سیدمحمد گرامی یکی از کارآفرینان ایرانی محسوب می‌شود که در تجارت محصولات غذایی به ویژه چای از دهه ۴۰ خورشیدی فعال بود. وی در کارهایش همیشه به حفظ بازار و رشد تولید اهمیت بسیار می‌داد و توانست نقش ارزنده‌ای در تولید و صنعت از خود به یادگار بگذارد.
سید محمد گرامی فرزند سید حسین در ۱۳۰۶ خورشیدی در یزد به دنیا آمد. پدرش در بازار یزد به شغل حناسابی مشغول بود و مغازه ای برای خود داشت. او با عمویش نیز در فعالیت تجاری مشارکت می کرد اما کسب و کارش محدود بود. آنها بخشی از حنای سابیده را برای صادرات به کشورهای عربی آماده می کردند.
سیدمحمد ۱۰ ساله بود که پدرش، همسر دیگری انتخاب کرد. رنج جدایی از پدر در حالی که کلاس چهارم بود، همراه با محرومیت و فقر در کنار برادر و مادر نقش برجسته ای در کیفیت زندگی بعدیش ایفا کرد. فاطمه مادرش از خانواده با موقعیت پایین اقتصادی بود و همین تفاوت اقتصادی همراه با تفاوت نگرش پدر و مادر، نقش موثری در ناسازگاری های آنها داشت.
آغاز اشتغال در بازار کار
تجربیات دوره کودکی وی در کنار مادر و شاگردی در مدرسه و مغازه تا سن نوجوانی سپری شد. در ۱۵ سالگی، در تجارتخانه حاج علی اکبر ریسمانی از تجار نیکو کار یزد به عنوان شاگرد با ماهی حدود هشت تومان استخدام شد. در این مدت رفتن به پست و تلگراف، امور بانک و نظافت حجره، از کارهایش بود تا اینکه پس از سه چهار سال کار، حقوقش به ۱۵ تومان در ماه افزایش یافت. به تدریج کارهای بزرگتری به او واگذار شد. دلالی و فروش کالاهای مختلف به مغازه داران بخشی از کارهایش درسال های ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ خورشیدی بود. از این طریق درآمدهایش افزایش یافت.
اشتغال در تهران
گرامی بعد از پایان جنگ جهانی دوم به همراه دوستش رهبر به امید رویاهای تازه به تهران رفتند. حدود ۹ سال بود که با پدرش ار تباطی نداشت. به سختی آدرس خانه اش را پیدا کرد و به آنجا رفت اما بیماری نامادری و نارضایتی آنها، در کنار فقر پدر باعث شد که پس از چند روز منزل پدرش را ترک کند و بخشی از پول باقی مانده را نیز به پدرش بدهد.
در آغاز به همراه هم شاگردیش علی واعظی درتجارتخانه یزد، اتاقی با ماهی ۳۰ تومان اجاره کردند. سرمایه شان کار مشترک، اعتماد به نفس و درستکاری بود. کار بازاریابی بی سرمایه برات و پارچه، برنج از سال ۱۳۲۵ خورشیدی آغاز کردند. آنها واسطه انتقال برات از تهران به یزد و مشتریان برنج را برای تجارتخانه های تهران پیدا و به آنها معرفی می کردند. برای این کارها به صورت درصدی حق دلالی می گرفتند. پس از مدتی مادر و برادرش به تهران نزد او آمدند و برادرش نیز در تجارتخانه ای مشغول به کار شد.
ورود به بازار صابون و چای
رکود و اختلال بازار و عدم رونق بازار برات و برنج باعث شد تا گرامی به کار ویزیتوری صابون وارد شود. آن زمان صابون جهان، توسط زرکش از مشهد وارد می شد و گرامی و کوچک زاده بیش از ۱۰ ساعت در روز برای فروش آن به مغازه ها مراجعه می کردند. کسادی بازار در سال های ۱۳۳۳-۱۳۳۰ خورشیدی باعث شد که بر حسب اتفاق به تجارتخانه گرجی، صاحب چای جهان برای ویزیتوری بروند و با او همکاری کند. بعد از مدتی درخواست نمایندگی فروش انحصاری چای را از گرجی داشتند بر اثر مخالفت گرجی با خواسته شان از وی جدا شدند و پس از آن با دریانی صاحب چای عقاب آشنا شدند و با او قرارداد همکاری امضا کردند.
تاسیس شرکت چای گلستان
آنها به مدت ۶ یا هفت سال در چای جهان و عقاب ویزیتوری کردند و بعد گرامی به کار مستقل روی آورد. انبار سرای دلگشا را از گرجی خریداری کرد و چای با مارک بره نشان را در آن بسته بندی می کردند. کار بسته بندی کم کم پیشرفت کرد به غیر از تهران، حوزه فروش تجاری را به یزد توسعه دادند. به علت ناموفق بودن توزیع بنکداری در یزد، مجبور شدند دفتری بگیرند. با کوشش فراوان توانستند چایشان را در یزد معرفی کنند. پس از توزیع آزاد چای در سال ۱۳۴۰ خورشیدی شرکت گلستان توسط گرامی و کوچک زاده و سهام داری همسرانشان تاسیس کردند.
آنها دفتری در سه راه دلگشا تهیه و نخستین همکاران شرکت از دوستان و اعضای خانواده بودند. حسابدار شرکت، دائی همسرش و نماینده یزدشان یکی از بستگان شان بود. این همکاری خانوادگی ۱۴ سال ادامه داشت. پس از مدتی با سیستم های تازه تری شروع به بسته بندی چای کردند. محصول تجاریشان را با نام چای بره نشان و شتر نشان عرضه می کردند. بتدریج فعالیتشان را در اصفهان، مشهد، یزد و گرگان و ... توسعه دادند. برای انبار چای، بنگاه فردوسی را در خیابان خیام اجاره کردند و ۱۰ نفر در آنجامشغول به کار شدند. بعد انباری در شوش خریداری کردند.
راه اندازی کارخانه چای در لاهیجان
به تدریج پرسنل شرکت به ۶۰ نفر افزایش یافت. پنج سال پس از تاسیس شرکت گلستان، سعی کردند، بخشی از پروسه تولید محصول تجاری خود را در دست داشته باشند. به همین دلیل در ۱۳۴۴ خورشیدی در شهرستان لاهیجان کارخانه شرکت چای گلستان راه اندازی کردند.
پس از مدتی درآن کارخانه با خرید برگ سبز به خشک کردن چای شکسته، باروتی و چای قلم پرداختند. کارخانه چای لاهیجان یکی از کارخانه هایی بود که در پرداخت به موقع بهای برگ سبز چای به کشاورزان و خرید برگ با کیفیت و تبدیل آن به چای خشک مناسب برای حفظ استاندارد برند گلستان در طی سال ها موثر بود.
شرکت گلستان هنگامی که فعالیت خود را در زمینه چای، خشکبار، حبوبات و... گسترش داد با نصب ماشین آلات، فعالیت تمییز کردن، بسته بندی را در این کارخانه صورت گرفت. شرکت گلستان پس از آن فعال تر شد. شرکت علاوه بر واردات، بسته بندی، توزیع چای در سطح کشور به تولید چای تا سال ۱۳۴۶ گسترش یافت. در دهه پنجاه فعالیت هایش توسعه داد و آنها توانستند بخش بزرگی از بازار تجاری چای کشور را در دست داشته باشند.
بعدها چای ۱۰۰ گرمی گلستان و ۵۰۰ گرمی ماشین بسته بندی می کرد. در سال ۱۳۵۲ خورشیدی نخستین دستگاه تولید چای تی بگ ۲ گرمی خریداری شد. این ماشین اتوماتیک دقیقه ای ۱۰۰ عدد تی بگ تولید می کرد اما پس از مدتی به علت نبود تقاضا، فعالیت آن متوقف شد.
شرکت رویال تی
سید محمدگرامی در سال ۱۳۴۵ خورشیدی با شراکت رضا کوچک زاده و عبدالحسین شرکاء شرکت رویال تی در زمینه واردات چای فعالیت خود را در انبار شوش آغاز کرد. مدیریت انبار به عهده محمود اعتمادیان بود. بر اثر گسترش فعالیت پس از سه، چهار سال، به سرای سینا محل تجار بزرگ روبروی بازار بزرگ (در خیابان بوذرجمهری) منتقل کردند. این تحول مکانی نقش آنها را به عنوان تجار معتبر، تثبیت کرد. ۲۰ تن در دفتر مشغول بودند. تبلیغ، اعطای جوایز و قیمت گذاری مناسب و همچنین تاکید بر حفظ کیفیت و قدرت توزیع، ابزار بازاریابی و گسترش مشتریانش بود. ازدواج دخترش اشرف گرامی با مهندس سیگاری فارغ التحصیل از آمریکا و بازگشت پسرش مهدی تحصیل کرده مدیریت از آمریکا، ظرفیت های جدیدی برای خانواده گرامی، همراه با افزایش درآمدهای نفتی ایران، افزایش اعتبارات به منظور گسترش سرمایه گذاری، بهترین شرایط را در اوایل سال ۱۳۵۰ خورشیدی به ارمغان آورد.
فعالیت در حوزه های مختلف تولید
گرامی با مشارکت چند فعال اقتصادی طی سال های ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۷ در عرصه های تازه ای سرمایه گذاری کرد. او تا سال ۱۳۵۷ خورشیدی ۲ شرکت تجاری و شرکت زنجیره ای مرغداری بنام سیمرغ =تاسیس کرد. همچنین به خرید سهام در چندین شرکت صنعتی وابسته به حاج محمد تقی برخوردار اقدام کرد. از سال ۱۳۵۳ خورشیدی ۲ تن از فرزندان سید محمد به کشور بازگشتند. ازاین دوران حوزه فعالیت اقتصادی را توسعه دادند. در آغاز مرغداری کوچکی در پونک راه اندازی کرد. سپس شرکت سیمرغ را به کمک خانواده علی آگاه وحاج علی اکبر برخوردار با هدف تولید مرغ و تخم مرغ تاسیس کردند. با گسترش آن به هفت کارخانه تهیه خوراک سویا، پودر ماهی و... توسعه دادند.
خانواده گرامی با خرید کارخانه آرد اسدی در اطراف تهران، تاسیس کارخانه برنج کوبی، تاسیس دومین کارخانه چای خشک کنی با مشارکت کوچک زاده و... در مازندران، تولید نوشابه از چای برای نخستین بار در ایران به فعالیت صنعتی خود از اواسط دهه ۸۰ خورشیدی تداوم داد.
همچنین یک شرکت به منظور واردات قطعات کامیون ها تشکیل دادند. به علت عدم تخصص مدیریتی از شرکت خودروسازی، فردی را به مدیر عاملی آن منصوب کرد که به علت حساب سازی و فساد مالی این شرکت پس از چند سال اعلام ورشکستگی کرد.
اقدامات خیرخواهانه
گرامی علاوه بر فعالیت در زمینه ای اقتصادی در کارهای عام المنفعه و خیرخواهانه نیز یکی از پیش قدم ها است. به گونه ای که کارهایی همچون کمک به ساخت درمانگاه در یزد، مدرسه سازی برای سه مقطع دبستان، راهنمایی و دبیرستان پسرانه و دخترانه با نام مجتمع سید الشهدا، ساخت واحدی برای معلولین، سالمندان و بیماران روانی در یزد، بنام فاطمه الزهرا(ع) همچنین ساخت چند خانه برای معلولین بهزیستی شهرستان یزد را متقبل شده است. همچنین تعدادی از معلولان در شرکت هایش مشغول به کار هستند.
درگذشت
سرانجام این کارآفرین کشور در اواسط شهریور ۱۳۸۸ خورشیدی در تهران چشم از جهان فروبست و پس از وی مدیریت بنگاه ها همچنان در دست خانواده اش حفظ شد.