غلتک ابزار نورد است و در اکثر پروژه‌های زیرساختی و توسعه‌ای فولادی و تولید انواع ورق و مقاطع فولادی مصرف فراوانی دارد. صنعت فولاد در کشورهای مختلف دنیا یک صنعت مهم و در حال توسعه است به همین دلیل غلتک که کلیدی‌ترین ابزار تولید محصولات فولادی به شمار می‌آید در تمام کشورهای صنعتی مصرف دارد و به‌گونه‌ای به تولید فولاد گره خورده و یک محصول استراتژیک به حساب می‌آید.
غلتک از ترکیب قراضه آهن و فروآلیاژها با روش گریز از مرکز تولید می‌شود که نیاز به تکنولوژی و دانش فنی بالایی دارد. برای ساخت آن پس از قالب‌گیری با روش گریز از مرکز و ساخت قالب، ذوب‌ریزی انجام شده و محصول غلتک بعد از سرد کردن تکمیل و خارج می‌شود. از موانع ورود به صنعت می‌توان هزینه‌های زیاد ناشی از تست محصول جدید توسط مشتریان، دانش فنی نیمه‌انحصاری و سرمایه‌گذاری سنگین را نام برد.
صنعت غلتک در ایران
همان‌طور که گفته شد صنعت غلتک کاملا به صنعت فولاد وابسته است، از این رو بررسی و پیش‌بینی وضعیت صنعت فولاد و پروژه‌های توسعه‌ای این صنعت به‌منظور بررسی وضعیت فعلی و برآورد شرایط آتی صنعت غلتک بسیار حائز اهمیت است. با توجه به ترکیب تولید فولاد در کشور متشکل از ورق، مقاطع فولادی و شمش و همچنین میزان نیاز هرکدام به استفاده از غلتک، در نمودار ۲ میزان نیاز کشور به غلتک در سال‌های آتی بر حسب تن برآورد شده است. در ایران تعداد شرکت‌های تولید‌کننده غلتک انگشت‌شمار است و مهم‌ترین آنها سه شرکت چدن‌سازان، آذر غلتک و ایران غلتک هستند. شرکت‌های ایران غلتک و آذر غلتک از توان تولید پایین و تنوع محصول کمتری برخوردار بوده و حداکثر ۲۰ درصد از نیاز کشور را می‌توانند تامین کنند. شرکت چدن‌سازان با تولید طیف گسترده‌ای از غلتک‌های نورد ورق، مقاطع سنگین و مقاطع کوچک سهم ۸۰ درصد بازار داخلی را دارد و نیاز فولادسازهای بزرگی همچون فولاد مبارکه، مجتمع فولاد هرمزگان و ذوب آهن اصفهان را تامین می‌کند. می‌توان نتیجه گرفت شرکت چدن‌سازان به‌صورت نیمه انحصاری بازار داخل کشور را در دست دارد.
رقبای خارجی تولیدکنندگان داخلی
رقبای خارجی تولیدکنندگان داخلی غلتک را می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد:
خاورمیانه: در خاورمیانه به جز ایران هیچ تولید‌کننده غلتکی وجود ندارد.
ترکیه: در ترکیه پنج تولید‌کننده غلتک وجود دارد که هیچ‌کدام توان تولید غلتک‌های نورد ورق و مقاطع سنگین را ندارد و صرفا در غلتک‌های مقاطع کوچک رقیب تولیدکنندگان داخلی محسوب می‌شوند. چین، کره، هند: این سه کشور که رقبای اصلی تولیدکنندگان داخلی محسوب می‌شوند طیف گسترده‌ای از غلتک‌ها را تولید کرده اما کیفیت محصولات آنها پایین‌تر از تولیدکنندگان داخلی و شرکت چدن‌سازان است، از این رو فولادسازهای بزرگ کشور تامین نیاز غلتک خود از داخل را ترجیح می‌دهند.
اروپا، آمریکا، ژاپن: تولیدکنندگان این مناطق طیف گسترده‌ای از محصولات را با کیفیت بالا و با قیمت‌هایی بالاتر از غلتک‌های تولیدی شرکت چدن‌سازان ارائه می‌کنند که باز هم فولادسازهای داخلی خرید غلتک از داخل کشور را انتخاب می‌کنند. در یک رتبه‌بندی جهانی، تولیدکنندگان غلتک در دنیا بر اساس معیارهای قیمت، کارکرد، کیفیت، خدمات پس ازفروش، گستردگی محصولات، تکنولوژی، حمل و نقل و بسته‌بندی امتیازدهی شده‌اند که در جدول زیر نمایش داده شده‌اند.
طبق رتبه‌بندی بالا شرکت چدن‌سازان از ایران با اختلاف اندکی پایین‌تر از تولیدکنندگان اروپایی قرار دارد و در رتبه‌ای بالاتر از تولیدکنندگان چین، هند و ترکیه قرار گرفته است. مطالب گفته شده به خوبی نشان می‌دهد صنعت غلتک یک صنعت کاملا استراتژیک بوده و با توجه به کیفیت بالای محصولات تولیدی داخل کشور و بازار نیمه انحصاری، این صنعت می‌تواند برای سرمایه‌گذاری مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به نبود تولیدکنندگان با تکنولوژی و تناژ بالا در خاورمیانه و ترکیه، برنامه‌ریزی برای صادرات این محصول نیز آینده روشنی را پیش‌روی غلتک‌سازی قرار داده است.
جهش سودآوری چدن
شرکت تولیدی چدن‌سازان با نماد چدن تنها غلتک‌ساز بورسی کشور است. این شرکت مالکیت ۵۶ درصدی شرکت غلتک‌سازان با نماد فسازان را در اختیار دارد که شمش فولادی در کوره‌های القایی و با ریخته‌گری مداوم تولید می‌شود. فسازان در حالی در سال ۹۳ ظرفیت ۶۰ هزار تن محصول را داشته است که در حال حاضر قابلیت تولید ۱۵۰ هزار تن محصول را دارد و سال آینده با اضافه شدن کوره‌های جدید تا ۲۰۰ هزار تن شمش تولید می‌کند. نرخ‌های فروش این شرکت با توجه به نرخ دلار بازار آزاد و نرخ بیلت CIS تنظیم می‌شود و بر خلاف محدودیت‌های وضع شده در بورس کالا، شرکت قابلیت فروش محصول با نرخ‌های مناسب را دارا است. با نرخ شمش ۱۱.۵۰۰ و ۱۳.۸۰۰ تومانی برای ادامه سال جاری و سال ۱۴۰۰ انتظار سودآوری ۱۷۰ و۴۰۵ میلیاردی برای فسازان وجود دارد. این شرکت در سال مالی گذشته ۲۳ میلیارد تومان سود داشته است.
چدن با رونق صنعت فولاد کشور در سه سال گذشته ۱۰ تا ۱۱ هزار تن محصول تولید کرده است که در سال آینده با طرح‌های جدید مبارکه انتظار تولید ۱۲ هزار تن محصول وجود دارد. با مقایسه شاخص قیمتی برای شمش فخوز، قیمت غلتک، شاخص بهای تمام شده تولید‌کننده و قیمت دلار مشاهده می‌شود که نرخ‌های فروش غلتک با شاخص نرخ دلار همبستگی مستقیمی داشته در حالی که بهای تمام شده این شرکت به دلیل سهم هزینه‌های ریالی ۵۰ درصدی، رشدی همپای متغییرهای دلاری ثبت نکرده است. این موضوع سبب بهبود سودآوری چدن در سال‌های اخیر گردیده است.
نرخ‌های فروش غلتک چدن با متغییرهای کلان
نرخ فروش غلتک شرکت در شش ماهه اخیر در ۲۵ میلیون تومان برای هر تن بوده که انتظار نرخ‌های ۳۳ و ۵۱ میلیونی برای ادامه سال و سال آینده وجود دارد. این موضوع سبب خواهد شد که سود تلفیقی این شرکت تا سطوح ۷۰۰ میلیارد تومانی با توجه به درآمدهای غیرعملیاتی افزایش داشته باشد. سال گذشته این شرکت ۲۶۰ میلیارد تومان سود گزارش کرده است.
