بازار خردهفروشی در ایران از اهمیت و جایگاه مهم و ویژهای برخوردار است چرا که نیازهای مردم به کالاها و بهخصوص انواع اساسی آن از این طریق برطرف میشود و به این ترتیب بازار، بخش بسیار مهمی از زنجیره اقتصادی کشور را تشکیل میدهد. اما این بخش در طول سالهای اخیر دستخوش برخی مشکلات متفاوت شده که وضعیت را برای تولیدکننده، فروشنده و مصرفکننده سخت کرده است.
دولت در زمانهای مختلف سعی کرده با تصمیمهایی وضعیت بازار را به آرامش برساند اما در برخی مواقع اتخاذ بعضی روشها مثل روش«قیمتگذاری دستوری»، خود باعث به هم ریختن بازار شده است. اما دولت جدید هم میخواهد با اتکا به فرمولهایی وضعیت بازار و بهخصوص قیمتگذاری را مناسبسازی و کنترل کند.
یکی از این تصمیمها که اخیرا گرفته شده در مورد قیمت تولیدکننده است. به این ترتیب و بنا بر مصوبه کارگروه تنظیم بازار، در راستای شفافسازی و بهروزرسانی شیوههای نظارت بر بازار خردهفروشی، قیمت تولیدکننده از امروز به صورت آزمایشی روی چهار قلم کالای مصرفی و چهار قلم کالای سرمایهای درج خواهد شد.
این چهار قلم کالای مصرفی شامل آب معدنی، نوشابه گازدار، آبمیوه و ماءالشعیر و چهار قلم کالای سرمایهای نیز شامل غذاساز، نوشیدنیساز، چرخ گوشت و ماکروویو (تند پز) خواهد بود. این تصمیم به استناد مفاد بند ۲۳ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی مبنی بر ضرورت شفافسازی و روانسازی نظام قیمتگذاری و روزآمدسازی شیوههای نظارت بر بازار و همچنین لزوم اطلاعرسانی دقیق در مورد قیمت کالا به مصرفکنندگان گرفته شده است.
کارگروه تنظیم بازار همچنین مقرر کرده سازمان حمایت مصرفکنندگان و تولیدکنندگان پس از اجرای آزمایشی طرح، ارزیابیهای لازم را انجام و نتیجه را به کارگروه ارائه کند.
معایب طرح
اما به نظر میرسد این طرح دارای معایبی باشد که لازم است به آنها توجه بیشتری شود. در درجه اول تصور میشود این طرح باعث بروز مشکلات بین فروشنده و خریدار شود چرا که با نگاهی به قیمت درج شده، مصرفکننده دچار تردیدهایی میشود اما مثلا فروشنده برای نگهداری برخی کالاها مثل نوشیدنیهای سرد یا فاسد شدنی نیاز دارد که از یخچال استفاده کرده و در نتیجه هزینههای ایجاد شده این نگهداری را روی کالا اعمال خواهد کرد.
همچنین با این طرح جدید بهنظر میرسد آرامش بازار دستخوش تلاطم شود، در حالی که هدف دولت آرامش بازار است. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که حق مشتری توجه بیشتر به کیفیت کالا، میزان ترکیبات بهکار رفته در مواد غذایی، تازه بودن و کنترل تاریخ تولید است. باید در نظر داشت که در دنیا این گونه طرحها بیشتر برای کنترل و اخذ مالیات از واحدهای تولیدی انجام میشود و در این شرایط این طرح در کشورمان انرژی سیستم را به هدر میدهد.
برای مناسبسازی این طرح بهتر بود تنظیمکنندگان آن به سمت ایجاد یک سایت اینترنتی میرفتند و مصرفکننده میتوانست قیمت تولید را ازاین طریق کنترل کند. یا بهترین کار این بود که روی همان کالا یک هولوگرام ایجاد میشد که خریدار هنگام باز کردن آن با توضیحاتی از قیمت تولید یا سایر اطلاعات مفید از آن کالا مواجه میشد.