پاندمی کرونا شرایطی را بر جهان کسب و کار حاکم کرده که بسیاری از کسب و کارها تنها در اندیشه‌ی بقا برای گذر از این چالش جهانی هستند. این پاندمی حتی روش زندگی، کار و نوع ارتباط انسان‌ها را از اساس تغییر داده است. این تغییرات، از نظر شدت، وسعت و پیچیدگی، شبیه هیچ یک از تجربه‌های قبلی بشری نبوده است.
پاندمی کرونا شرایطی را بر جهان کسب و کار حاکم کرده که بسیاری از کسب و کارها تنها در اندیشه‌ی بقا برای گذر از این چالش جهانی هستند. این پاندمی حتی روش زندگی، کار و نوع ارتباط انسان‌ها را از اساس تغییر داده است. این تغییرات، از نظر شدت، وسعت و پیچیدگی، شبیه هیچ یک از تجربه‌های قبلی بشری نبوده است. چه بسا که حتی به شرط حفظ و بقای کسب و کار خود تا دوران پسا کرونا, شرایط کسب و کار به هیچ عنوان به دوران ما قبل کرونا باز نخواهد گشت.
جهان پس از کرونا فرصت بی‌نظیری برای رشد تجارت الکترونیک و کسب‌وکارهای آنلاین خواهد بود در مقابل، بازارها و فروشگاه‌های سنتی به پایان دوره رونق خود نزدیک می‌شوند. به زودی خیلی از بازارها دیگر مثل گذشته کار نخواهند کرد و فروش محصولات نسبت‌به گذشته متفاوت خواهد بود. در دنیای جدید باید با کسب و کارهای سنتی خداحافظی کنیم. در بسیاری از موارد، کسب‌وکار حذف نمی‌شوند بلکه سازوکار فروش و عرضه‌‌ی آن‌ها تغییر خواهد کرد اما تغییرات ممکن است به حذف برخی از کسب‌وکارها هم منجر شود.
فضای کسب و کار از بسیاری موارد تاثیر می‌پذیرد، عواملی همچون کیفیت عرضه، سیستم تبلیغات و معرفی محصول، پشتیبانی و خدمات پس از فروش و … اما در حالت کلی، فضای کسب و کار جدا از عوامل درونی به عوامل بیرونی هم وابسته است، عواملی که شما در ایجاد و شکل‌گیری آن نقشی نداشتید و به طور مستقیم در رابطه با کسب و کار شما نیستند اما بر فضای کسب و کار شما تاثیر مستقیم دارند.
کرونا با ایجاد، شیوع و گسترش خود بسیاری از کسب و کارهای اطراف ما همچون صنایع گردشگری، صنایع غذایی، صنایع بهداشتی و … را تحت تاثیر قرار داده است.
فضای کسب و کار آنلاین نیز از این قاعده مستثنی نیست. در نگاه اول به نظر می‌رسد در شرایط خطرناک شیوع بیماری مسری که ارتباط مستقیم با حضور فیزیکی دارد، فضای کسب و کار آنلاین رشد خواهد داشت. این تحلیلی درست است اما بسیاری از کسب و کارهای آنلاین که تحت تاثیر کرونا قرار گرفته‌اند، با مشکلات شدید رو به رو شدند و در برخی از موارد تا مرز نابودی هم پیش رفته‌اند.
همچنین خواسته یا ناخواسته کرونا و خطرات ناشی از کرونا در بسیاری از موارد به آنلاین شدن بسیاری از پروسه‌های زائد حضوری و حذف بروکراسی‌های رایج اداری کمک بسزایی کرده است. در بسیاری از موارد به دلیل اجبار حضور فیزیکی ارباب رجوع، سازمان‌ها و کسب کارهایی که در مقابل آنلاین شدن مقاومت می‌کردند به اجبار به ساز و کار آنلاین روی آوردند که این امر باعث بالاتر رفتن بازدهی کار، رضایت ارباب رجوع و کاهش فساد اداری شده است.
پس از پدید آمدن کرونا، ترس از مبتلا شدن به این ویروس در کشور عزیز ما ایران کمک بسزایی در رشد فضای کسب و کار آنلاین کرده است، اگر تا قبل از این عده‌ای از قابلیت‌های فضای کسب و کار آنلاین استفاده نمی‌کردند به دلایلی همچون عدم اطمینان، عادت به فضای کسب و کار کلاسیک، عدم آشنایی با فضای آنلاین و … ترس از ابتلا به این ویروس حجم عظیمی از این دسته کاربران را مجبور به استفاده از خدمات آنلاین کرد، این امر فرصتی بزرگ و جهشی عظیم در کسب و کار آنلاین در ایران را ایجاد کرد.
کرونا فرهنگ خرید را در ایران تغییر داد. فرهنگ اطمینان به فضای آنلاین و مشتری مداری آنلاین، شاید در ابتدا و از سر ناچاری مردم به سوی خرید آنلاین کشیده شدند ولی سهولت و کیفیت بهتر خرید آنلاین باعث شده که این امر به سرعت جای فضای خرید سنتی را بگیرد، شما دیگر نیاز ندارید برای خریدهای ساده و دم‌دستی خود از خانه خارج شوید، به‌راحتی به حجم عظیمی از محصولات متنوع دسترسی دارید و همواره در جریان تخفیفات و فروش‌های ویژه خواهید بود.
در این بین کسب و کارهایی که از قبل در جلب اعتماد عمومی موفق‌تر بودند با رشد غیر قابل مقایسه‌ای در این حوزه رو به رو شدند که این رشد یکباره مخاطبان در فروشگاه‌های معتبر داخلی تا عدم توانایی پاسخ به این حجم از مخاطب پیش رفت.
مسلم است که هرچه در کسب و کار آنلاین زیر ساخت و لاجستیک بهتری داشته باشید و توانایی تطبیق خود را با شرایط جدید فراهم کنید، می‌توانید نیازهای به وجود آمده از این بحران را در مخاطبان خود پیدا کرده و به درستی برای آن راه حل ایجاد کنید، در نتیجه کسب و کار آنلاین موفق‌تر بوده و با پیشرفت بیشتری رو به رو خواهد شد. هنگامی که شما با گسترش مشتریان خود مواجه می‌شوید باید قابلیت پاسخگویی به حجم تقاضای آن‌ها را نیز داشته باشید، این امر حاصل نمی‌شود مگر با سیستم تامین کالای به روز و فعال، سیستم انبار و توزیع سریع و گسترده همچون نمونه‌های موفق داخلی که مشاهده می‌فرمایید که در حوزه‌ی دیجیتال شروع به کار کرده‌اند ولی امروزه تا کوچکترین نیازهای مشتریان خود را تامین کرده و با استانداردهای جهانی در تامین و توزیع کالاهای مربوطه تا رسیدن به دست مخاطب فعالیت می‌کنند.
در همین مورد نیز فرصت گسترش مخاطبان کسب و کارهای آنلاین در نمونه هایی به تهدید و چالش تبدیل شده است و با توجه به نبود زیر ساخت مناسب در پاسخگویی به مشتریان , تهیه کالا و توزیع مناسب منجر به عدم رضایت مخاطب گردیده است.
اما همه‌ی این‌ها در رابطه با کسب و کارهایی بود که در دوران کرونا به دلیل مشکلات از حالت سنتی به شیوه‌ی نوین و آنلاین تغییر شکل دادند اما کسب و کارهایی همچون صنایع گردشگری، صنایع حمل و نقل یا در مواردی صنایع غذایی هم در شیوه‌ی سنتی خود با مشکل مواجه شدند و هم در شیوه‌ی نوین و آنلاین، چه‌بسا شرکت‌هایی با گردش حساب و مشتریان بالا که به مرز نابودی کشیده شدند یا مجبور به تعدیل نیرو برای حفظ کسب و کار خود شدند که ما در نمونه‌های مشهور ایرانی نیز امثال این اتفاقات را بسیار شاهد بوده‌ایم.
کسب و کارهای آنلاینی که از اوج سودآوری و اعتبار تا مرز ورشکستگی و تعطیلی پیش رفتند. شاید نتوان به‌راحتی راه‌حلی برای این کسب و کارها برای گذر از شرایطی همچون کرونا پیدا کرد ولی آنچه که واضح است نمونه‌های موفق و دارای اعتبار هستند که می‌توانند از این دست کسب و کارها و با تکیه بر برند و لاجستیک سازمانی خود و همچنین تلاش در نوآوری و ایده‌پردازی از گردنه‌ی سخت این بحران‌ها عبور کنند.
کرونا فضای کسب و کار آنلاین را متحول کرده است. به گونه ای که شاید بتوان کرونا را یک انقلاب آنلاین در فضای کسب و کار ایران دانست، یک جهش و حرکت رو به جلو در رشد جامعه‌ی مخاطبین، حال نوبت صاحبان کسب و کارهای آنلاین و بسترسازان آن است تا با توجه به این فرصت به وجود آمده در تغییر سلیقه‌ی مردم در جهت تغییر کسب و کارهای سنتی به سمت کسب و کارهای آنلاین حرکت کرده و فضای قالب کسب و کار را در ایران تغییر دهند.
نکته قابل ذکر در این باره این است که برای عبور از شرایطی همچون کرونا کسب و کار آنلاین شما باید انعطاف پذیر بوده و و قابلیت تغییر و وفق دادن خود را با شرایط جدید داشته باشد. کسب و کارهایی که به شکل روتین و با یک مکانیزم حرکت می‌کنند در شرایط تغییر ناگهانی قابلیت وفق دادن خود را با شرایط جدید نخواهند داشت.این امر مستلزم بهره گیری از اتاق فکر دائمی، شناخت توانایی‌های سازمانی و فردی و همچنین بهره‌گیری ازسیستم‌های مدیریت نوین است.
نویسنده: محمدعلی محتشمی زاده