گرچه فرصتهای موفقیت برای کسب و کارهای خانوادگی بهوفور وجود دارد، اما این نوع از کسب و کارها با مجموعهای از چالشهای منحصر بهفرد مواجه میشوند. زیرا آنها تحت کنترل افرادی هستند که زندگی خود را از لحاظ مالی و احساسی درهمآمیختهاند. برای هرکسی که بهدنبال کسبوکار خانوادگی است، چندین مانع مشترک وجود دارد که باید برطرف شود:
1- کار و شغل خود را از هم جدا کنید
به گفته رئیس اداره امور خانواده و خدمات آموزشی، یافتن راههایی برای مدیریت روابط یکی از بزرگترین چالشهای کسبوکار خانوادگی است؛ برای مثال تصور کنید در حال میل کردن شامی دلچسب با پدرتان هستید؛ اما میدانید این آرامش زیاد طول نمیکشد؛ باید پدرتان را از وضعیت فروش شرکت آگاه کنید! جدایی خانواده از کسبوکار در شرکتهای خانوادگی کار بسیار مشکلی است. حفظ فاصله قابلاحترام - به هر دو صورت ضمنی و یا بهمعنای واقعی کلمه - میتواند به ایجاد یک محیط کاری مثبت کمک کند. علاوه بر این، شناخت تأثیری که روابط خانوادگی میتواند بر دیگر کارکنان داشته باشد، میتواند به تنظیم رفتار اعضای خانواده در شرکت کمک کند.
2- سیاستهای استخدامی را در خانواده شفاف سازید
گاهی اوقات کسبوکارهای خانوادگی هیچ سیاست مشخصی در مورد شرایط تحصیلی که اعضای خانواده باید برای اشتغال یا انتصاب در نقش رهبری در شرکت داشته باشند؛ ندارند. توسعه یک سیاست اشتغال خانوادگی یکی از راههای کاهش این ابهام است. برای مثال، بسیاری از شرکتهای خانوادگی نیازمند این هستند که اعضای خانواده که مایل بهکار کردن در این کسبوکار هستند، تجربیاتی را در یک کالج یا شرکت خارجی کسب کنند؛ بهگونهای که آنها واقعاً بتوانند چیزی را برای کسبوکار به ارمغان بیاورند. چنین سیاست واضحی، سوءتفاهمهای مربوط به مشارکت خانواده در کسبوکار را حذف میکند و در صورت نیاز به مهارتها و استعدادهای نسلهای آینده میپردازد.
3- مشاغل را به مهارتهای اعضای خانواده بسپارید
بعد از ایجاد یک سیاست اشتغال خانوادگی، اولویت بعدی این است که اطمینان حاصل کنید افرادی از خانواده که در شرکت خانوادگی مشغول به فعالیت شدهاند؛ در جای خود قرار گرفتند. در بسیاری از موارد دیده میشود که اعضای خانواده صرفاً به دلایلی همچون؛ نیاز به کار؛ روابط خانوادگی؛ جلب حمایت افراد خانواده یا ... جذب سازمان شدهاند که قطعاً منطقی نیست. اینگونه انتصابها در شرکت میتواند پیامدهای جبرانناپذیری بر جای بگذارد؛ سادهترین این پیامدها پیشرفت نکردن و عقب ماندن از رقباست. رهبران کسبوکارهای خانوادگی باید معیارهای سختگیرانهای را برای حضور افراد در شرکت تعیین کنند و مطمئن شوند که تنها افراد واجد شرایط؛ جایگاههای موردنظر را کسب کردهاند.
4- برنامهای برای جبران خدمت منصفانه داشته باشید
جبران خدمت میتواند موضوع پیچیدهای برای کسب و کار خانوادگی باشد، چراکه در آن امکان دارد افراد احساس کنند بااینکه نسبت به دیگران بیشتر مشارکت دارند اما سهم یکسانی دریافت میکنند. بهترین راه برای جلوگیری از خشونت یا احساس غیر منصفانه بودن جبران خدمات، این است که اطمینان حاصل شود حقوق و دستمزد هر فرد با آنچه در موقعیت مشابه در بازار آزاد پرداخت میشود، مطابقت دارد.
5- برای آینده برنامهریزی کنید
30 درصد از شرکتهای خانوادگی به نسل دوم، 12 درصد به نسل سوم و تنها 3 درصد به نسل چهارم منتقل میشوند. برنامهریزی جانشینی برای بقای کسبوکار خانوادگی، بسیار مؤثر است. بااینحال، بسیاری از کسبوکارهای خانوادگی برنامهریزی برای جانشینی را کنار گذاشتهاند؛ زیرا نمیخواهند انتقال قدرت باعث ایجاد اختلال در خانواده شود.
خانوادههایی که مایل به ایجاد ارتباط قوی و ایجاد رهنمودهای جامع هستند، میتوانند این تعادل ظریف را از طریق اتحاد و موفقیت تجاری کسب کنند. درنهایت امکان دستیابی به این تعادل وجود دارد. همانطور که لیونل براون گفت، "مثل یک خانواده از پادشها لذت ببرید و موفقیت را مثل یک تیم احساس کنید.".
مارال مختارزاده (کارشناس ارشد کارآفرینی)