XBRL یا زبان گزارشگری تجاری توسعه پذیر، یک رویکرد استاندارد جهانی است که تبادل اطلاعات و بخصوص گزارشگری مالی را در سراسر جهان متحول ساخته است. این استاندارد شکاف موجود میان سیستمهای سازمانی را از بین برده و باعث افزایش اثربخشی و کارایی سازمان شده است. این زبان که عضوی از خانواده ی زبانهای "XML" است به منظور معنا شناسی متون مرتبط با گزارشگری به هنگام تبادل اطلاعات بین سیستمهای مختلف طراحی شده است. این استاندارد که توسط سازمان بین المللی XBRL (كنسرسيومی بین المللی متشکل از بیش از 600 شرکت، سازمان و آژانس دولتی كه مسئوليت ترويج و نهادینه سازی XBRL را به عهده دارد) توسعه داده شده تأثیر مهمی بر روش انجام کسب و کارها و نحوه گزارش دهی بر جای گذاشته است.
این زبان به جای قراردادن اطلاعات مالی در قالب یک متن -صفحه استاندارد اینترنت یا متن چاپی- برای هر یک از اقلام داده ها به طور اختصاصی برچسبی مشخص ارائه میدهد که توسط کامپیوتر قابل بازخوانی است. به عنوان مثال سود خالص یک شرکت برچسب مختص به خود را دارد. کامپیوترها با دادههای XBRL هوشمندانه برخورد می کنند. آنها قادر به شناسایی متن اطلاعات XBRL ،تجزیه و تحلیل، ذخیره و تبادل آنها با سایر کامپیوترها بوده و میتوانند اطلاعات را به اشکال گوناگون و به صورت اتوماتیک به استفاده کنندگان ارائه دهند. با استفاده از برچسبهای XBRL پردازش اطلاعات توسط نرم افزارهای کامپیوتری به صورت خودکار انجام پذیرفته و از فرآیند پرهزینه و دشوار ثبت مجدد در سیستم اجتناب میشود.
این زبان سرعت پردازش اطلاعات مالی را به طرز چشمگیری افزایش داده و به کمک کنترل خودکار اطلاعات احتمال وجود خطا را کاهش می دهد. شرکتها میتوانند به منظور صرفه جویی در هزینهها و افزایش کارایی عملیات جمع آوری و گزارشدهی اطلاعات مالی از XBRL استفاده کنند. بدین ترتیب، استفاده کنندگان از این اطلاعات (سرمایه گذاران، تحلیلگران، موسسات مالی و مراجع قانونی) در هر نقطه از جهان میتوانند در هر لحظه صورت وضعیتهای مالی را به همراه آخرین تغییرات مشاهده و تجزیه و تحلیل نمایند.
XBRL مفاهیم پایهای
واژه نامه: واژه نامهها دربر دارنده مفاهیم و توضیحات آنها هستند. این واژه نامه ها که با نام تاکسونومی نیز شناخته می شوند، طبقه بندی سلسله مراتبی از موجودیتهای یک گزارش مالی-حسابداری میباشند. در واژه نامه، به هر یک از مفاهیم موجود در یک گزارش مالی برچسبی اختصاص داده میشود که به درک کامپیوتر از این مفاهیم کمک میکند. معمولا کاربران با این برچسبها سروکاری ندارند بلکه این برچسبها ساختاری به اطلاعات می دهد که انتقال بین سیستمی گزارشات مالی را امکان پذیر میسازد. واژه نامههای XBRL علاوه بر اینکه دربر دارنده تعاریفی از مفاهیم هستند، ارتباط بین مفاهیم را نیز مشخص میسازند. ذکر این نکته ضروری است که یک واژه نامه شامل هیچگونه دادهای نمیباشد.
سند مصداق: واژه نامه های XBRL فاقد مقادیرعددی بوده و تنها در بر دارنده مفاهیم و ارتباطات آنها میباشند. اطلاعات کسب و کار یا مقادیر عددی در سند مصداق قرار دارند. بدین ترتیب، هر مقدار عددی دارای برچسبی معین است که این برچسب به یک مفهوم و تعریف مشخص در واژه نامه مربوط میشود. اسناد مصداق علاوه بر مقادیر عددی، اطلاعات دیگری نیز در اختیار خواننده قرار میدهند که به زمینه (Context) مرتبط می گردد.