تامین مالی جمعی (کرادفاندینگ) یکی از ابزارهای نوین مالی برای تامین سرمایه طرحهای نوآورانه از طریق جذب مبالغ خرد مردمی برای توسعه طرح های نوآورانه از طریق جذب مبالغ خرد مردم است. دسترسی آسان از طریق رسانه‌های اجتماعی و وب، از مزیت‌های این ابزار است که سرمایه‌گذاران را به کارآفرینان متصل می‌کند.
ابزار تامین مالی جمعی مبتنی بر 4 روش اهدا، پاداش، سهام و وام انجام می‌شود. مدل‌های اهدا و پاداش در دنیا با موضوعات مختلفی در حال اجرا است. اما مدل‌های مبتنی بر سهام و وام نیازمند تنظیم‌گری و مداخلات قانونی و نظارتی است تا از بروز مخاطرات مالی احتمالی جلوگیری شود.
نخستین پلتفرم تامین مالی در دنیا در سال 2003 در حوزه هنر ایجاد شد و در حال حاضر بیش از یک هزار و 400 پلتفرم تامین مالی جمعی آنلاین در دنیا وجود دارد. طبق آمارهای معتبر جهانی تا سال 2019 بیش از 80 میلیارد دلار تامین مالی از طریق این ابزار در دنیا انجام شده است.
در ایران نیز چند سالی است برای توسعه این ابزار در مدل مبتنی بر سهام برای تامین مالی طرحهای نوآورانه و فناورانه تلاشهایی صورت گرفته است. اما ورود بدون وجود ابزارهای قانونی برای مردم، با ریسک مالی بالایی همراه است. اگر این کار بدون نظارت و در چارچوب قانون نباشد، احتمال سواستفاده از آن وجود دارد. بنابراین با مشارکت موثر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و بر اساس دستورالعمل مصوب شورای عالی بورس، مدل مبتنی بر سهام در بستر فرابورس عملیاتی شده و در حال توسعه است.
نظارت بر فعالیت در حوزه تامین مالی جمعی گسترده می‌شود
محمد مرفوع، مدیر کل دفتر تامین مالی و سرمایه گذاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری درباره فعالیت در حوزه تامین مالی جمعی، گفت: با تدوین دستورالعمل مصوب شورای عالی بورس، اگر کسی قصد فعالیت در مدل تامین مالی جمعی مبتنی بر سهام را دارد موظف است الزامات قانونی تعیین شده را رعایت کند.
وی افزود: ابزار تامین مالی جمعی متشکل از پلتفرم (سکوی عامل)، متقاضی (صاحب طرح) و سرمایه‌گذار (مشارکت کننده) است. عاملان با معرفی سکوهای خود به کارگروه و احراز شرایط مربوطه مجوز فعالیت دریافت می کنند.
به گفته مرفوع، تاکنون 4 پلتفرم تامین مالی جمعی «سامانه نگار آتنا با پلتفرم دونگی»، «پیشگامان کارآفرینی کارن با پلتفرم کارن کراد»، «نوآوری مالی پارس با پلتفرم پارس فاندینگ» و «مشاور سرمایه گذاری فاینتک با پلتفرم هم‌آفرین» مجوز فعالیت و 7 پلتفرم دیگر نیز موافقت اصولی گرفته‌اند. پلتفرم دونگی به عنوان نخستین سکوی تامین مالی جمعی، در هفته گذشته موفق به جمع آوری 1 میلیارد تومان برای اولین طرح خود برای یک شرکت شد.
دانش‌بنیان‌ها جذب سرمایه کنند
مدیر کل دفتر تامین مالی و سرمایه گذاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به اینکه این روش تامین مالی برای پروژه‌های کوچک و متوسط شرکت‌های دانش‌بنیان نیز کارآمد است، بیان کرد: این شرکت ها می توانند با کمک این روش به جذب سرمایه اقدام کنند. نحستین طرح ارائه شده در پلتفرم دونگی و همینطور طرحی که قرار است در پلتفرم کارن کراد تامین مالی کند متعلق به دو شرکت دانش بنیان است.
مرفوع ادامه داد: ایده یا طرح شرکت هایی که به جذب سرمایه نیاز دارند پس از بررسی در این سکوها ثبت می شود تا اقدام به جمع آوری سرمایه های خرد مردمی شود. متقاضی یا صاحب طرح باید حداقل 10 درصد مبلغ طرح را خود تامین کند. طرح ها باید در داخل ایران باشد؛ اما مشارکت ایرانیان خارج از کشور بلامانع است. یعنی جذب سرمایه از بیرون مرزها امکانپذیر است.
مردم در سود و زیان شریک هستند
این عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه تاکید کرد: سرمایه گذاران یا همان مردم باید بدانند که در سود و زیان این طرح ها شریک هستند. سقف هر طرح 10 میلیارد تومان است و مجموع طرح های باز هر عامل 50 میلیارد تومان است.
وی با اشاره به اینکه طرحهای ارائه شده باید چشم‌انداز سودآوری مناسبی داشته باشند، گفت: سرمایه‌گذاران با آگاهی از اینکه طرح یا پروژه‌ای ممکن است به سود برسد یا اینکه با موفقیت مواجه نشود، با دارا بودن کد سهام‌داری می‌توانند اقدام به سرمایه گذاری کنند. این ابزار برای معرفی و جذب سرمایه پروژه‌های محلی و زود بازده بسیار مطلوب است. مسیری مطمئن برای معرفی آنها به مردم و تامین مالی طرح ها که منجر به اجرای آنها می شود.
به گفته مرفوع، تامین مالی جمعی در کنار صندوق های جسورانه و خصوصی و فراصندوق، بازار دارایی فکری و پذیرش شرکت‌های دانش‌بنیان در بازار سرمایه، تنوع ابزارهای تامین مالی این شرکت‌‌ها را بیشتر می‌کند و برای هر مرحله از چرخه عمر شرکت ها ابزارهایی در اختیار خواهد بود.