سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به تازگی گزارشی از جزئیات عملکردی دو اپراتور اول کشور یعنی «همراه اول» و «ایرانسل» منتشر کرده است. رگولاتوری در این گزارش با اشاره به وابستگی کیفیت سرویس به تغییرات مصرف ترافیک کاربران، بر ناپایداری شبکه اپراتورها تاکید کرده و خواستار افزایش سرمایه‌گذاری‌ها برای ارتقای شبکه شده است. افزایش نسبی سرعت سرویس‌ها و حجم ترافیک مصرفی از دیگر نکات این گزارش است.
روز گذشته سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با انتشار گزارشی، جزئیاتی از عملکرد دو اپراتور اول کشور یعنی «همراه اول» و ایرانسل منتشر کرد. اگرچه از سال گذشته و با هدف بهبود کیفیت ارتباطات همراه، واگذاری باند فرکانسی ۲۳۰۰ به اپراتورها آغاز شده است، اما به نظر می‌رسد هنوز این سرویس‌دهندگان در تامین کیفیت مقبول برای شبکه کاملا موفق نبوده‌اند.
رگولاتوری در این گزارش با اشاره به وابستگی کیفیت سرویس به تغییرات مصرف ترافیک کاربران، بر ناپایداری شبکه اپراتورها تاکید کرده و خواستار میسر شدن امکان سرمایه‌گذاری برای تسریع توسعه و ارتقای شبکه شده است. افزایش نسبی سرعت سرویس‌های هر دو اپراتور به خصوص در شهرهای بزرگ از دیگر نکات مهم این گزارش است. از سوی دیگر اگرچه میزان ترافیک مصرفی کاربران در فصل بهار امسال نسبت به زمستان سال گذشته افزایش داشته، اما آمارها از کندی این رشد حمایت دارند.
عملکرد همراه اول در دو فصل اخیر
داده‌های این گزارش از عملکرد دو فصل اخیر همراه اول به عنوان یکی از اپراتورهای اصلی ارائه‌دهنده خدمات ارتباطی سیار نشان می‌دهد که حجم ترافیک مصرفی شبکه این اپراتور با حدود ۵ درصد افزایش، از یک میلیون و ۴۹۴هزار و ۲۶۷ ترابایت در فصل زمستان ۱۴۰۰ به یک میلیون و ۵۷۱هزار و ۷۲۵ ترابایت در بهار ۱۴۰۱ رسیده است. اگرچه در این مقطع زمانی بسیاری از کشورهای دنیا درصدد توسعه هرچه بیشتر فناوری ۵G هستند، اما این فناوری در کشور ما هنوز آنچنان که باید وارد فاز عملیاتی و عرضه عمومی نشده است. در نتیجه سرویس‌دهی اپراتورها در دو نسل اخیر یعنی نسل سه و چهار مورد بررسی قرار گرفته است. آمارهای رگولاتوری نشان می‌دهد که سرعت اینترنت نسل سوم همراه اول در بهار امسال با حدود ۱۲ درصد کاهش نسبت به فصل پیش از آن، به متوسط ۱/ ۴ مگابیت بر ثانیه رسیده است؛ درحالی که سرویس اینترنتی نسل چهارم این اپراتور رشدی ۱۸ درصدی سرعت را تجربه کرده و به‌طور متوسط به ۷/ ۹ مگابیت بر ثانیه رسیده است.
به تعبیر این سازمان، افزایش فرکانس نسل ۴ به میزان ۵ مگاهرتز، ارتقای سخت‌افزاری حدود ۱۷۰۰ سایت، ارتقای تکنولوژیک حدود ۱۲۰۰ سایت، افزایش پهنای باند بین‌الملل و کاهش سطح تداخلات رادیویی از جمله مهم‌ترین اقدامات «همراه اول» در فصل اخیر بوده است. طبق آنچه در این گزارش ارائه شده، به نظر می‌رسد همراه اول هنوز توسعه سایت‌های با ترافیک بالا که میزبان فناوری‌های متعلق به باند فرکانسی ۲۳۰۰ باشند را آغاز نکرده، اما طبق قول این اپراتور به رگولاتوری، قرار است به زودی این امر آغاز شود.
عملکرد ایرانسل در دو فصل اخیر
آمارهای عملکردی ایرانسل، دیگر اپراتور اصلی بخش ارتباطات سیار کشور نیز تا حد زیادی به اپراتور قبلی شباهت دارد، با این تفاوت که سرعت ارتباطی اینترنت هر دو نسل سه و چهار ایرانسل نسبت به فصل قبل رشد داشته است؛ هرچند رشد سرعت نسل چهار ایرانسل کمتر از نصف رشدی است که همراه اول ایجاد کرده است. بر اساس داده‌های ارائه شده، اکنون سرعت اینترنت نسل سوم این اپراتور با حدود ۹ درصد افزایش نسبت به زمستان گذشته، به متوسط ۴/ ۲ مگابیت بر ثانیه رسیده است. اما با وجود این رشد، سرعت سرویس نسل سوم ایرانسل، حدودا نصف سرعتی است که اپراتور رقیب ارائه می‌دهد. با این حال ایرانسل در ارائه سرویس پرسرعت ۴G گوی سبقت را از رقیب ربوده و با حدود ۸ درصد افزایش از زمستان سال پیش به متوسط سرعت ۳/ ۱۲ مگابیت بر ثانیه‌ای رسیده است. در فصل اخیر، حجم ترافیک مصرفی کاربران در شبکه ایرانسل نیز با ۷ درصد افزایش به یک میلیون و ۴۳۳هزار و ۸۸۶ ترابایت رسید.
پس از آنکه در تیرماه سال گذشته، اعطای باند فرکانسی ۲۳۰۰ به اپراتورهای سیار جدی شد، هر دو اپراتور مشغو‌ل فراهم کردن مقدمات تجهیز سایت‌های خود برای بهره‌مندی از این باند شدند. در بهمن ماه ۱۴۰۰ که ایرانسل رسما بهره‌برداری از این باند فرکانسی را آغاز کرد، عباسی آرند، مدیرعامل این شرکت اعلام کرد که فاز اول بهره‌برداری از این باند فرکانسی در فروردین ماه سال ۱۴۰۰ به پایان می‌رسد و حدود ۷۰۰ سایت به این اپراتور وصل می‌شوند. حالا طبق آنچه رگولاتوری در گزارش عملکرد این اپراتور آورده، به نظر می‌رسد ایرانسل توانسته به وعده خود عمل کند. طبق اعلام رگولاتوری، تا بهار امسال، کار طراحی، نصب و راه‌اندازی تجهیزات لایه فرکانسی جدید ۲۳۰۰ در ۶۹۷ سایت ایرانسل نهایی شده است. ارتقای ۲۳۳۳ مورد لایه جدید، بهینه‌سازی رادیوها در کلیه لایه‌ها، افزایش ظرفیت ترافیک بین‌الملل و کاهش سطح تداخلات رادیویی از دیگر اقدامات این اپراتور در فصل اخیر بوده است. مدیرعامل ایرانسل پیش‌تر و در تشریح برنامه این شرکت برای ادامه توسعه طرح تجهیز سایت‌ها برای اتصال به باند فرکانسی ۲۳۰۰ اعلام کرد که قرار است در فاز دوم کار که تا مهر ماه نهایی می‌شود، ۹۰۰ سایت دیگر و تا پایان سال جاری و طی فازهای ۳ و ۴ پروژه، تمامی سایت‌های این اپراتور، به باند فرکانس ۲۳۰۰ مگاهرتز وصل شوند.
نمره رگولاتوری به اپراتورها
اگرچه این دو اپراتور در برخی پارامترها مانند افزایش ترافیک مصرفی کاربران و سرعت سرویس، توانسته‌اند عملکرد مثبتی از خود نشان دهند و رشد کنند، اما هنوز رضایت رگولاتوری جلب نشده است. طبق تحلیلی که مجید حقی، معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات رگولاتوری از گزارش عملکرد اخیر اپراتورها ارائه داده، کیفیت شبکه اپراتورها در مقایسه با سال گذشته بهتر شده است، اما برای بهبود کیفیت سرویس، توسعه شبکه از سوی اپراتورها الزامی است. حقی در اظهارات خود تاکید کرده است که شبکه‌های اپراتورها هنوز از پایداری کافی برخوردار نیستند و همین امر باعث می‌شود در مقاطع خاص و با تغییر در میزان مصرف کاربران، شبکه و سرویس‌دهی با اختلال همراه شود. وی با اشاره به اینکه وابستگی کیفیت سرویس به تغییرات مصرف ترافیک، نیاز به توسعه و ارتقای شبکه را ضروری می‌سازد، نصب و راه‌اندازی سایت‌های جدید باند ۲۳۰۰ مگاهرتز را گام مهمی در جهت رسیدن به پایداری شبکه دانست.
معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات رگولاتوری با اشاره به اینکه افزایش نسبی سرعت هر دو اپراتور در شهرهای بزرگی نظیر مشهد، اصفهان و شیراز در فروردین ماه، حاصل تشکیل کارگروه‌های مختلف وزارت ارتباطات و اقدامات عملیاتی اپراتورها بوده، تاکید کرد: براساس گزارش دریافتی از سامانه‌های فنی اپراتورها، متوسط شاخص‌های کیفیت شبکه (QoS) بهتر شده است اما توسعه شبکه باید با جدیت دنبال شود تا در صورت افزایش مصرف مردم و ترافیک شبکه، دوباره کیفیت ارائه سرویس کاهش نیابد. مجید حقی یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش کیفیت شبکه را استفاده غیرمجاز از دستگاه‌های تکرارکننده دانست که در برخی ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و باعث بروز اختلال و افت کیفیت شبکه در محیط اطراف ساختمان می‌شود. وی با اشاره به در پیش بودن ایام راهپیمایی اربعین و پیش‌بینی افزایش چشمگیر حجم مصرفی دیتا در مسیرهای حرکت زائرین حسینی از اپراتورها خواست تمهیدات لازم را برای پایداری شبکه در این رویداد بزرگ بیندیشند.
در تحلیل رگولاتور از این گزارش، بر کند شدن نرخ رشد مصرف ترافیک توسط کاربران از شروع سال جاری تاکید شده است. در توجیه چنین موردی، می‌توان به دلایلی مانند بازگشایی نسبی مدارس با گذر از پیک پاندمی کرونا و بازگشت به شرایط عادی اشاره کرد؛ اما احتمالا این تنها دلیل نیست و شاید بتوان گران شدن تعرفه سرویس‌های اینترنت سیار و حذف بسته‌های «پرحجم و به صرفه» اینترنت را در کاهش مصرف کاربران موثر دانست. مهاجرت کاربران از نسل سه به چهار، از دیگر نکات چشمگیر این گزارش است که رگولاتور، اپراتور ایرانسل را در این حرکت پیشگام می‌داند. کما اینکه این اتفاق در روی آوردن به نسل پنجم که جدید‌ترین نسل اینترنت قابل ارائه است نیز محسوس بوده است. در مجموع از آنجا که خواسته جدی رگولاتوری از اپراتورها برای بهبود پایداری شبکه، توسعه زیرساخت‌ها از طریق جذب سرمایه‌های جدید است، به نظر می‌رسد این سازمان در رویکرد خود برای حمایت از اصلاح تعرفه‌های سرویس‌دهی که خواسته جدی اپراتورها برای توسعه شبکه بود مصمم باشد.