند باید پرونده تشکیل دهند و عملکرد ثبت شود و بعد تخفیف داده می‌شود.
برای سرکوب بازار سوداگری مالیات بر دارایی عایدی بسته شود
حقیقت در ادامه بیان می‌کند: مالیات ابزار دولت است؛ در برخی از کشورها با افزایش تورم، مالیات قابلیت این را دارد که بر عایدی دارایی بسته شود و همین امر بازار سوداگری را سرکوب می‌کند.
وی می‌افزاید: در ایران اظهارنامه‌ها جزو طرح جامع مالیاتی برای شفافیت است و تولیدکنندگان باید اظهارنامه دهند و بعدازآن معافیت را دریافت کنند؛ هدف اظهارنامه ثبت است و باید آن روی سکه مالیات با شفافیت بهتری انجام شود.
فاطمه غفوری رئیس کانون زنان بازرگان قزوین در ادامه سخنان این پژوهشگر اقتصاد بیان می‌کند: معمولاً قوانین برای ایجاد تغییرات و عملکرد مثبت تصویب می‌شوند؛ بند اول سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری بر واگذاری امور به مردم تأکید دارد و مشاغل خانگی بخش عمده‌ای از این بند را شامل می‌شود.
در زنجیره مشاغل خانگی شبکه‌سازی نشده است
وی با تأکید بر اینکه معمولاً مشکلات موجود در اجرا و نظارت‌هاست؛ خاطرنشان می‌کند: مشاغل خانگی و محصولات تولیدشده در منازل حبس شده‌اند، ما به‌صورت یک زنجیره و شبکه به این امر نگاه نکردیم و مشکلات عمده این مشاغل ضعف در شبکه‌سازی برای این افراد بوده است.
رئیس کانون زنان بازرگان قزوین با بیان اینکه مشاغل خانگی رها شده‌اند، تصریح می‌کند: دولت بر حسب وظایف خود تسهیلات را اعطا می‌کند ولی در فرآیندها و مراحل بعدی بجای اینکه مهارت این افراد را ارتقا دهد آنان را به حال خود رها می‌کند.
رمز الگوهای موفق را تسری دهیم
وی با تأکید بر اینکه باید رمز الگوهای موفق را تسری دهیم، عنوان می‌کند: خوشه‌هایی مانند صنایع‌دستی، گلیم و فرش که در استان‌های دیگر وجود دارند ازجمله نمونه‌های موفق هستند؛ در خوشه زنجیره، تأمین مواد اولیه تعریف شده است البته نمی‌خواهم بگویم باید خوشه را پیاده کنیم چراکه خوشه ادبیات خود را دارد و به‌خاطر پراکندگی مشاغل خانگی نمی‌توان این کار را انجام داد ولی باید الگوهای علمی را اجرایی کرد.
اولین ضعف، عدم وجود بانک اطلاعاتی است
غفوری بیان می‌کند: اولین ضعف عدم وجود بانک اطلاعاتی مشاغل خانگی است و در حال حاضر باید ظرفیت سنجی صورت گیرد و نهادهای مختلف هم کنار ما قرار بگیرند.
وی عنوان می‌کند: باید یک فکر نو و بازوی کمکی در کنار دولت وجود داشته باشد تا راهنمایی، مشاوره و ارزیابی شرایط فعلی متقاضیان توسط آنان انجام شود.
رئیس کانون زنان بازرگان قزوین ابراز می‌کند: بحث دیگر تنوع شیوه‌های آموزشی بازار متقاضیان است چراکه آن‌ها بازار را نمی‌شناسند و ما در بازار مشکل بزرگ داریم؛ همه تولیدکننده هستند و در حقیقت تولید متناسب با عدم نیاز بازار دارند.
نیازمند کسب‌وکارهای نوین در حوزه مشاغل خانگی هستیم
وی با اشاره به اینکه متقاضیان مشاغل خانگی سراغ چند شغل محدود می‌روند، می‌گوید: ما نیاز به کسب‌وکارهای نوین داریم و مشاغل خانگی باید به سمت این مشاغل بروند؛ تعامل بین پارک‌های علم و فناوری و تعریف مشاغل جدید ضرورت دارد و باید جنس پشتیبان‌ها نیز تغییر کرده و به سمت این‌گونه مشاغل بروند.
غفوری با تأکید بر اینکه حمایت‌ها باید هدفمند باشد، اشاره می‌کند: تا زمانی که یک آمایش و پایش برای شناسایی ظرفیت‌ها و حتی صادرات محصولات انجام نشود نمی‌توان کاری انجام داد؛ کشور چین مشاغلی ازاین‌دست را تعریف می‌کند و ما هم باید بتوانیم آن‌ها را به بلوغ برسانیم.
وی تشریح می‌کند: خوشه‌های کسب‌وکار، مشاغل را شناسایی کرده و با کنار هم قرار دادن عوامل تعیین‌کننده ارزان‌ترین روش را برای تأمین مواد اولیه انتخاب و علاوه بر آن بازار محصول را بررسی می‌کنند، بدین‌وسیله کسب‌وکارهایی که در رده‌های پایین قرار دارند را یک درجه ارتقا می‌دهند و کسب‌وکارهایی که در رده‌های بالا قرار دارند نیز را به بازار بین‌المللی معرفی می‌کنند.
رئیس کانون زنان بازرگان قزوین اشاره می‌کند: هنوز نگاه ما به مشاغل خانگی، زن خانه‌داری است که جای پیشرفت ندارد ولی در دنیا مشاغلی خانگی است که تحصیلات دانشگاهی می‌طلبد؛ توانمندی و ارتقای توانمندی صاحبان مشاغل خانگی از مهم‌ترین اقداماتی است که باید انجام شود و بازارسازی نکته مهم دیگری است که باید در دستور کار قرار گیرد.
وی با عنوان اینکه تیم‌های پژوهشی خوب در کنار این کسب‌وکارهای خانگی نداریم، بیان می‌کند: با پژوهش می‌توان احصا کرد که در این چند سال چه میزان تسهیلات به‌جا داده شده و یا چقدر تسهیلات داده نشده و یا اینکه چه مشاغلی باید از بین بروند؛ اعتقاد دارم بسیاری از مشاغل خانگی ازلحاظ تکثر باید از بین روند.
برای رشته‌های اشباع شده فاقد ارزش مجوز صادر نشود
غفوری اظهار می‌کند: 83 درصد بانوان تنها در چند شغل محدود و مشابه مشغول به کسب‌وکار هستند و در حقیقت با صدور هر مجوز مشاغل خانگی، چند نفر دیگر را نابود می‌کنیم؛ به همین جهت باید ظرفیت‌های منطقه سنجیده و رشته‌های جدید شناسایی شوند؛ عدم صدور مجوز برای رشته‌های اشباع شده و فاقد ارزش نیز باید در دستور کار اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قرار گیرد.
رئیس کانون زنان بازرگان قزوین در پایان سخنانش تأکید می‌کند: باید یک‌بار دیگر برای تمام اعضا مرور کنیم که هدف و استراتژی ما از مشاغل خانگی چه بوده است و قرار است به کجا برسیم.
بخش خصوصی راهنمای بخش دولتی است
شفیع‌آبادی در ادامه سخنان رئیس کانون زنان بازرگان قزوین بیان می‌کند: در حال حاضر یک‌سوی این میزگرد بخش خصوصی است و ما نیز از این موضوع استقبال می‌کنیم چراکه نگاهی که دوستان دارند نگاهی است که می‌تواند به ما کمک کند؛ بخش خصوصی راهنمای بخش دولتی است به‌ویژه اگر بخش خصوصی خودش وارد کار شده باشد.
وی ادامه می‌دهد: بخشی از مشکلات را پیش‌ازاین می‌دانستیم ولی در این جلسه نکاتی از سوی بخش خصوصی مطرح شد که تا امروز نمی‌دانستیم و تلاش می‌کنیم آنان را اصلاح کنیم.
مدیر کارآفرینی و اشتغال اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قزوین تصریح می‌کند: ازاین‌پس معیار ما در بحث مشاغل خانگی، الگوی توسعه این مشاغل خواهد بود تا رشته‌ها هدایت شده باشند و برای هر رشته‌ای مجوز صادر نشود.
وی با اشاره به طرح «تکاپو» می‌افزاید: پژوهش‌های این طرح توسط یکی از اساتید دانشگاهی انجام و مقررشده مشاغل خانگی در قالب این طرح‌ها تعریف شود به همین جهت مزیت‌های رقابتی و نسبی استان را شناسایی کردیم؛ باید متذکر شد بخش دولتی نباید هدایت کند بلکه مراکز دانشگاهی، علمی و خصوصی ورود پیدا کنند.
شفیع‌آبادی با اشاره به اینکه باید همت همه مسئولین در تعریف مشاغل جدید مضاعف شود، بیان می‌کند: ابتدای هرسال طی نامه‌ای به ادارات ارسال و درخواست می‌شود تا رده‌ها و مشاغل جدید را که بهره‌وری بالایی دارد را به ما معرفی کنند؛ دستگاه‌های اجرایی باید در بخش راهنمایی و مشاوره به کمک اداره کار آیند.
مدیر کارآفرینی و اشتغال اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قزوین با اشاره به بانک اطلاعاتی تصریح می‌کند: در استان قزوین چند هزار نفر در خانه‌های خود کارهای متفاوتی انجام می‌شود و بخشی از این موارد بیرون از استان مصرف می‌شود که اطلاعاتی در دست نیست که رسانه‌ها و بخش خصوصی باید در هدایت و مطالبه‌گری آن وارد میدان شوند تا بخش دولتی را برای تهیه بانک اطلاعاتی ترغیب کنند.
وی عنوان می‌کند: 22 هزار نفر در سامانه صدور مجوز مشاغل خانگی ثبت‌نام کرده‌اند که جامعه آماری قابل قبولی است؛ برای زنجیره و الگوی توسعه مشاغل خانگی تلاش می‌کنیم و موفقیت نیاز به یک عزم دارد و یک نقد به خودمان دارم آیا دستگاه‌های اجرایی با بروکراسی اداری قادر به فعالیت هستیم؟
شفیع‌آبادی بیان می‌کند: زنجیره تنها تأمین و تولید نیست و نیاز به فرآیند و نوآوری دارد تا یک کالا تولید و یک کارآفرینی تولید شود؛ زنجیره زمان می‌خواهد که رسانه ملی، محلی و پتانسیل‌های مذهبی از قبیل مساجد پای‌کار آیند.
اقتصاد و زنجیره تولید را در مساجد تبیین کنیم
وی اضافه می‌کند: لازم است اقتصاد را به مساجد ببریم تا زنجیره تولید توسط ائمه جماعات بیان و درنهایت به اشتغال منجر شود چراکه اشتغال از نماز شب واجب‌تر است.
مدیر کارآفرینی و اشتغال اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قزوین با تأکید بر اینکه درب اتاق ما به روی رسانه‌ها باز است، تشریح می‌کند: بخش خصوصی و دولتی باید منسجم شوند و رسانه‌ها نیز مطالبه‌گری داشته باشند تا با نقد سازنده مسائل را چکش‌کاری کنند.
شفیع‌آبادی در نقد مطبوعات خاطرنشان می‌کند: مطبوعات به‌صورت عمومی وارد موضوعات می‌شوند و این در حالی است که اگر به‌صورت تخصصی مسائل را بررسی کنند شاهد رشد و پیشرفت خواهیم بود چراکه رسانه رکن چهارم دموکراسی است.