اکثر افراد از وام گرفتن استقبال می‌کنند، به‌ویژه در شرایط تورمی؛ اما گاهی فرایند دریافت وام به قدری سخت و پیچیده است که خیلی‌ها عطایش را به لقایش می‌بخشند. یکی از موهبت‌های فناوری مالی یا همان فین‌تک، تسهیل فرایند وام‌دهی است. این روزها غول‌های فناوری در سرتاسر جهان تلاش دارند از مسیر فین‌تک، وام‌دهی را توسعه دهند. طبق گزارش بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی که در سپتامبر ۲۰۲۰ درباره وام‌دهی به کمک فین‌تک منتشر شده، جریان وام‌ها از مسیر فین‌تک در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۷۹۵ میلیارد دلار رسیده است.
چین، آمریکا و بریتانیا جزو بزرگ‌ترین بازارها برای وام‌ها و اعتبارات فین‌تکی هستند. غول‌های بزرگ فناوری در چین، ژاپن، کره جنوبی، جنوب شرق آسیا و بسیاری از کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین بستری برای توسعه وام از مسیر فناوری مالی فراهم کرده‌اند. هرچه کشورها توسعه‌یافته‌تر باشند و تولید ناخالص داخلی بزرگ‌تری داشته باشند، به لحاظ وام‌دهی از مسیر فین‌تک هم پیشرفته‌تر هستند. طبق گزارش بانک تسویه‌حساب‌های بین‌المللی، هرچه سهولت کسب‌وکار در یک اقتصاد بیشتر باشد، میزان وام‌دهی فین‌تکی هم بیشتر خواهد بود.
انقلاب در بازار اعتبارات
دنیای وام، اعتبارات و تسهیلات در مسیر تحولی بزرگ قرارگرفته است. هرچند هنوز بانک‌ها و نهادهای مالی اعتباری حرف اول را در زمینه وام‌دهی می‌زنند و منبع اصلی برای اعطای وام به شمار می‌آیند، اما واسطه‌های جدیدی ظهور کرده‌اند که به کمک آن‌ها فرایند وام‌دهی متحول شده و نقشی پررنگ در اقتصادها ایفا می‌کند. مدل‌های وام‌دهی دیجیتالی به ابزاری قدرتمند برای توسعه تجارت و اقتصاد در جهان بدل شده‌اند و طی یک الی دو دهه گذشته، رشدی قابل توجه داشته‌اند.
پلتفرم‌های آنلاین، بستری برای تسهیل اعطای وام فراهم کرده‌اند. به این دسته از وام‌ها، اعتبارات فین‌تکی هم می‌گویند. این پدیده نوظهور با مشارکت مستقیم نهادهای مالی گسترش یافته و نقشی اساسی در دنیای اعتبارات ایفا می‌کند. سیاست‌گذارانی که سیاست‌های پولی را در جوامع تعیین می‌کنند باید از اهمیت و نقش فین‌تک‌ها در فرایند وام‌دهی آگاه شوند تا بتوانند به توسعه آن و در نهایت، توسعه اقتصادی، کمک کنند.
چین، غول توسعه وام‌دهی دیجیتالی
کشورهایی که قوانین بانکی در آن‌ها انعطاف و سهولت بیشتری از خودش نشان داده، رشد بیشتری را در زمینه وام‌دهی دیجیتالی تجربه کرده‌اند. چین یکی از غول‌های اصلی در زمینه توسعه اعتبارات فین‌تکی به شمار می‌آید. البته این کشور طبق گزارش‌های بانک تسویه‌حساب‌های بین‌المللی، مدتی است که قوانین بانکی خود را سختگیرانه کرده و به همین خاطر روند اعتبارات فین‌تکی در آن نزولی شده است؛ اما حضور غول‌های فناوری مانند علی‌بابا، تن‌سنت و بیدو در عرصه بانکداریِ چین باعث شده همچنان مشتریان زیادی برای وام‌های دیجیتالی در چین وجود داشته باشد. در واقع همه این غول‌های فناوری بخشی از فعالیت خود را به لندتک (LendTech) یا فناوری وام‌دهی اختصاص داده‌اند.
آمریکا دومین بازار جهانی در عرصه اعتبارات فین‌تکی به شمار می‌آید. حجم اعتبارات فین‌تکی در این کشور بسیار بالاست و به همین خاطر بخش زیادی از اقتصاد این کشور وابسته به همین وام‌هاست. ارزش اعتبارات فین‌تکی در آمریکا در سال ۲۰۱۹ به ۷۰.۲ میلیارد دلار رسیده است. این رقم در سال ۲۰۱۸ برابر با ۵۷.۷ میلیارد دلار بود. به این ترتیب، بزرگ‌ترین اقتصاد جهان، بیش از پیش به وام‌دهی دیجیتالی وابسته شده است. پلتفرم‌هایی مانند لندینگ کلاب (Lending Club) و سوفی (SoFi) نقشی پررنگ در این زمینه دارند. این پلتفرم‌ها با نهادهای مالی و سرمایه‌گذار، مشارکت دارند و به همین خاطر نقشی پررنگ در فرایند اعطای وام ایفا می‌کنند. علاوه بر این‌ها، سایر غول‌های فناوری مثل آمازون هم در آمریکا تلاش دارند در این عرصه فعالیت کنند؛ مثلاً شرکت اپل، به کمک گلدمن‌ساکس، اپل‌کارت را راه‌اندازی کرده و توانسته در زمینه اعطای وام دیجیتالی، ایفای نقش کند.
غول‌های فناوری در ژاپن جزو بازیگران اصلی برای وام‌دهی فین‌تکی به شمار می‌آیند. ۲۳.۵ میلیارد دلار از وام‌دهی در ژاپن از مسیر فناوری مالی و از طریق همین غول‌های فناوری در ژاپن صورت گرفته است. کره جنوبی هم با شرکت‌های بزرگ فناوری نظیر کاکائوبانک (KakaoBank) و کی‌بانک (KBank) توانسته جریان وام‌دهی فین‌تکی را در این کشور در سال ۲۰۱۹ به ۱۲.۴ میلیارد دلار برساند.
از نرخ بهره وام‌های فین‌تکی چه می‌دانیم؟
اصولاً داده‌های اندکی در زمینه نرخ بهره و حاشیه سود اعتبارات فین‌تکی در دسترس است؛ اما طبق گزارش بانک تسویه‌حساب‌های بین‌المللی، نرخ بهره برای وام‌های فین‌تکی اصولاً مشابه وام‌های بانکی است؛ یعنی همان نرخ بهره‌ای که برای وام‌های بانکی در نظر گرفته می‌شود، به وام‌های فین‌تکی هم تعلق می‌گیرد. البته این نرخ بهره می‌تواند با نوساناتی همراه باشد. برای مثال، بررسی‌ها نشان می‌دهد در چین، نوسان نرخ بهره بیش از سایر کشورهای پیشرفته است. دلیل اصلی آن هم تغییرات قانونی و اثرات آن بر بازارهای مالی است.
به هر حال برای اینکه پلتفرم‌های فناوری مالی رشد کنند، فرایند وام‌دهی از مسیر فین‌تک باید برای واسطه‌ها سودآور باشد تا بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند. به همین خاطر است که گاهی حاشیه سودها در این زمینه بسیار بالاست. واضح است که نمی‌توان با نگاهی بسته در این مسیر قدم برداشت؛ اما هدف جهانی، توسعه اعطای اعتبارات فین‌تکی و افزایش نقش آن در توسعه اقتصادی است.