فناوری صنعت مالی با توجه به نحوه اجرای صنعت و اقدامات قانونگذاران مالی، پیوسته در حال تغییر است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید «فناوری قانونگذاری رگ تک (RegTech)» با رشد سریع خود در دو سال گذشته، بسیار مورد توجه اکثر شرکت‌های چندملیتی فناوری از جمله IBM و شرکت‌های مشاوره جهانی قرار گرفته است.
هنوز برای «رگ تک» همانند سایر حوزه‌های فین تک، تعریف توافق شده‌ای وجود ندارد. اما «مرکز دارایی بین‌المللی(IIF)» آن را اینچنین تعریف کرده است: «رگ تک» یعنی استفاده از فناوری برای حل الزامات نظارتی و انطباق بیشتر و مؤثر با آنها.
در حال حاضر «رگ تک» بر راه‌حل‌های مبتنی بر فناوری برای کاهش یا حل چالش‌های نظارتی تمرکز دارد. داده‌های دیجیتالی، شبکه‌های رایانه‌ای، ساختارهای سازمانی، فناوری اطلاعات و ابزارهای تحلیلی بواسطه «رگ تک» جایگزین فرآیندهای سبک قدیمی شده و موجب بهبود فرایند تصمیم‌گیری شده است.
«رگ تک» ترکیبی از فناوری‌ها و فرآیندهای نوآورانه برای مدرن‌سازی، جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها است. به عبارت دیگر رگ تک در راستای انطباق نظارتی، ارتقای کارکرد مدیریت ریسک، بهره‌مندی از فرایندهای نظارتی و قانونی برای قانونگذاران مالی و نظارتی و نیز موسسات مالی عمل می‌کند.
در حال حاضر «رگ تک» به دو زیر مجموعه تقسیم می‌شود:
الف) «رگ تک» برای موسسات مالی ب)«فناوری قانونگذاری مختص ناظران (SupTech)». هر کدام از این زیرمجموعه‌ها اهداف و برنامه‌های مختص خود را دنبال می‌کنند که به شرح آن پرداخته می‌شود:
الف) «رگ تک» برای موسسات مالی
در حال حاضر فرصت‌های کسب و کار قابل توجهی با هدف کاهش هزینه‌ها و افزایش سودآوری برای موسسات مالی که به دنبال سازگاری و هماهنگی با مقررات در حال تغییر هستند، به وجود آمده است. بر این اساس، بیشتر فناوری‌های «رگ‌تک» به گونه‌ای تنظیم شده است تا ضمن کاهش هزینه‌ها، موجب ارتقای کارایی، اطمینان‌بخشی و بهبود مدیریت ریسک در زمینه مقررات شوند.
حوزه‌های «رگ تک» مختص موسسات مالی به شرح زیر عبارتند از:
۱.سازگاری:
این حوزه یکی از مهمترین فعالیت‌های «رگ تک» به شمار می‌آید. امروزه فناوری «رگ تک» در موسسات مالی به طور گسترده راه‌حل‌هایی در بخش‌های سازمانی برای شناسایی و پیگیری تغییرات در الزمات نظارتی و در سطوح محلی یا جهانی را نشان می‌دهد. علاوه بر این، راه‌حل‌ها برای نظارت بر مراحل انطباق و ریسک انطباق‌پذیری براساس تجزیه و تحلیل داده‌های عملیاتی نیز استفاده می‌شود.
نظارت بر کارکنان، تجزیه و تحلیل در زمینه رفتارهای افراد، ارتباطات تجاری و نیز فرآیند تاریخی ایمیل‌ها از جمله نمونه‌هایی است که در این زمینه استفاده می‌شود.
در این حوزه شکلی از انطباق‌پذیری خودکار به نام «انطباق پویا» وجود دارد. به این معنا که الزامات نظارتی و مناسب در پروتکل‌های IT تعبیه شده است تا از انطباق مستمر، ارائه گزارش داده‌ها به صورت دقیق و مرتبط به ناظران، اطمینان کامل حاصل شود.
گفته می‌شود که این نوع از «رگ تک»ها به طور چشمگیری هزینه‌های مراحل انطباق دستی را کاهش می‌دهند. از این رو، موجی از استارتاپ‌ها و غول‌های فناوری در این عرصه در حال فعالیت هستند تا جهت بروزرسانی الزامات نظارتی، شناسایی جرایم مالی احتمالی و مدیریت ریسک مالی به موسسات مالی خدمت‌رسانی کنند. البته ناگفته نماند که راه‌حل‌های بی‌شمار دیگری نیز برای موضوعات خاصی همچون امنیت سایبری، جلوگیری از افشای اطلاعات سهامداری و حسابرسی خودکار در این حوزه وجود دارد.
۲. مدیریت و کنترل شناسایی:
از حوزه‌های دیگر «رگ تک» این بخش است که با دقت روی همتایان تمرکز می‌کند. یک عملکرد مهم این بخش برای ارزیابی ریسک مشتری و الزامات قانونی، فرایند «مشتری را بشناس (KYC)» است که در جهت پیروی از «قوانین ضدپولشویی(AML)» و کشف کلاهبرداری عمل می‌کند.
دیجیتالی‌شدن فرآیندهای پردازنده مشتری و شرکا، دیجیتالی‌کردن و اشتراک‌گذاری اطلاعات مشتری و شرکا، جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌های مشتری و معاملات، شناسایی معاملات مشکوک براساس محرک‌های خودکار، بروزرسانی مداوم پروفایل‌های مشتریان و شرکا، نمونه فعالیت‌هایی است که در این حوزه انجام می‌گیرد.
۳.مدیریت ریسک:
این حوزه بر ابزارهای بهبود فرایند مدیریت ریسک در موسسات مالی تمرکز دارد. ایجاد کارآیی در تولید داده‌های ریسک، جمع‌آوری داده‌های ریسک، گزارش ریسک داخلی، شناسایی و نظارت خودکار ریسک‌ها براساس روش‌های داخلی یا تعاریف نظارتی مربوط به این حوزه است. همچنین ایجاد هشدارها و اقدامات خودکار که در صورت رسیدن به سطح هشدار و خطر که از قبل فعال شده نیز در این بخش انجام می‌شود. امکان دارد راه‌حل‌های موجود در این بخش، به تجزیه و تحلیل داده‌های پیشرفته تکیه کند که بوسیله برنامه «یادگیری ماشین» یا سایر برنامه‌های هوش مصنوعی پشتیبانی می‌شود.
۴.گزارشگری مقررات:
این حوزه، در واقع بخش مهمی برای سازمان‌های نظارتی بوده و به عنوان یک عنصر اصلی در رعایت مقررات محسوب می‌شود. راه‌حل‌های «رگ تک» به خودکارسازی و ادغام الزامات گزارش‌دهی نظارتی برای کاهش هزینه‌ها، ساده‌سازی، افزایش دقت و به روز رسانی گزارش کمک می‌کند. تهیه گزارش در زمان واقعی از نمونه‌های آن است.
۵.نظارت بر معاملات:
این بخش بر انجام فعالیت‌های تجاری تمرکز دارد و راه‌حل‌های نظارت و ممیزی معاملات را در زمان واقعی ارائه می‌دهد. یکپارچگی اعتبارسنجی، وجود سیستم‌های شناسایی و جلوگیری از سوء استفاده در بازار، وجود دفتر پشتیبان و اتوماسیون، انجام تسویه حساب پس از معامله، و اعلام هشدارهای به موقع از جمله فعالیت‌های این بخش است.
۶. معامله در بازارهای مالی:
این حوزه به اتوماتیک‌کردن روش‌های بی‌شمار معاملات در بازارهای مالی مربوط می‌شود. مانند محاسبه سپرده‌ها.
ب) فناوری قانونگذاری برای ناظران (SupTech)
انجام فناوری‌های «رگ تک» در مؤسسات تحت نظارت به هیچ وجه متوقف نمی‌شود. به بیانی روشن‌تر، «ساپ تک» که یکی دیگر از زیرشاخه‌های «رگ تک» است با چالش‌های سازمان‌های نظارتی به خوبی مقابله می‌کند. به این ترتیب که راه‌حل‌ها بطور خودکار و با ساده‌سازی مراحل اداری و عملیاتی، دیجیتالی‌کردن داده‌ها و ابزارهای کاری، و بهبود تجزیه و تحلیل داده‌ها انجام می‌گیرد. در حال حاضر، برخی از مسئولین مالی نیز بدنبال خودکار کردن فرآیندهای نظارتی در آینده نزدیک هستند.
گفتنی است که تجدید نظر بر نحوه انجام نظارت مالی به طور فزاینده‌ای در حال پیشرفت است. رویکردهای فعلی که مبتنی بر داده‌های قدیمی است، در حال تغییر می‌باشد. بازرسی‌های طولانی مدت در محل که در اکثر اوقات منتهی به نظارت نظری که گاهی با تأخیر نیز همراه است، اکنون با تکیه بر جمع‌آوری بهینه داده‌ها، تجزیه و تحلیل داده‌های پیشرفته، ارتقای ظرفیت ذخیره و تحرکات بیشتر و استفاده از پردازشگرهای ابری به سمت نظارت‌های فعالانه و آینده‌نگرانه به پیش می‌رود.
تشویق فین تک، رگ تک و ساپ تک
چالش‌های فعلی موجود در سازمان‌های نظارتی و موسسات مالی، با ابتکارات متعددی که در راستای ایجاد فضای مشترک در بسیاری از کشورها بوجود آمده، موجب شده است تا بسیاری از سازمان‌ها، برای ارتقا و افزایش نوآوری در حوزه‌های فین تک، رگ تک و ساپ تک، تمایل نشان دهند.
بهترین نمونه در این خصوص، «سندباکس(sandbox)» نظارتی است. به عبارت ساده‌تر، سندباکس محیطی محافظت شده است که توسط موسسه مالی ایجاد می‌شود تا موسسات، نوآوری‌هایشان را دردوره معین و مطابق با قوانین مشخص، تست کنند. روش‌های مختلفی برای ساختن «سندباکس» در کشورهای مختلف وجود دارد که در همه موارد، نتایج حاصله از سندباکس به عنوان ورودی‌هایی برای سازمان‌های نظارتی در نظر گرفته می‌شود.
گفتنی است که رویدادهای FinTech می‌توانند توسط واحدهای FinTech سازماندهی شوند و شامل میزگردها ، سمینارها، کنفرانس‌ها و «هکاتون‌ها» باشند. لازم به توضیح است «هکاتون» به رویدادها و مسابقاتی اطلاق می‌شود که در آن علاقه مندان به کدنویسی رایانه‌ای دور هم جمع شده تا توانایی‌های خود را نشان دهند و غالبا به دنبال حل مساله خاصی خواهند بود که برگزارکننده رویداد مطرح می‌کند. هدف از برگزاری چنین رویدادهایی توسط فین‌تک می‌تواند به منظور یافتن راه‌حل‌های مناسب برای چالش‌های خاصی از جمله گزارش‌های نظارتی باشد.
علاوه بر موارد فوق، ممکن است قانونگذاران نیز از برنامه‌های فین‌تک حمایت و یا در آن مشارکت کنند. همچنین شتاب‌دهنده‌ها اغلب توسط بخش‌های خصوصی و موسسات مالی، تاسیس و حمایت می‌شوند. نمونه‌های بی‌شماری از آنها وجود دارد، به عنوان مثال بانک‌های بزرگ در مناطق مختلف جهان، با فراهم کردن فضای فیزیکی برای مبتکران و کارآفرینان از یک سو، و سازماندهی و برگزاری رویدادها و مسابقات، تأمین اعتبار و ارائه جوایز به برندگان با هدف ایجاد انگیزه، تبادل دانش و تجربیات از سوی دیگر، موجب گسترش برنامه‌های فین‌تک می‌شوند.
نکته حائز اهمیت که می‌تواند به قانونگذاران مالی کمک کند تا آسانتر موانع نوآوری و ابتکارات را شناسایی کنند، ایجاد همکاری فعال با شرکت‌های فین‌تک، رگ‌تک و ساپ‌تک است. این موانع ممکن است نظارتی یا وجود اشکالاتی در نحوه روش‌های ارائه فعلی باشد. به عنوان مثال می‌توان به عدم وجود استانداردها و تعاریف داده‌ها در سیستم‌های IT و پرتال‌های گزارش‌گیری منسوخ شده اشاره کرد. همچنین با توجه به اینکه بیشتر ابتکارات مبتنی بر استفاده از داده‌های دیجیتال است، لذا بخش مدیریت و اشتراک‌گذاری داده‌ها، می‌تواند به عنوان یکی از حوزه‌های چالش برانگیز باشد که استفاده از پردازش ابری، برنامه‌های کاربردی مشترک و سایر نوآوری‌ها را ممنوع می‌کند. علاوه برآن، مقررات فناوری اطلاعات نیز ممکن است موانعی را ایجاد کنند. از اینرو همکاری و تعامل در شناسایی چالش‌ها و دریافت مشاوره‌های مناسب، می‌تواند راه‌حل‌های کاربردی را ارائه دهد.
نتیجه گیری
امروزه وجود مقررات دست و پاگیر باعث می‌شود تا امکان نظارت دقیق بازار توسط مسئولین مالی بیش از پیش پیچیده شود. لذا برای مقابله با نقاط ضعف موجود در رفتار و مدیریت ریسک و همچنین ارتقای کارایی نظارتی، نیاز است که قانونگذاران مقررات مالی را بازسازی کنند. نکته حائز اهمیت این است که به موازات این موضوع، موجی از نوآوری فین‌تک، جهان را فرا گرفته که ریسک‌های مرتبط با فناوری جدید، مدل‌های کسب و کار و محصولات و خدمات جدید در حوزه قانونگذاری را ایجاد کرده است.
در این میان فین‌تک، پتانسیل قابل توجهی را برای افزایش کارآیی بخش‌های مالی، ترویج رقابت و شمول مالی ارائه می‌دهد که واکنش و عکس العمل متعادل از سوی قانونگذاران و مسئولان را می‌طلبد. همچنین توجه به این مطلب که آیا رویکردهای نظارتی فعلی کفایت می‌کنند یا نیاز به دگرگونی دارند نیز حائز اهمیت است.