در شرایطی که روزبه روز بر تعداد بیکاران کشور افزوده می‌شود و جوانان کمترین امید را برای استخدام شدن در ارگان‌ها و ادارات دولتی دارند، عده‌ای در تلاش هستند که خود کسب و کارهایی نو و یا به عبارتی استارتاپ هایی را ایجاد و با استفاده از آنها نه تنها برای خود بلکه برای بسیاری از افراد جامعه شغل‌هایی را ایجاد کنند.
گاهاً صفحات مجازی، بنرهای موجود در خیابان‌ها و برخی از مؤسسات علمی و آموزشی از برگزاری رویدادهایی خبر می‌دهند که به نظر می‌رسد علی رغم تعدد در برگزاری این رویدادها در زمینه‌های مختلف و بسیار، در سطح کشور، عده زیادی از جوانان آن چنان که باید با جزئیات آنها آشنا نیستند.
این رویدادها عموماً بدون قائل شدن محدودیت سنی افراد برگزار می‌شود و در آنها عموماً و به طور مشترک هدف ایجاد انگیزه، بالا بردن اعتماد به نفس و نیز یادگیری و یافتن مسیری درست برای شروع کاری نو و ایجاد کسب و کاری نوآورانه با استفاده از تجربیات مربیان موفق این حوزه بیان می‌شود. یک مشاور راه اندازی و توسعه کسب و کار گفت: با بالارفتن نرخ بیکاری، دیگر زمان آن رسیده است که افراد جامعه و به ویژه جوانان به دنبال یافتن مسیری دیگر برای درآمدزایی و موفقیت باشند.
مجید جعفریاری در خصوص تعاریف متعدد موجود برای استارتاپ، عنوان کرد: افراد و صاحب نظران این حوزه بنا به دلایل منطقی از دید خود تعاریفی را برای آن بیان می‌کنند و به همین دلیل تعاریف زیادی برای این واژه وجود دارد.
وی افزود: "اریک ریس" نویسنده کتاب نوپای ناب در این خصوص بیان می‌کند استارتاپ نوعی کسب و کار است که برای ارائه محصولات و خدمات جدید در شرایطی که ابهامات (در اینجا ابهام در معنای خطر و ریسک مدنظراست) زیادی دارد به وجود می‌آید.
جعفریاری با بیان این که بسیاری از فعالان این حوزه و من نیز از چنین تعریفی استفاده می‌کنم، ادامه داد: برای کامل‌تر شدن این تعریف بهتر است به تعریف دو ویژگی مقیاس پذیر و نیز تکرار پذیر بودن استارتاپ ها بپردازیم. در ادامه به توضیح این دو ویژگی خواهم پرداخت.
این مشاور در خصوص ویژگی تکرار پذیر بودن استارتاپ ها تصریح کرد: تکرار پذیر بودن به این معناست که کسب و کار مدنظر هیچگاه تمام نشود و دارای فرآیندهای تکرار شونده باشد.
وی بیان کرد: برای مثال درگذشته در تلفن‌های همراه بازی‌هایی وجود داشتند که تعداد مراحل مشخصی داشته و فرد پس از مدتی به مرحله پایانی می‌رسید، اما در حال حاضر در بازی‌هایی از جمله کلش آف کلنز طی دوره‌هایی به روزرسانی شده و مراحل آن پایان ندارند. البته امروزه علاوه بر بازی‌ها بسیاری از کسب و کارهای ایرانی و خارجی نیز به همین ترتیب بوده و پایانی ندارند. اسنپ یکی از اپلیکیشن‌هایی است که تکرار پذیر بوده و به عنوان یک استارتاپ معرفی شده است.
جعفریاری اظهار کرد: از طرفی زمانی که قرار است یک کار را به شکل سنتی انجام دهیم مانند ساختمان سازی، این فعالیت خواه ناخواه در نهایت به پایان خواهد رسید و تکرار پذیر نیست. کسب و کارهای سنتی عموماً تکرارپذیر نیستند.
استارتاپ ها سرعت رشد خوبی دارند
این مشاور با بیان این که موفقیت در استارتاپ ها قطعی نیست، عنوان کرد: ۹۰ درصد استارتاپ ها شکست می‌خورند و به همین دلیل است که ریسک پذیر بودن در آنها مطرح می‌شود. ۱۰ درصد باقی مانده می‌توانند نتایج بسیار خوبی را به ثمر برسانند.
جعفریاری افزود: یکی از اساسی‌ترین دلایل عدم موفقیت استارتاپ ها، اعضای موجود در تیم‌ها هستند.
وی در خصوص مقیاس پذیر بودن استارتاپ‌ها بیان کرد: مقیاس پذیربودن یعنی این که بتوان با حداقل هزینه، حداکثر درآمد را به دست آورد. هرچند بسیاری معتقدند که برای استارتاپ، مقیاس پذیر بودن آن چنان اهمیتی ندارد اما به عقیده من این موضوع بسیار مهم است.
این مشاور اظهار کرد: برای مثال سایتی به نام "دیجی کالا" که کسب و کاری شناخته شده در ایران است به این دلیل که پایه و اساس آن فناوری است و بخش عظیمی از آن بر روی بستر اینترنتی قرار دارد، ویژگی مهم بودن مقیاس پذیر بودن استارتاپ را به خوبی نشان داده است. " دیجی کالا" با هزینه اندک؛ بستر یا سایت خود را گسترش می‌دهد و در نتیجه درآمدی خوب در مدت زمان کم به دست می‌آورد.
جعفریاری افزود: اگر کسب و کارهای سنتی را در مقابل چنین کسب و کارهایی در نظر بگیریم؛ ویژگی‌ها و مزایای استارتاپ ها را بهتر خواهیم شناخت. از جمله می‌توان صرفه جویی در زمان، هزینه کم و درآمد بالا را نام برد.
وی اشاره کرد: کسب و کاری قدیمی مانند یک تولیدی پوشاک را در نظر بگیرید. چنین مجموعه‌ای با بالارفتن سفارشات به نیروی کار و دستگاه‌های دوخت و دوز بیشتری نیاز خواهد داشت. با بالا رفتن نیازها و لزوم تأمین آنها، بالارفتن مساحت و متراژ محل کار نیز ضروری است. انجام تمامی موارد نامبرده شده بدون تخصیص بودجه و زمان زیاد امکان پذیر نخواهد بود. پس داشتن و یا تأسیس یک تولیدی، مقیاس پذیر نیست و برای رسیدن به درآمدی مطلوب و قابل قبول زمان و هزینه زیادی نیاز است.
جعفریاری تصریح کرد: استارتاپ ها برای حل مشکلاتی به وجود می آیند که یا راه حلی برای آن از پیش یافت نشده و یا این که راه حل موجود آن چنان که باید راه حل مناسب و راحتی نیست.
آیا ضروری است که استارتاپ ها بر اساس تکنولوژی و فناوری باشند؟
وی افزود: در حقیقت در خصوص لزوم ارائه استارتاپ بر اساس تکنولوژی و فناوری روز میان صاحب نظران اختلاف نظر وجود دارد. به عقیده من استارتاپ ها باید دارای این ویژگی باشند تا بتوانند تمام بخش‌های دیگر را به خوبی و به درستی پوشش دهند. به عبارتی اگر یک استارتاپ بر اساس تکنولوژی و فناوری روز باشد، مقیاس پذیر تر و تکرار پذیر تر نیز خواهدبود.
استارتاپ ویکند به چه معناست؟
وی با بیان این که استارتاپ ها برای دستیابی به درآمدی خوب ایجاد می‌شوند، اظهار کرد: رویدادهای استارتاپی مختلف و زیادی وجود دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به استارتاپ ویکند ها اشاره کرد.
جعفریاری بیان کرد: استارتاپ ویکند در ۵۴ ساعت در سه روزپایانی هفته (در ایران؛ چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه و در کشورهای اروپایی و آمریکایی؛ جمعه، شنبه و یکشنبه) برگزار می‌شود.
این مشاور ادامه داد: تخصص‌هایی از جمله، برنامه نویسی، گرافیک و بازاریابی در استارتاپ ها نیاز است که در استارتاپ ویکند ها مجموعه‌ای افراد دارای تخصص‌های گوناگون در کنار هم جمع می‌شوند.
ساختار برگزاری استارتاپ ویکند به چه صورت است؟
وی عنوان کرد: در هر رویداد استارتاپی، تعداد ۷۰ الی ۱۰۰ نفر شرکت کننده و تعدادی منتور وجود دارد.
جعفریاری با بیان این که در میان شرکت کننده ها، برخی افراد دارای ایده هستند، تاکید کرد: در روز نخست افراد دارای ایده تنها در عرض یک دقیقه به ارائه ایده خود پرداخته که این ارائه باید براساس قواعدی باشد.
این مشاور تصریح کرد: صاحب ایده ابتدا خود را معرفی می‌کند و سپس به بیان مشکل مدنظر می‌پردازد. پس از آن راه حل یا ایده خود را توضیح و تخصص‌های مورد نیاز را بر می‌شمارد.
وی افزود: ارائه ایده به تعداد زیاد دور از انتظار نیست. پس از ارائه ایده‌ها، تمام شرکت کنندگان و حتی صاحبان ایده‌ها برگه‌های مخصوص رأی هایی که به آنها داده شده است را می‌نویسند، پس از اتمام مرحله رأی گیری ۷ الی ۱۲ ایده منتخب می‌شوند. مرحله بعدی تیم سازی یا به عبارتی به نوعی یارگیری است. این مرحله تا زمانی که تمامی شرکت کننده ها به گروه‌های مورد نظرشان وارد شوند ادامه می‌یابد.
جعفریاری بیان کرد: روز بعد، تیم‌ها عموماً در یک سالن و یا در کلاس‌های مختلف دور میزهایشان حاضر شده و کار آغاز می‌شود. عمده فعالیت منتورها نیز از روز دوم آغاز می‌شود.
منتور کیست و چه کاری انجام می‌دهد؟
این مشاور راه اندازی و توسعه کسب و کار اظهار کرد: برخلاف باور عموم، منتور به معنای مربی یا کسی که تنها مواردی را آموزش می‌دهد نیست، بلکه به فردی گفته می‌شود که خود دارای تجربه ایجاد کسب و کارهای موفق است و می‌تواند علاوه بر آموزش مسائل جدید، تجربیات خود را در اختیار تیم‌ها قرار دهد.
وی با اشاره به این که استارتاپ ویکند دارای ۴ کارگاه است، افزود: این کارگاه‌ها عبارتند از کارگاه بوم ناب، کارگاه اعتبارسنجی، کارگاه کمینه محصول پذیرفتنی یا قابل ارائه و در نهایت کارگاه ارائه.
جعفر یاری اضافه کرد: منتورها کارگاه هارا برگزار کرده و به شرکت کننده ها کمک می‌کنند تا ایده‌های خام و اولیه خود را که در روز نخست در یک دقیقه بیان شده است در پایان روز سوم به مدت ۵ دقیقه در قالب یک ایده قابل قبول ارائه دهند.
این مشاور ادامه داد: شرکت کننده ها باید برای ارائه طرح خود در ۵ دقیقه و پاسخ به سوالات داوران در ۳ دقیقه آماده شوند. داوران در حقیقت نماد سرمایه گزاران هستند. ارائه کنندگان در مدت زمان محدودی به سوال‌های داوران یا سرمایه گزاران پاسخ می‌دهند و این پاسخ‌ها باید به گونه‌ای باشند که سرمایه گزاران در خصوص سرمایه گزاری مطمئن و متقاعد شوند.
وی عنوان کرد: در پایان روز سوم سه تیم برتر بر اساس معیارهای داوری انتخاب می‌شوند.
ویژگی‌های مثبت استارتاپ ویکند
جعفریاری با بیان این که این رویدادها دارای نکات مثبتی هستند، تصریح کرد: افراد دارای ایده به همراه اعضای متخصص در زمینه‌های مختلف پس ازسه روز به ایده و گروه خود عادت می‌کنند. علاوه بر آن فرد دارای ایده شاید در حالت عادی نتوانند افراد قابل اعتمادی از متخصصان مختلف را بیایند که این موضوع در استارتاپ ویکند ها راحت تر از حالت عادی است. یادگیری مسائل، آشنایی با دیدگاه‌های گوناگون و نیز استفاده از تجربیات در موفقیت ایده‌ها بسیار مثمرثمر واقع می‌شود.
مشاور ایجاد کسب و کارهای نو در خصوص علل پیدایش استارتاپ ویکند ها بیان کرد: در حقیقت زمانی که یک فرد به وجود و یا طرح راه حلی در خصوص یک مشکل می‌رسد، همزمان در دنیا در خوشبینانه ترین حالت ۱۶ نفر دیگر نیز به وجود این راه حل پی برده اند. پس اولین علت را می‌توان وجود مشکلات دانست.
وی ادامه داد: مردم برای دو مورد حاضرند پول پرداخت کنند، اول بابت چیزی که مشکلی را حل کند و دوم چیزی که انجام کاری را راحت تر می‌کند. قطعاً استارتاپ ها نیز چنین کاری را می‌کنند و مردم حاضرند برای حل مشکل و یا راحتی کار خود از استارتاپ ها استفاده کنند.
لزوم برگزاری رویدادهای استارتاپی
جعفریاری با بیان این که قرار نیست تمام افراد جامعه شغل‌های کارمندی داشته باشند، تاکید کرد: گروهی با توجه به روحیات و ظرفیت‌های درونی خود کارمند را انتخاب کرده و عده‌ای دیگر با توجه به استعداد شأن، آمادگی و توانایی آغاز فعالیت‌ها و کسب و کارهای نوی خود را دارند، اما در بسیاری از موارد گروه دوم مسیر درست و موفقیت آمیزی را برای رسیدن به هدف غایی در این کسب و کارها را نمی‌دانند.
وی اظهار کرد: منتورها در این رویدادها، تجربه‌های خود را به اشتراک گذاشته و راه درست را نشان می‌دهند تا مسیر برای کسانی که در شروع فعالیت خود اطلاعات جامع و کاملی ندارند، آشکار شود.
این مشاور تصریح کرد: بیش از ۹۰ درصد استارتاپ ها به دلیل نبودن تیم مناسب شکست می‌خورند. یافتن افراد دلسوز برای پیشبرد هدف و ایده در حالت معمول کاری دشوار است اما احتمالاً یافتن افراد مناسب در استارتاپ ویکند ها راحت است.
استارتاپ های بندرعباس
جعفریاری در خصوص استارتاپ ویکندهای برگزارشده در بندرعباس بیان کرد: تاکنون ۵ رویداد استارتاپی در بندرعباس برگزارشده است. افرادی که در استارتاپ های بندرعباس شرکت می‌کنند افرادی به شدت توانمند بوده و در این مورد معتقد هستم که مشت نمونه خروار است. پس افراد بیشتری در بندرعباس وجود دارند که دارای ایده و افکار نو برای ایجاد کسب و کارهای استارتاپی هستند اما متأسفانه مسیر رسیدن به موفقیت را نیافته اند.
وی ادامه داد: متأسفانه در بندرعباس موضوعی که بیشتر برای برگزارکنندگان اهمیت دارد تنها برگزاری و داشتن این تجربه مهم است. هرچند این قبیل افراد یا مؤسسات سبب پیشرفت جامعه و آگاهی افراد آن می‌شوند اما تنها برگزاری مهم نبوده و خروجی این رویدادها دارای اهمیت بیشتری است.
این مشاور عنوان کرد: با توجه به این که تاکنون ۵ رویداد استارتاپی در بندرعباس برگزارشده اما خروجی قابل توجهی آن طور که باید به دست نیامده است. یکی از دلایل این موضوع می‌تواند عدم وجود شتاب دهنده باشد.
جعفریاری تاکید کرد: شتاب دهنده به افراد کمک می‌کند و تخصص‌های مورد نیاز را به تیم اضافه می‌کند. شرایط را فراهم و حمایت‌های مالی و علمی را در اختیارشان قرار می‌دهد. در بندرعباس ارگان‌هایی برای حمایت گروه‌ها و تیم‌ها وجود دارند اما قطعاً حمایت به معنای حقیقی و کامل در حال حاضر وجود ندارد.
وی افزود: اخیراً استارتاپ ویکند ها در سطح قابل قبول تری نسبت به گذشته در بندرعباس برگزار می‌شوند و افراد توانمندی شناسایی می‌شوند. با مقایسه رویدادهای گذشته و رویدادهای اخیر می‌توان گفت شاهد پیشرفت بسیار خوبی هستیم که با برنامه ریزی دقیق‌تر و نیز برنامه‌های حمایتی نتایج بسیار بهتری به دست خواهد آمد.
جعفریاری در پایان گفت: قطعاً پیشرفت در این زمینه سبب پیشرفت جامعه و کاهش مشکلات خواهد شد. امیدوارم حمایت‌ها بیشتر شده و افراد بیشتری در جامعه به ارائه ایده و ایجاد کسب و کارهای استارتاپی بپردازند.