مطالعه امکان‌سنجی موفقیت یا شکست یک ایده کسب‌وکار بالقوه را مطرح می‌کند. مفید بودن مطالعه؛ بستگی به‌قدرت پیش‌فرض‌هایی که شما برای ایجاد آن استفاده می‌کنید؛ دارد. اگر مطالعه امکان‌سنجی یک شکست احتمالی را نشان می‌دهد، می‌توانید پول خود را برای یک فرصت بهتر صرفه‌جویی کنید و پروژه‌هایی را که هرگز شانس موفقیت ندارند؛ نجات دهید. در این مطلب ابتدا با انواع مطالعات امکان‌سنجی آشنا می‌شویم و سپس با بررسی اهداف چنین مطالعاتی؛ الزامات انجام آن را بررسی می‌کنیم. درنهایت امید است بتوانیم بینش وسیع‌تری در مورد این موضوع استراتژیک در کسب‌وکار بیابیم.
انواع مطالعات امکان‌سنجی :
امکان‌سنجی فنی:
هنگام تجزیه و تحلیل مطالعه امکان‌سنجی مربوط به ساخت محصول یا ارائه خدمات، شرکت به بررسی جنبه‌های مختلف محصول یا خدمات، ازجمله امکان‌سنجی فنی آن می‌پردازد تا اطمینان حاصل کند که کسب‌وکار منابع لازم برای حمایت از آن را دارد. یک رهبر کسب‌وکار کوچک باید در نظر بگیرد که اگر محصولی بتواند با استفاده از منابع تولید و حمل‌ونقل شرکت تولید و تحویل داده شود. اگر ارتقاء یا پیاده‌سازی فن‌آوری جدیدی لازم باشد؛ از پس آن برمی‌اید یا خیر. این شرکت همچنین باید تعیین کند که آیا کارکنان آن دارای مهارت‌های لازم برای تولید و حمل‌ونقل محصول یا ارائه خدمات به‌روش مطلوب هستند یا نه. برای مثال، کسب‌وکاری که وب‌سایت‌ها را توسعه می‌دهد، ممکن است نیاز به توسعه‌دهندگان با دانش ساختاری، تجربه درحال‌توسعه ویجت وب یا تخصص در ایجاد یا سفارشی‌سازی یک موضوع سیستم مدیریت محتوا داشته باشد.
امکان‌سنجی بازار:
برای کسب درآمد، محصولات شرکت باید موفقیت بازار را تجربه کنند. قبل از تعهد به یک محصول یا خدمت؛ مدیریت خرده‌فروشی باید تقاضا برای محصول یا خدمات را تخمین بزند و سهم بازار احتمالی محصول را محاسبه کند. برای برآورد سهم بازار، شرکت عرضه فعلی این نوع محصول را از تقاضای برآورد شده برای محصول جدید محاسبه می‌کند، مگر اینکه محصول یک بازار جدید ایجاد کند. برای تکمیل تجزیه و تحلیل بازار، شرکت باید صنعت مربوطه را شرح دهد، رقابت و مشتریان بالقوه را شناسایی کند و درآمد فروش پروژه را برای دوره موردنظرش تخمین بزند. بسته به تقاضای مشتری، این شرکت ممکن است تلاش کند خط تولید جدیدی برای یک بازار ثابت ایجاد کند، محصولی را برای تکمیل خط تولید موجود اضافه کند، محصول فعلی را بهبود بخشد یا یک بازار جدید با محصول موجود ایجاد کند.
امکان‌سنجی اقتصادی:
قبل از راه‌اندازی محصول یا خدمات جدید، شرکت باید تأیید کند که میزان بازده مورد انتظار محصول برای پوشش هزینه‌های تولید و سود؛ کافی است. برای رسیدن به این هدف، شرکت نقاط ضعف مختلف را براساس قیمت واحد، حجم فروش و هزینه‌های مختلف محاسبه می‌کند. در این صورت، شرکت تعیین می‌کند که آیا محصول یا خدمت؛ حاشیه سود کافی برای سرمایه‌گذاری به ارمغان خواهد آورد؟ ارزیابی قابلیت اقتصادی محصول؛ تعیین‌کننده این است که آیا شرکت با این تعهد می‌تواند به بقای خود ادامه دهد؟ اگر چنین است، شرکت تلاش می‌کند منابع مالی برای توسعه محصول یا خدمات را شناسایی کند.
سایر مطالعات امکان‌سنجی:
علاوه بر توجه به امکان‌سنجی فنی، بازار و اقتصادی محصول یا خدمت، شرکت ممکن است مطالعات امکان‌سنجی مدیریتی و محیط زیستی را نیز کامل کند. یک مطالعه مدیریتی تعیین می‌کند که آیا تیم مدیریتی شرکت از قابلیت‌ها و تعهدات لازم برای معرفی محصول یا خدمات جدید و موفق برخوردار است؟ در مقابل، تمرکز مطالعه امکان‌سنجی محیط‌زیست بر این است که، تأثیرات زیست‌محیطی ساخت تأسیسات تولیدی، خطر و عواقب منفی تولید محصول، عواقب قانونی آن و هرگونه تأثیر منفی بر محیط‌زیست را بررسی کند. همچنین توسعه‌ی اقداماتی برای محافظت از محیط‌زیست و کاهش ریسک در نظر گرفته‌شده است.
اهداف مطالعات امکان‌سنجی:
تحقیقات بازار:
قبل از راه‌اندازی محصول يا خدمات جديد، مطالعه امکان‌سنجی را برای تعیین اندازه و جمعيت بازار؛ انجام دهيد. تجزیه و تحلیل رقبای موجود برای اطمینان از اینکه شرکت قادر به رقابت در بازار است یا نه انجام می‌شود. بازارهای اشباع همیشه بد نیستند. داشتن چندین رقیب ثابت؛ نشان می‌دهد که پول در آن صنعت وجود دارد. با این حال، مطالعه شما ممکن است نشان دهد که شرکت‌تان منابع لازم برای رقابت را ندارد، بنابراین شما تمرکز خود را به بازاری کوچک‌تر معطوف می‌کنید. در این مورد، مطالعه امکان‌سنجی شما را از ارتکاب به اشتباهی گران‌قیمت بازمی‌دارد.
جریان نقدی:
هزینه‌های اجرای عملیات روزانه‌ی خود را برآورد کنید. مطالعات امکان‌سنجی جریان نقدی؛ اغلب توسط وام‌دهندگان یا سرمایه‌گذاران برای ارزیابی میزان ریسک کسب‌وکار شما؛ درخواست می‌شود. اگر شرکت شما تازه شروع به کارکرده باشد؛ مطالعه امکان‌سنجی‌تان باید پروسه‌ای را تا زمانی که شرکت حتی از بین برود، پیش‌بینی کند. درنتیجه ممکن است نتایجی منفی تحت تأثیر عواملی همچون کاهش پایگاه مشتری کنونی در جدول زمانی‌تان ظاهر شود.
پیش‌بینی درآمدی:
مطالعات امکان‌سنجی می‌تواند برای تعیین اینکه آیا یک پروژه پیشنهادی سودآور است یا نه، استفاده شود. از برآوردهای محافظه‌کارانه استفاده کنید. توجه به رشد صنعت برای اطمینان از برآوردهای شما در شرایط فعلی بازار مناسب است. تمام هزینه‌های درگیر در پروژه شامل کار، مخارج سرمایه و مواد اولیه موردنیاز برای تولید را در نظر بگیرید.
گسترش امکانات:
گسترش امکانات، ادغام و خرید، اضافه کردن خط تولید جدید و یا ورود به بازارهای جدید نیز دلایل خوبی برای انجام مطالعه امکان‌سنجی است. اگر در حال گسترش کارتان به کشوری دیگر هستید، مسائل فرهنگی را در نظر بگیرید. یک کمپین تبلیغاتی که کاملاً در یک کشور بی‌نقص است، زمانی که به یک زبان خارجی ترجمه می‌شود، می‌تواند توهین‌آمیز باشد. مسائل لجستیک مانند فضای فیزیکی، هزینه‌های ساخت‌وساز و استخدام کارمندان را مدنظر قرار دهید. ارزیابی ملاحظات قانونی و مالی پروژه، مانند قوانین منطقه‌بندی و شرایط مجوزی نیز بسیار مهم هستند.
الزامات مطالعه امکان‌سنجی:
مطالعه‌ی امکان‌سنجی؛ نقاط قوت و ضعف بالقوه سرمایه‌گذاری در کسب‌وکار را ارزیابی می‌کند و کارایی کلی آن را نشان می‌دهد. اگر شروع به کسب‌وکاری جدید کرده‌اید یا می‌خواهید برای توسعه کسب و کاری مستقل در منطقه جدیدی از بازار دست به کار شوید، مطالعه امکان‌سنجی سرمایه‌گذاری؛ ارزشمند خواهد بود. سرمایه‌گذاری پولی یا زمانی بر ایده‌ی کسب‌وکاری که بر اساس مبانی محتاطانه بناشده است؛ می‌تواند به شما از جهات متفاوتی کمک کند. با این حال، برای مطالعه‌ی امکان‌سنجی اطلاعات دقیقی به شما داده می‌شود و باید موارد خاصی را در آن مطرح کنید.
الزامات مطالعه‌ی امکان‌سنجی عبارت‌اند از:
الزامات مالی:
مطالعه‌ی امکان‌سنجی؛ می‌تواند جریان‌های نقدی، مالی و درآمد را پیش‌بینی‌کند. این پروژه سود یا ضرر احتمالی شرکت‌تان را با استفاده از هزینه‌های پیش‌بینی‌شده و درآمدها به‌عنوان مبنایی از کار، طراحی می‌کند. الزامات مالی این مطالعه باید بر نقطه‌ی ناپایداری تمرکز کنند. موضوع مطالعه امکان‌سنجی در دسترس بودن منابع و مواد خام است و هزینه‌های راه‌اندازی و عملیات را برای به‌دست آوردن این منابع؛ ارزیابی می‌کند. عناصر مالی عبارت‌اند از: بررسی منابع احتمالی تامین بودجه، وام‌دهندگان و شرایط قرض گرفتن.
مسائل مربوط به بازار:
مسائل بازار در مطالعه امکان‌سنجی شامل اطلاعات در مورد بازار هدف‌تان، اندازه آن، مکان، رشد جمعیت و مشخصات جمعیت‌شناسی است. با توجه به این الزام، مطالعه امکان‌سنجی؛ بازار موردنظر شما را با توصیف ویژگی‌های اصلی آن و سهم بازارتان در آن؛ بیان می‌کند. یک مطالعه امکان‌سنجی؛ رقبای بالقوه خود را در بازار ارزیابی می‌کند که مستلزم توصیف اندازه آن‌ها، قیمت محصولات‌شان و واکنش بالقوه آن‌ها به ورود شرکت شما به بازار است. امکان‌سنجی بازار همچنین جزئیات نحوه برنامه‌ریزی برای کنار آمدن با رقبا را مشخص می‌کند، نقاط قوت و ضعف آن‌ها را مشخص می‌کند و برنامه شما را برای به‌دست‌آوردن سهم بازار در اختیارتان قرار می‌دهد.
الزامات مديريتي:
جنبه دیگر مطالعه‌ی امکان‌سنجی این است که؛ مدیریت، کفایت و تداوم مدیریت کسب‌وکار فعلی و آینده را ارزیابی می‌کند. این مطالعه سؤالات مدیریتی را مطرح می‌کند، نظیر اینکه آیا ساختار سازمانی فعلی برای شرکت مناسب است. آیا شرایط لازم برای اجرای عملیات تجاری وجود دارد؟ شناسایی موقعیت‌های کارکنانی که پست‌های سازمانی را پرکرده‌اند، مهم است. که شامل تعیین تجربه و مهارت موردنیاز آن‌هاست. این مطالعه می‌تواند کاندیداهای مناسب برای موقعیت‌های خالی و هزینه‌های مربوط به استخدام آن‌ها را شناسایی کند.
الزامات فنی احتمالی:
الزامات فنی بر نیازهای تسهیلات، مناسب بودن سایت کسب‌وکار، مواد خام و اثربخشی فن‌آوری‌های تولیدتان تمرکز می‌کند. تسهیلات؛ نیاز به توجه به انواع و اندازه امکانات تولید دارد. اثربخشی فن‌آوری‌های تولیدی مستلزم ارزیابی ارائه‌دهندگان فن‌آوری‌های مختلف و شناسایی محدودیت‌های فن‌آوری‌ها است. مطالعه‌ی امکان‌سنجی فنی به بررسی دسترسی شرکت به حمل‌ونقل و مواد اولیه، شناسایی هرگونه نگرانی زیست‌محیطی، و مواردی مانند آب و برق می‌پردازد.
مارال مختارزاده (کارشناس ارشد کارآفرینی)