آیا میخواهید مطمئن شوید که بچههایتان سرانجام بزرگسالانی با مدیریت مالی قوی از کار درخواهند آمد؟
چهار آزمایش زیر را انجام بدهید:
توصیه میشود این شگردها را روی بچههایتان امتحان کنید، درباره درسهایی که باید آموخته بشوند با آنها صحبت کنید و بعد پنهانی کلاهتان را قاضی کنید که آیا خود شما اسیر این کلکهای مالی شدهاید؟
1) بها دادن به امروز
بچهها میتوانند در بزرگسالی با پشتکار پول پسانداز کنند، به شرطی که یاد بگیرند خواستههایشان را به تاخیر بیندازند. با این همه این مهارت به آسانی به دست نمیآید.
میخواهید بدانید چرا؟ فرض کنید پول توجیبی بچهها هفتهای 5 دلار باشد. هفته بعد که برای گرفتن پول توجیبی خود به سراغتان آمدند به آنها حق انتخاب بدهید؛ یکی اینکه میتوانند همان 5دلار همیشگی را همین الان دریافت کنند، یا 7دلار داشته باشند؛ یعنی افزایشی 40درصدی، به شرطی که بتوانند یک هفته صبر کنند.
«شلومو بنارتزی»، استاد اقتصاد دانشگاه کالیفرنیا در لسآنجلس میگوید: «این به خواستههای آنی و لحظهای مربوط میشود. اینکه الان هیچ پولی نگیری جالب به نظر نمیرسد بنابراین آنها احتمالا 5دلار را انتخاب خواهند کرد». این لزوما به این معنا نیست که فرزندان شما همه پول توجیبیشان را یکجا میخواهند. پروفسور بنارتزی که یکی از موسسان گردهمایی مالی رفتاری نیز هست، میگوید: «اگر به بچهها پیشنهاد انتخاب بین 7دلار همین الان یا روزی یک دلار را بدهیم احتمالا بچهها مانند بزرگسالان روزی یک دلار را به مبلغ هنگفتی که یک دفعه بهدست بیاورند، ترجیح میدهند».
2) آهسته خرج کردن
ما در مورد پول، بسته به نوع آن متفاوت فکر میکنیم. برای مثال اگر قرار باشد پول را نقدا از جیبمان پرداخت کنیم خیلی بیشتر مواظب خرج کردن آن هستیم نسبت به زمانی که قرار باشد با کارت اعتباری خرید کنیم. برای تست کردن این موضوع روی بچهها نوع پول تو جیبیشان را تغییر دهید، یک هفته به آنها 5 تا یک دلاری بدهید، هفته بعد یک اسکناس 5دلاری. احتمالا متوجه میشوید که اسکناس 5دلاری را آهستهتر خرج میکنند.«دانانجی نایاکانکوپام» استاد بازاریابی در دانشگاه آیوا میگوید: «اینطور تصور میشود که اسکناس 5دلاری ارزش بیشتری دارد، ناراحتی ذهنی جدایی ازاسکناس 5دلاری بیشتر از ناراحتی ذهنی جدایی از 5 تا یک دلاری است.»بزرگسالان نیز همین گونهاند، پرفسور نایاکانکوپام به همراه دو همکار خود در پژوهشی که در شماره مارس 2006 نشریه «پژوهش مصرفکننده» منتشر شد، دریافتند اگر آدمها برای مثال یک اسکناس 50دلاری داشته باشند، تمایل کمتری به خرج کردن دارند نسبت به زمانی که 10 تا اسکناس 5دلاری داشته باشند.
3) تهیه فهرست خواستهها
همه ما خواهان چیزهایی هستیم که در فروشگاههای بزرگ یا در تبلیغات دیدهایم. گاهی آن چیزی را که خواهانش بودیم، میخریم و در نهایت سرخورده میشویم. بعضی اوقات چند روز که صبر میکنیم اشتیاق خرید ما از بین میرود.
4) آیا میخواهید جلوی بدون دلیل خرج کردن بچههایتان را بگیرید؟
به تدبیری که توسط «هیلان بیکر»- مشاور چاپ و تحلیلگر مالی در ملبورن- استفاده شده توجه کنید. زمانی که دو فرزند وی چیزهایی را که میخواستند نام بردند، خانم بیکر موارد را در دو فهرست خواستههای مجزا نوشت. چند روز یا چند هفته بعد همراه دو فرزندش به سراغ فهرست رفت تا بررسی کند آنها چه مواردی را هنوز میخواهند با پول تو جیبی خودشان بخرند یا به عنوان کادوی تولد یا عیدی دریافت کنند، خانم بیکر میگوید: «زمانی که آنها خیلی بچه بودند از منو شگفتزده میشدند؛ چون گاهی حتی اسباب بازی بهخصوصی را که سه شنبه شدیدا میخواستند در روز جمعه اصلا به یاد نمیآوردند.»
5) پول خردها را برای خودت نگه دار
به نظر میرسد که بچهها خواستههای تمام نشدنی دارند که البته شوک مالی بزرگی به خانواده وارد نمیکند. با این همه خرید کردن هیچ هزینهای برایشان ندارد چون پول پدر مادرها را خرج میکنند.
ترفندی که در اینجا باید بکار ببرید این است: کاری کنید بچهها احساس کنند که مشغول خرج کردن پول خودشان هستند. من این را از دخترم یاد گرفتم، زمانی که هانا به اولین گردش علمی مدرسه رفت به او 5دلار دادم و گفتم بقیه پول رو برگرداند، او با کیفی پر از خرت و پرت و چند سنت پول بازگشت. در گردش بعدی باز هم 5دلار دادم، اما این دفعه گفتم هر چقدر که باقی ماند مال خودت باشد. او با 5دلار بازگشت. بعدا این روش را روی هنری برادر کوچکتر هانا امتحان کردم، تقریبا مثل قبل موفقیتآمیز نبود. فرصتهایی پیش میآید تا درباره پول صحبت کنیم، که تا وقتی پدر و مادرها در این زمینه افراط نکنند احتمالا چیز خوبی است. میر استاتمن، استاد امور مالی در دانشگاه سانتاکلارا در کالیفرنیا – هشدار میدهد: «شما که نمیخواهید فرزندانتان به یک روبات پول جمعکن تبدیل شوند. خوب است که بدانیم چه زمانی پول را در قلک بیندازیم، اما این هم خوب است که بدانیم چه زمانی پول را از قلک بیرون آوریم».