توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی، بلاکچین و اینترنت اشیاء، سه دستاورد مهم زیست‌بوم دیجیتال هستند که در سال 1400، اقدامات مهمی حول محور توسعه آنها صورت گرفته است.
گزارش اقدامات صورت‌گرفته ستاد توسعه فناوری‌های اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی در کارگروه‌های هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء و بلاکچین در بازه یک‌ساله 1400، نشان از میزان توجه به این حوزه‌های زیرساختی و مهم دارد.
بلاکچین
در این حوزه، نشست‌هایی با موضوع شناسایی حوزه‌های پرچمدار بلاکچین با توجه به نیازهای کشور برگزار ش و سه حوزه پرچمدار بلاکچین پس از اعلام فراخوان و وصول طرح‌ها، از حمایت‌های لازم برخوردار شدند. نظارت بر حسن اجرای این طرح‌ها نیز طی بهمن و اسفند سال 1400 عملیاتی شد. خروجی این طرح‌ها هم‌اکنون در مرحله‌ای است که یکی از پروژه‌ها، بستر خود را توسعه داده‌اند و در مسیر تجاری سازی قرار دارند. نسخه اولیه یکی دیگر از طرح‌ها نیز الزام‌های فنی اول را احصا کرده است.
طرح سوم درخصوص بستر اعتبارسنجی مدارک دانشگاهی بوده است. این طرح نیز از نظر فنی، پیش رفته است اما درخصوص دریافت مدارک دانشگاهی دچار مشکلاتی شدند که پیگیری‌ها راجع حل آنها از طریق وزارت علوم، در جریان است.
در زمینه طرح‌های ارجاع‌شده از جانب معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، با موضوع بلاکچین در موضوعات مختلف همچون راه‌اندازی خط تولید دستگاه های ماینینگ، استخر ماینینگ، آکادمی بلاکچین و سایر طرح‌ها نیز بررسی‌هایی صورت گرفته است.
هر یک از این طرح‌ها نیز هم از نظر فنی و هم از نظر تجاری، مورد بررسی قرار گرفته است و نتایج مربوطه ارجاع داده شده است. از دیگر برنامه‌های این حوزه، بررسی زیست‌بوم بلاکچین در کشورهای چین و سنگاپور بود.
در این برنامه‌ها در مشکلات و توسعه مربوط به مسائل حوزه منابع انسانی تحقیقاتی صورت گرفت و سرفصل‌های مربوط به کورس بلاکچین از طریق یکی از اساتید دانشگاهی آماده شد و مورد تایید وزارت علوم هم قرار گرفت. همچنین استراتژی‌های کلان دیگر مورد بررسی قرار گرفت که تلاش شد در کارگروه بلاکچین بحث شود.
هوش مصنوعی
یکی از مهم‌ترین عملکردهای ستاد در این حوزه، فراخوان دریافت اطلاعات شرکت‌ها در زمینه تولید پیکره‌های بومی هوش مصنوعی در سه حوزه متن، صوت و تصویر بود.
این فراخوان با اهدافی چون حمایت از کسب‌وکارها و شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور، کاهش مخاطرات تحقیق و توسعه آنها در جهت تولید خدمات باکیفیت هوش مصنوعی و حمایت از پژوهشگران و محققان در جهت ارتقاء سطح علمی و پژوهشی بومی منتشر شد.
فراخوان طرح‌های نوآورانه و خلاق
پس از پایان ارزیابی‌ها، با 6 شرکت برگزیده، تفاهم‌نامه همکاری منعقد شد که پروژه‌ها به اتمام رسیده است. گام دیگر در حوزه هوش مصنوعی، انتشار فراخوان سامانه زیرنویس خودکار فیلم‌های آموزشی بود. در این فراخوان، اهدافی چون دادگان گفتاری و متنی محاوره فارسی مربوط به فیلم‌های آموزشی و الگوریتم‌های مدل‌سازی لازم مورد توجه قرار گرفت. با توجه به پیچیدگی‌های گفتار محاوره‌ای و وجود ناشیوایی‌ها مانند تپق، تایید گفتار، شعار و امثال آن، مدل‌سازی اختصاصی برای این داده‌ها لازم است.
همچنین این فراخوان به دنبال الگوریتم‌های جستجوی مناسب برای بازشناسی گفتار محاوره‌ای فارسی نیز بود. نتیجه این فراخوان، برگزیده شدن 4 شرکت در محورهای مختلف فراخوان و جمع‌آوری اطلاعات مربوط به سابقه فنی و مالی شرکت‌ها بود.
دیگر اقدام انجام شده در این حوزه، انتشار فراخوان شناسایی شرکت‌های توانمند در زمینه هوش مصنوعی بود. این فراخوان برای شناسایی شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های خلاق توانمند و همچنین ارائه نیازهای فناورانه شرکت‌های متقاضی برگزار شد که در نهایت موجب انعقاد قرارداد شرکت راهکار پردازش ژرف برای اجرای پروژه‌های مرتبط با هوش مصنوعی با خلاق و زیرساخت‌های اجرایی بود.
یکی از اقدام‌های ستاد در زمینه هوش مصنوعی، بررسی و ارزیابی طرح‌ها و پروژه‌های زمینه هوش مصنوعی در کارگروه مربوطه که برای آنها تسهیلات در نظر گرفته شده، بود. از دیگر اقدامات ستاد در حوزه هوش مصنوعی می‌توان به پیگیری تصویب سند ملی هوش مصنوعی از طریق جلسات مستمر با حضور کارشناسان تخصصی و نمایندگان دستگاه‌ها در شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد.
همچنین حمایت از طرح‌های اولویت‌دار نظیر شرکت گسترش سامانه امن، شتابدهنده نوآوران داده سلامت پیشرو و ... از جمله این اقدامات است.
از دیگر فعالیت‌های ستاد توسعه فناوری‌های حوزه اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی که سال 1400 در حوزه هوش مصنوعی صورت گرفت، می‌توان به شناسایی اولویت‌های حمایت از توسعه فناوری‌های حوزه اشاره کرد. بیش از ۱۱۰ طرح برای سال‌های ۱۴۰۰و ۱۴01، تعامل با هیئت‌های بازدیدکننده خارجی به‌منظور زمینه‌سازی صادرات محصولات دانش‌بنیان تخصصی، ارزیابی طرح توسعه شرکت‌ها و محصولات و و بررسی و ارزیابی طرح‌های ارجاع‌شده از معاونت شناسایی شد.
اینترنت اشیاء
یکی از مهم‌ترین اقدامات ستاد توسعه فناوری‌های حوزه اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی که در سال 1400 در حوزه اینترنت اشیاء صورت گرفت، می‌توان به انتشار فراخوان دریافت اطلاعات شرکت‌ها در 4 حوزه پرچمدار اینترنت اشیاء شامل اینترنت نسل 5، هوشمندسازی در حوزه نفت و گاز، هوشمندسازی در حوزه حمل‌ونقل و هوشمندسازی در فناوری‌های حوزه کشاورزی و دامپروری اشاره کرد.
در این فراخوان، مشارکت 10 شرکت در محورهای مختلف فراخوان و جمع‌آوری اطلاعات مربوط به سابقه فنی و مالی شرکت‌ها محقق شد. همچنین طی سال 1400، طرح‌های اولویت‌دار در حوزه اینترنت اشیا، مورد ارزیابی قرار گرفت.
از دیگر اقدامات صورت‌گرفته در این حوزه، پیگیری طرح‌های تاییدشده کارگروه اینترنت اشیاء که در حال انجام است و برگزاری جلسه با مجریان طرح‌ها بود. در طول سال 1400، جلسات کمیته زیرساخت اقتصاد دیجیتال، برگزار و طرح‌ها مورد بررسی قرار گرفت.
ازجمله این موارد می‌توان به ارزیابی طرح‌های ارسال‌شده توسط وزارت صمت، مرکز ملی فضای مجازی، وزارت آموزش و پرورش و ارزیابی طرح هوشمندسازی مزارع آبزی‌پروری در منطقه چابهار اشاره کرد.
یکی دیگر از اقدامات مهم در حوزه اینترنت اشیاء، برگزاری فراخوان‌های لرنینو و هلثینو در قالب برنامه متوازن و ارزیابی طرح‌های ارائه‌شده بود.
فراخوان لرنینو شامل طرح حمایت از توسعه رویکردهای نوین آموزش و یادگیری بود که به برگزیده شدن 16 طرح انجامید و این طرح‌ها، هم‌اکنون در حال انجام هستند.
فراخوان هلثینو نیز شامل طرح حمایت از شرکت‌های خلاق حوزه سلامت دیجیتال بود که به برگزیده شدن 6 طرح انجامید و این طرح‌ها هم‌اکنون در حال انجام هستند.
ستاد توسعه فناوری‌های اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با پیگیری طرح‌های سال 1400، در سال جدید نسبت به توسعه این طرح‌ها و ورود به مباحث و حوزه جدید آنها مطابق با دانش جهانی و علم روز دنیا، اقدامات لازم را به عمل خواهد آورد.