به گزارش خبرنگار ایسنا، 80 سال از تاسیس نخستین شرکت بیمه ملی در ایران می‌گذرد. بیمه به منظور سر شکن کردن زیان فرد در زمان بروز حادثه در ازای پرداخت وجه یا وجوهی صورت می‌گیرد و یکی از روش‌های مهم مقابله با ریسک است.
ازاین رو روز ملی بیمه فرصتی است تا علاوه بر نگاهی به تاریخچه پیدایش آن، عملکرد این صنعت را در طی سال‌های گذشته مورد بررسی قرار دهیم.
فعالیت بیمه‌ای در ایران از سال 1289 با حضور دو مؤسسه روسی آغاز شد. در آبان ماه سال 1310 با گسترش فعالیت‌های شرکت‌های بیمه خارجی چون اتریش، انگلیس، آلمان و سوئیس که تا سال 1314 به 13 شرکت رسیده بودند متوجه ضرورت راه‌اندازی شرکت بیمه ملی شدند.
ایده ایجاد شرکت بیمه ملی در سال 1310 توسط الکساندر آقایان، ایرانی‌تباری که سابقه کار در یکی از شرکت‌های بیمه‌ای روسی را در ایران داشت به علی‌اکبر داور، وزیر مالیه وقت مطرح شد و در 15 آبان سال 1314 شرکت سهامی بیمه ایران با سرمایه دو میلیون تومانی تاسیس شد و در روز افتتاح آن نخستین بیمه نامه صادر شده ایرانی نیز به نام وزیر که خانه‌اش را تحت پوشش بیمه آتش سوزی قرار داده بود ثبت شد.
دو سال پس از تاسیس شرکت سهامی بیمه ایران با سرمایه صد درصد دولتی قانون بیمه در سال 1316 با 36 ماده تدوین و به تصویب مجلس رسید. پس از آن نیز مقررات دیگری هم چون الزام شرکت های بیمه به واگذاری 25 درصدی بیمه نامه های صادره خود به صورت اتکایی اجباری به شرکت سهامی بیمه ایران به اجرا گذاشته شد. تا جاییکه با حمایت دولت و تقویت نقش این شرکت سهامی، به تدریج فعالیت شعبه های شرکت های خارجی بیمه متوقف شدند و در سال 1318 این شرکت مالک 75 درصدی بازار بیمه در ایران گردید.
شرکت سهامی بیمه ایران برای سال ها تنها به فروش دو بیمه نامه آتش سوزی و حمل و نقل می پرداخت و به تدریج شاخه‌های دیگری از خدمات بیمه چون بیمه‌های مختلف بازرگانی و اجتماعی را هم به سبد خدماتی خود افزود و در پی آن قانون بیمه اجباری مسؤلیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در قبال شخص ثالث برای پوشش‌های بیمه نیز در سال 1347 به تصویب رسید.
تولد شرکت های خصوصی بیمه در ایران
پس از جنگ جهانی و در نتیجه خروج بیشتر شرکت‌های بیمه ای خارجی از ایران در نتیجه قوانینی که این شرکت ها را موظف به تودیع 250 هزار دلاری به بانک ملی ایران و افزایش سالیانه این مبلغ در صورت افزایش درآمد سالیانه بالاتر از 500 هزار دلاری می کرد، شرکت های خصوصی بیمه ای در ایران متولد شدند.
اولین شرکت خصوصی بیمه ای ایرانی با نام بیمه شرق در سال 1329 تاسیس شد و به تدریج شرکت های خصوصی بیمه دیگری چون شرکت خصوصی بیمه پارس، البرز، امید،آریا و ساختمان کار، فعالیت شان در بازار نوظهور بیمه ایران کلید زدند.
دیری نگذشت که با الزام رعایت پرداخت حق 25 درصدی شرکت های بیمه از امور بیمه ای خود در قالب اتکایی به بیمه ایران، تردید از گزارش اطلاعات شرکت‌ها به شرکت رقیب و نارضایتی از آن شدت گرفت. از طرفی دیگر با افزایش فعالیت بیمه در ایران و رشد میزان شرکت های بیمه ای، نیاز به ایجاد سازمانی نظارتی با قوانینی استاندارد برای صیانت از حقوق بیمه شدگان و بیمه گذاران پر رنگ تر شد.
از این رو در سال 1350 بیمه مرکزی ایران به نمایندگی از دولت با هدف نظارت و انجام امور اتکایی اجباری برای مؤسسات بیمه خصوصی، تنظیم و توسعه بازار در حال رشد بیمه تاسیس شد.
این اقدام در حالی بود که با افزایش درآمدهای ارزی کشور دراواخر دهه 40 شرکت های بیمه خارجی برای از سرگیری فعالیت شان در ایران ابراز تمایل کردند و این احتمال می رفت که شرکت های نوپای داخلی را با شکست رو به رو کنند.
صنعت بیمه ایران با انقلاب اسلامی
با این حال با آغاز به کار بیمه مرکزی رشد شرکت های بیمه خصوصی نیز از همان سال افزایش یافت و طی سال های 1350 تا 1357 شرکت های خصوصی دیگر با نام های حافظ، دانا، تهران، توانا، آسیا و شرکت بیمه تخصصی صادرات و سرمایه گذاری، با سرمایه فراهم شده توسط بانک ها و بیمه ها تاسیس شدند.
اما تمامی 12 شرکت بیمه در ایران پس از انقلاب ایران و تصویب قانون اساسی در 4 تیر ماه سال 1358 ملی اعلام شدند و اداره این شرکت های تخصصی با عنوان مالکیت عمومی در اختیار دولت قرار گرفت و فعالیت دو شرکت بیمه خارجی باقی نیز لغو شد. تا اینکه پس از سال ها با مطرح شدن سیاست های خصوصی سازی انتقال بخش اعظمی از مصادره های دولتی به بخش خصوصی در دستور کار قرار گرفت.
طبق سیاست های اصل 44 مبنی بر توسعه اقتصاد غیر دولتی و با گذشت 14 سال از تصویب قانون تاسیس مؤسسات بیمه غیردولتی که فعالیت شرکت های بیمه غیر دولتی را با سرمایه گذاری بخش خصوصی امکان پذیر می کند و هم چنین عرضه سهام سه شرکت بیمه دانا، البرز و آسیا در بورس، شمار مؤسسات اختصاصی بیمه در ایران به 23 شرکت رسید و تنها شرکت بیمه دولتی، بیمه ایران باقی ماند که هم اکنون 50 درصد از سهم بازار بیمه را داراست و 50 درصد باقی از آن شرکت های اختصاصی بیمه‌ای است که از سرمایه‌گذاری بانک‌ها و شرکت‌های اختصاصی کلان تاسیس یافتند.
سود و سرمایه صنعت بیمه در سال گذشته
طبق آمار گزارش شده، در سال گذشته شرکت های بیمه در ایران حدود 700 میلیارد تومان سود به سهامدارشان پرداخت کردند. با این حال با توجه به سرمایه 6 میلیارد و 500 میلیون تومانی در این صنعت، عملکرد شرکت های بیمه در بازار بورس چندان رضایتبخش نیست. بطوریکه بازده کلی صنعت بیمه در بورس اوراق بهادار حدود 11.5 درصد گزارش شده که در مقایسه با دیگر صنایع بورسی، بازار ارز و سود بانکی بسیار پایین است.
بیمه در دوران تحریم
در بررسی عملکرد صنعت بیمه ایران در سال های اخیر توجه به دو مقطع زمانی با اهمیت است. تاثیر تحریم های هشت ساله جامعه جهانی بر ایران در شرکت های بیمه هم چون یک شمشیر دو لبه است.
طی دوران تحریم شرکت‌های بیمه در ایران از دسترسی به تکنولوژی و فناوری‌های روز صنعت بیمه و هم چنین ارتباط با شرکت های بین المللی بیمه محروم شدند که در پی آن قابلیت اعتبار جهانی و همگام شدن با خدمات جدید و آموزش های نوین بیمه در سطح جهانی را از دست دادند.
عدم رتبه بندی شرکت‌های بیمه از سوی بزرگترین شرکت های رتبه بندی جهانی که اغلب آمریکایی‌اند و هم چنین کاهش سطح رشد بیمه عمر در پی افزایش تورم از دیگر محرومیت‌های صنعت بیمه در داخل کشور در دوران تحریم است.
از طرفی دیگر اما با بسته شدن راه‌های ارتباطی بین المللی و محدود شدن تامین مالی، شرکت های داخلی برای بقا مجبور به تکیه بر توانایی های مدیریتی و ظرفیت‌های مالی داخلی شدند و خدمات بیمه سنگینی که پیش از تحریم‌ها از سوی چند شرکت اتکایی بین المللی صورت می گرفت این بار توسط شرکت های داخلی انجام شد. خدمات بیمه چون بیمه‌نامه های کشتیرانی، هواپیمایی و نفتی از جمله پوشش هایی هستند که در پی تاسیس صندوق بیمه اتکایی و اختصاص یک میلیارد دلار سرمایه به آن از سوی شرکت های داخلی انجام گرفت.
از این گذشته به نقل از رئیس بیمه مرکزی تحریم‌ها موجب جلوگیری از خروج حدود 130 میلیون دلار حق بیمه اتکایی برای شرکت‌های خارجی شد. این گفته درحالی است که در دوران پیشا تحریم بیمه گران خارجی عاید سالانه 30 تا 40 میلیون دلار از بازار بیمه ایران به صورت اتکایی می شدند.
بیمه در دروان پسا تحریم
در طول مدت مذاکرات هسته ای کارشناسان اقتصادی نوید گشایش بازارهای بین المللی را به اقتصاد آسیب دیده ایران می دادند. پس از توافق تاریخی ایران در موضوع هسته ای و رد شدن سایه سنگین تحریم ها، روابط بین المللی در بازار بیمه ایران نیز احیا شد. تا جاییکه حضور 10 کشور خارجی برای شرکت در هشتمین همایش بیمه و توسعه در ایران قطعی است.
هم چنین پیش بینی می شود تا با برطرف شدن تحریم ها و بازگشت شرایط مناسب اقتصادی و کاهش تورم میزان سهم بیمه عمر که طی سال های گذشته رشد ناچیزی داشته است بیشتر شود.
علاوه بر این به نقل از رئیس بیمه مرکزی امید است تا در دوران پسا تحریم فرصت همکاری‌های آموزشی با مؤسسات بین المللی نظیر مؤسسه بیمه لندن و هم چنین دسترسی به نرم افزارهای چندگانه در محاسبات فعالیت‌های شرکت های بیمه با امکان خدمات جانبی در داخل کشور از سوی ارائه دهندگان خارجی میسر شود.