«جامعه» مجموعه‌ای از انسان‌هاست که دارای زندگی همسان با نیازها، عقاید و اهداف مشترک هستند. «جامعه اطلاعاتی» مفهوم جدیدی ست که در کسب و کارهای نوین امروزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در جامعه اطلاعاتی افراد وابستگی بسیار زیادی به اطلاعات دارند. اگر سیر تکاملی عصرهای منتهی به عصر اطلاعاتی را بررسی کنیم، به موارد زیر می‌رسیم:
عصر کشاورزی: در این دوره انسان‌ها تنها به دنبال حفظ حیات خود و راهی برای تامین غذا بوده‌اند.
عصر صنعتی: این عصر در قرن ۱۸ میلادی با انقلاب صنعتی در اروپا آغاز گشت. در این عصر نقش ماشین آلات، صنایع و تامین مواد اولیه افزایش چشمگیری یافت.
عصر اطلاعاتی: از ۱۹۵۰ تا کنون با حضور رایانه‌ها، اینترنت و ... شکل گرفت.
دانشمندان عصر بعدی را، عصر مجازی نام‌گذاری کرده‌اند. عصری که تکامل یافته عصر اطلاعاتی بوده است و می‌توان گفت تبدیل رویاها و تخیلات انسان به واقعیت‌ها پیش بینی شده‌است.
جامعه اطلاعاتی، پیامد شکل‌گیری عصر اطلاعاتی‌ست. در این جامعه با دو واژه‌ی «فرهنگ اطلاعاتی» و « اقتصاد اطلاعاتی» مواجه خواهیم شد.
در فرهنگ اطلاعاتی نحوه استفاده درست از اطلاعات، تسهیم و توزیع اطلاعات ارزشمند تلقی می‌شود و اقتصاد اطلاعاتی، فناوری و دانش را مولد ثروت معرفی می‌کند.
کیفیت اطلاعات را می‌توان با توجه به ابعاد زیر مورد بررسی قرار داد:
۱.بعد محتوایی: واقعی بودن، مرتبط بودن، با کیفیت بودن و قابل استناد بودن اهمیت زیادی دارد.
۲.بعد زمانی: در این بعد میزان در دسترس بودن، به موقع بودن و جدید بودن اطلاعات بررسی می‌شود.
۳.بعد ساختاری: خلاصه بودن، ساختار کلی و استاندارد بودن مورد توجه است .
از مهم ترین ویژگی‌های عصر اطلاعاتی توجه به سیستم‌های اطلاعاتی«IS»است. سیستم‌های اطلاعاتی تعاریف مختلفی داشته اما جامع‌ترین آن‌ها «مجموعه منابع اطلاعاتی است که وظیفه نگه‌داری، ذخیره و پردازش و .. را طراحی می‌کند» می‌باشد.
سیستم‌های اطلاعاتی دارای اجزایی نظیر:
افراد: مجموعه‌ای از افراد که با سیستم‌های اطلاعاتی در تعامل بوده، فعالیت داشته و خروجی آن‌ها را دریافت می‌کنند.
نرم افزارها: مجموعه‌ی برنامه‌هایی که مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سخت افزارها: مانتیور، صفحه کلید و ... که قابل مشاهده و لمس است.
شبکه‌ها: به ارتباط بین سیستم‌های مختلف گفته‌می‌شود.
دستورالعمل‌ها: رویه‌ها وقوانین و مقرراتی که در راستای استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی وجود دارد.
باید توجه کرد که این اجزا ممکن است در تمامی سیستم‌های اطلاعاتی موجود نباشد.
از جمله مزایا سیستم‌های اطلاعاتی عبارت است از :
۱.افزایش بهره‌وری:
افزایش بهره‌وری موضوعی‌ست که دغدغه‌ی مدیران محسوب می‌شود. مدیران کسب وکار در تلاش هستند، بهره‌وری نیروی کارخود را افزایش داده و یکی از این ابزارها، استفاده از سیستم های اطلاعاتی است. IS یکی از راه‌های بسیار موثر برای افزایش بهره وری‌ست چرا که این نوع سیستم‌های اطلاعاتی ابزار بسیار مناسبی برای پردازش سریع، ذخیره سازی و .. می‌باشد.
نکاتی برای افزایش بهره‌وری جسم و ذهن
ابزارهای مدیریت زمان و افزایش بهره‌وری در سازمان‌های کارآفرین
۲.زیربنای کسب و کارها:
واژه‌های استارتاپ، کسب وکار الکترونیک و کسب وکارهوشمند و ... واژگان آشنای این عصر می‌باشند. اساسا شکل‌گیری این نوع کسب و کارها بر پایه‌ی اینترنت، IT و استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی‌ست.
۳.کارآفرینی:
ITبه مجموعه نرم افزارها و سخت افزارهایی گفته‌می‌شود که توسط سیستم‌های اطلاعاتی به کارگرفته می‌شوند. به طورکلی با افزایش چشمگیر آمار کسب و کارهای نوپا، هوشمند و همچنین اقتصاد دیجیتال به نقش IT و IS در کارآفرینی می‌توان پی‌برد.
۴.ساختاردهی سازمان‌ها:
ISها در سه حوزه زیر به ساختاردهی فرایندهای سازمانی کمک می‌کنند:
۱.بین سازمانی: ارتباط بین دو یا چند سازمان را فراهم می‌کند. برای مثال رزرو آنلاین هواپیما و هتل
۲.سازمانی: از تمام بخش‌های مختلف یک سازمان؛ تولید، بازاریابی، منابع انسانی و فروش و... پشتیبانی می‌کند.
۳.بخشی: بین بخش‌های مختلف یک سازمان در حوزه کارکردی حمایت می‌کند.
از جمله معایب به کارگیری این سیستم‌های اطلاعاتی اشاره می‌شود به:
۱.نیازبه مهارت بالا:
وجود کارکنان متخصص و ماهر یکی از الزامات استفاده از IT و سیستم‌های اطلاعاتی‌ست. وجود چنین کارکنانی نیاز به پرداخت حقوق بالا و ... را به وجود می‌آورد و همچنین نیاز به وجود سرمایه بالا را شکل می‌دهد. از طرفی با وجود امکان جابه جایی شغلی کارکنان، خطر از بین رفتن مزیت رقابتی کسب و کارها یعنی ITو IS محتمل است.
۲.ازبین رفتن حریم خصوصی:
بدون شک استفاده از IT و IS و به طور کلی اینترنت ریسک ازبین رفتن حریم خصوصی را افزایش داده است. لذا یکی از معایب غیرقابل انکار سیستم‌های اطلاعاتی محسوب می‌شود.
۳.سردرگمی مدیران:
فقدان آموزش برای رهبران کسب و کار، اکثر این مدیران را در استفاده از این نوع سیستم‌ها با مشکل مواجه می‌کند. از این رو مقاومت رهبران در پذیرش این سیستم‌ها و ایجاد تغییرات در سازمان برای پیاده‌سازی این سیستم‌ها افزایش می‌یابد.
نویسنده: ملیکا نصیر ( کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی )