احسان فدایی، کارشناس صنعت لوازم‌خانگی در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» گفت: صنعت لوازم خانگی ایران طی ۲ سال اخیر با فراز و‌نشیب‌های مختلفی روبه‌‌‌رو شد که همین نوسانات، اخذ سهم بازار داخلی را توسط لوازم‌خانگی غیر‌قانونی رقم زد. وی افزود: این حوزه در دهه ۷۰ تا اواسط ۹۰ به عنوان یکی از صنایع پیشتاز و سودآور مطرح بود اما اکنون به جایگاهی رسیده که نمی‌تواند تسهیلات اخذ شده از بانک و نهادهای مالی را تسویه کند و به ناچار تعطیل یا به فروشندگان اجناس خارجی تبدیل شده اند.
لزوم رفع انحصار از چین
احسان فدایی گفت: آمار اشتباهی از شرایط حاکم بر تولید و صنعت لوازم خانگی منتشر شده که در اذهان انتظار کاذبی را به وجود آورده است. این صنعت نه تنها در ایران، بلکه در سطح جهانی به عنوان یک صنعت وابسته از لحاظ واردات قطعات و مواد اولیه به شمار می‌رود. زیرا تولید این قطعات که عمدتا محصول چین بوده برای سایر کشورها به صرفه نیست. وی در ادامه و با تاکید بر رفع انحصار تولید قطعات لوازم خانگی از چین گفت: بسیاری از کشورها برنامه‌هایی برای ورود به عرصه تولید انبوه و محدود کردن واردات قطعات و مواد اولیه داشته‌اند، اما چین با تصاحب حداکثری سهم بازار، امکان هر فعالیتی را برای سایر کشورها متوقف کرده است چرا که قیمت واردات از چین به مراتب از تولید داخلی کشورها پایین‌تر خواهد بود و ورود به این عرصه برای بیشتر کشورهای فعال در این صنعت، با منطق اقتصادی توجیه‌پذیر نیست. این کارشناس صنعت لوازم خانگی با اشاره به واگذاری تکنولوژی این صنعت از سوی کره‌جنوبی و ژاپن به چین گفت: حتی این کشورها نیز به دلیل مقرون به صرفه نبودن تولید، از شرکت‌های چینی خواسته‌اند تا در بحث تولید با لیسانس (برند و استانداردها) آنها فعال بوده اما بخش تحقیق و توسعه را همچنان در کشور خودشان انجام دهند.
الزام به اخذ و توسعه تکنولوژی
وی با مدنظر قرار دادن شرایط امروز این صنعت در ایران اظهار کرد: هر چند صنعت لوازم خانگی در کشورمان به پیشرفت‌های خوبی دست یافته اما همچنان نیازمند سرمایه‌گذاری برای تقویت تکنولوژی و به‌‌‌روز شدن دستگاه‌هاست. مردم ایران به عنوان مصرف کننده، خواهان به‌روزرسانی این لوازم و همسویی آن با تکنولوژی و تنوع برندهای معتبر جهانی هستند. بنابراین برندها و شرکت‌های داخلی، راهی جز سرمایه‌گذاری در این حوزه ندارند. فدایی سرمایه‌گذاری برای ماندگاری در عرصه رقابت را لازم دانست و افزود: در این مسیر نیز موانع متعددی وجود دارد که عمده آن از قوانین بالادستی و نهادهای ناظر نشات می‌گیرد.
آثار کرونا بر بازار لوازم خانگی
وی شرایط حاکم بر این صنعت را در بازه زمانی شیوع ویروس کرونا، نزولی و راکد ارزیابی کرد و گفت: این موضوع باعث شد تا تعداد مراسم ازدواج کاهش یابد و با توجه بر اینکه حجم بالایی از فروش محصولات در قالب جهیزیه است، بنابراین کاهش فروش بسیاری را در این حوزه شاهد بوده‌ایم. فدایی ادامه داد: البته رشد تورم، رکود ناشی از کاهش قدرت خرید و تغییر اولویت هزینه مردم به مسائل بهداشت و درمان نیز در انزوای صنعت لوازم خانگی بی‌تاثیر نبوده است.
سوءمدیریت دولت
این کارشناس صنعت لوازم خانگی یکی دیگر از عوامل اثر‌گذار بر زیان تولیدکنندگان این حوزه را شائبه ارائه آمار و اطلاعات اشتباه مسوولان از شرایط دانست و تاکید کرد: با کاهش شیوع بیماری کرونا، دولت ممنوعیت واردات لوازم خانگی را به شکل جدی عملیاتی کرد و همین امر، اشتباه استراتژیکی را رقم زد به طوری که مسوولان بدون در نظر گرفتن شرایط جاری و توان طفل نوپایی که قصد حضور در یک ماراتن نفسگیر را داشت، با انتشار آمار غیر‌کارشناسی که فاقد پشتوانه منطقی بود، امید کاذبی را در افکار عمومی و بازار به وجود آوردند. از این رو شرکت‌های داخلی برای تولید گسترده و امید به تصاحب سهم بیشتری از بازار، مبادرت به ثبت‌سفارش قطعات و مواد اولیه در حجمی بی‌سابقه کردند و همزمان با آن بودجه سنگینی را به تبلیغات اختصاص دادند.وی ادامه داد: عایدی این اقدامات چیزی جز خروج بخش زیادی از سرمایه در گردش نبود. زیرا سرمایه بسیاری از این شرکت‌ها به خواب رفت و اگر محصولی تولید می‌شد به دلیل عدم‌کشش بازار به جای خانه مصرف‌کننده به انبارها رفت و این شروع یک بحران عمیق برای این صنعت بود. فدایی ورود مجدد برندهای خارجی به این بازار را از پیامدهای سوء این اقدامات عنوان کرد و گفت: از آنجا که محصولات خارجی دارای مزیت رقابتی بالا و قیمت پایین‌تری هستند، بنابراین حاشیه نشینی کالای ایرانی آغاز و آسیب تازه‌ای به بدنه تولید داخلی وارد شد.
میان‌بر احیا
این کارشناس صنعت لوازم خانگی به الزام احیای این صنعت از طریق تجدید و ترمیم سرمایه در گردش اشاره کرد و گفت: در این زمینه باید نقش دولت را حذف کرد؛ زیرا در هیچ جای دنیا، کمک مستقیم دولت برای تامین سرمایه تولید مرسوم نیست و بخش خصوصی باید با ابزارهای موجود برای برون‌رفت از این بحران اقدام کند. دولت تنها نقش تسهیل‌گر مسیر و مقررات‌زدایی دارد؛ بنابراین برای تحقق چنین هدفی راهی جز بازار سرمایه باقی نمانده است.
کاهش هزینه‌های زمانی و مالی
فدایی بازار سرمایه را بهترین مکان برای گردش سرمایه و تامین آن دانست و ادامه داد: در این بازار، هزینه زمانی به کمترین حد خود کاهش خواهد یافت و می‌توان از دو طریق انتشار اوراق مرابحه و اجاره، منابع لازم را تامین و به گردش انداخت و علاوه بر تولید محصول به خلق پول نیز کمک کرد. این کارشناس صنعت لوازم خانگی با تشریح روند تامین سرمایه از طریق اوراق اجاره گفت: این صنعت برای دستیابی به تکنولوژی و همزیستی با برندهای خارجی به رشد روزانه نیاز دارد؛ بنابراین باید دستگاه‌هایی را در اختیار داشته باشد که برای تهیه آن نیز به سرمایه سنگین نیاز است. با توجه بر اینکه بانک نمی‌تواند این تسهیلات و مبالغ را تامین کند بهترین ابزار، انتشار اوراق اجاره از طریق کارگزاری است.
تولید رقابتی
وی افزود: به دلیل اینکه انتشار این اوراق، اجاره به شرط تملیک است، برای تولیدکننده مناسب به شمار می‌رود. به طوری که می‌تواند علاوه بر به‌روزرسانی دستگاه و ماشین‌آلات، محصولات بهتری را تولید و مزیت رقابتی ایجاد کند. از سویی دیگر با پرداخت این اوراق به مردم در قالب سهامدار، می‌تواند سود حاصل از این مشارکت را به خریداران اوراق پرداخت کرده و در نهایت دستگاه برای تولیدکننده باقی می‌ماند. فدایی تصریح کرد: در این صنعت، برخی قطعات ۸۰درصد از ارزش ریالی محصول را به خود اختصاص می‌دهند که این قطعات وارداتی است. در این زمینه نیز می‌توان اوراق مرابحه را منتشر کرد. وی ادامه داد: هم اکنون نرخ موثر برای این اوراق ۲۴درصد است، که انتشار آن نسبت به اخذ تسهیلات بانکی توجیه سودآوری بسیار دارد.
تولید و گردش پول پرقدرت
این کارشناس صنعت لوازم‌خانگی انتشار اوراق مرابحه به منظور تامین قطعات وارداتی را در جهت تولید سودآور و گردش سرمایه، موثر‌تر از اخذ تسهیلات و امتیازات دولتی عنوان کرد و گفت: در این بخش خریداران اوراق سود کرده و پول پرقدرت به جای حمله به بازارهای غیر‌مولد و دلالی به سمت تولید هدایت می‌شوند. وی یادآور شد: انتشار این اوراق، نتیجه‌ای دو سر برد خواهد داشت که به تولیدکننده و مصرف‌کننده، سود حاصل از مشارکت و محصول با کیفیت را ارزانی می‌کند.