با رشد جمعیت جهان هر روز بر مشکلات شهرنشینی، محیط زیست و آلودگی هوا و... افزوده می‌شود و فعالان عرصه فناوری تنها راهکار حل این مشکلات را ایجاد شهرهای هوشمند در گوشه و کنار جهان می‌دانند. به همین دلیل هم بزرگان فناوری «سیلیکون ولی»در امریکا و همچنین کشورهای دیگر ازجمله چین در این مسیر گام گذاشتند تا عصری جدید را رقم بزنند اما شیوع کرونا عملاً ترمز این پیشرفت را کشید.
توقف شهر هوشمند در تورنتو
یکی از غول‌های فناوری فعال در زمینه ایجاد شهرهای هوشمند، گوگل است که تاکنون در پروژه‌های مختلفی سرمایه‌گذاری کرده اما آخرین سرمایه‌گذاری این کمپانی با سدی به‌نام کرونا مواجه شد. این بار کمپانی مادر گوگل(آلفابت) راهی را که از سال 2017 آغاز کرده و قرار بود با همکاری سازمان نوآوری شهری این کمپانی(Sidewalk Labs)، شهری هوشمند در تورنتو ایجاد کند نیمه کاره رها کرد. هرچند در دو سال و نیم گذشته عزم جدی برای ایجاد این شهر هوشمند «های تک» وجود داشت ولی حالا به نظر می‌رسد به‌دلیل شرایط اقتصادی متأثر از پاندمی کرونا ، ادامه پروژه در بن‌بست قرار گرفته و خبرها نیز حاکی از توقف این پروژه است که در فاز نخست سرمایه‌گذاری ۹۰۰میلیون دلاری انجام داده بود. همچنین نیمی از کارکنان حاضر در این پروژه بزرگ نیز اخراج شده‌اند.
این پروژه که Quayside نام دارد درواقع شهری متصل به اینترنت است که تنها خودروهای خودران، آن هم در تعدادی اندک در آن تردد می‌کنند و دیگر خبری از خودروهای آلوده‌کننده معمولی در خیابان های آن نیست. این شهر همچنین مجهز به سیستم‌های ریلی پیشرفته است تا ساکنان آن در کمترین زمان ممکن و بدون ترافیک به مقصد خود برسند، در این طرح ساختمان‌ها پایدارتر از نمونه‌های فعلی هستند و با مواد دوستدار محیط زیست ساخته می‌شوند تا میزان گازهای گلخانه‌ای در این شهر تا 98 درصد کاهش یابد.
محققان اعتقاد دارند در صورت تحقق این شهر هوشمند، می‌توان ساختمان‌هایی ارزان تر، محکم‌تر و دوستدار محیط زیست با کمترین میزان تولید گاز گلخانه‌ای ایجاد کرد تا زمینه ساز یک تحول بزرگ در صنعت ساخت و ساز جهان شود. از دیگر قابلیت‌های این آرمانشهر می‌توان به پیاده روهای هوشمند اشاره کرد که روشنایی آن تنها با گرمای بدن افراد پیاده تأمین می‌شود. کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی، طراحی ابزارهایی متناسب با ماشین یادگیری و هوش مصنوعی، سیستم خاص جمع‌آوری زباله و همچنین بزرگراه‌های هوشمند که عرض آنها با توجه به ترافیک لحظه‌ای تغییر می‌کند بخشی دیگر از توانمندی‌های این آرمانشهر هستند.
حریم خصوصی در شهر هوشمند
همه نقاط شهر هوشمند Quayside به سنسورهایی ویژه مجهز هستند که البته بسیاری، نسبت به وجود این تعداد سنسور در این شهر معترض بودند و آن را نشانه نقض حریم خصوصی در نتیجه جمع‌آوری اطلاعات شهروندان می‌دانستند. به‌عنوان مثال یکی از روزنامه‌های کانادا در انتقاد از این طرح نوشته بود: «این شهر تنها به منظور جمع‌آوری اطلاعات و داده‌های ساکنان و بازدیدکننده‌ها ساخته می‌شود و گواه آن نیز سنسورهای متعددی است که قرار است Sidewalk Labs در هر ساختمان قرار دهد تا میزان دمای خانه‌ها متناسب باشد و کاهش هدررفت انرژی و میزان تولید گاز گلخانه‌ای هم کمتر شود.همچنین تعداد زیادی دوربین مجهز به هوش مصنوعی تعبیه شده است که گفته می‌شود برای آنالیز وضعیت و سرعت ترافیک در این شهر هوشمند نصب شده اما به اعتقاد ما این تنها ظاهر ماجراست و درواقع قصد آنها جاسوسی از مردم است.»
البته برخی نیز در مقابل، نظراتی متفاوت دارند به‌عنوان مثال « سارا موتزر» یکی از استادان دانشگاه مک گیل با دفاع تمام قد از این پروژه و طرح‌های مشابه، می‌گوید : «باوجود پاندمی کرونا و تبعات اقتصادی آن، نباید پروژه‌های شهرهای هوشمند را تعطیل کرد چراکه با کمک صرفه جویی‌هایی که در همین شهرها می‌شود می‌توان اقتصاد را دوباره احیا کرد.» وی همچنین معتقد است کرونا آخرین پاندمی برای بشر نخواهد بود و همین شهرهای هوشمند هستند که در پاندمی‌های بعدی می‌توانند بخوبی از انسان‌ها محافظت کنند پس نباید آنها را در چنین شرایطی قربانی کرد.
انتظار می‌رفت با به ثمر نشستن این پروژه، بیش از 44هزار شغل جدید در این منطقه ایجاد شده و سالانه تا4.3میلیارد دلار درآمدزایی از محل مالیات ایجاد شود. همچنین قرار بود Sidewalk Labs در طول 2 دهه بیش از 1.3میلیارد دلار در این پروژه سرمایه‌گذاری کند که البته انتظار سرمایه‌گذاری 38میلیارد دلاری بخش خصوصی نیز تا سال 2040 وجود داشت اما حالا باید منتظر ماند و دید سایه کرونا چه زمانی از سر اقتصاد جهان کم می‌شود و اولویت‌های گوگل در آن زمان چه خواهد بود.
موفقیت چین در میانه کرونا
با وجود شرایط اقتصادی که کرونا برای جهان رقم زده و البته خاستگاه این بیماری همه گیر نیز چین بوده اما به نظر می‌رسد چین راحت‌تر از سایر کشورها از این بحران درحال عبور است. با وجود تعطیلی پروژه‌های شهرهای هوشمند در جهان ازجمله طرح شهر هوشمندQuayside، قرار است چین تا پایان سال‌جاری ساخت یک شهر هوشمند 132.6 هکتاری با نام Net City را در منطقه Dachanwan در همسایگی شنزن آغاز کند. ساخت این پروژه توسط شرکت تنسنت، یکی از بزرگ‌ترین کمپانی‌های فناوری چین و مالک «وی چت» صورت می‌گیرد. کمپانی تنسنت در سال ۲۰۱۹ یک مسابقه طراحی بین‌المللی برای انتخاب معمار و سازنده این شهر هوشمند برگزار کرد و درنهایت «جاناتان وارد» معمار کمپانی NBBJ برگزیده شد. این شرکت معماری NBBJ پیش از این هم با گوگل، سامسونگ و آمازون برای ساخت شهرهای هوشمند همکاری‌هایی داشت.
در شهر هوشمند Net City، به‌دلیل ارتباط فناورانه، همه عناصر شهری بشدت تحت کنترل فناوری قرار دارند و مردم می‌توانند از مزایای آن بیشترین بهره را بگیرند. دراین شهر 200هکتار فضای ساختمانی وجود دارد که دفتر جدید تنسنت در قلب این شهر جای گرفته است. با رشد تعداد کارکنان، تنسنت چالش زیادی برای جای دادن نیروی کار خود داشت به گونه‌ای که در پایان 2019 این کمپانی 62هزار و 885 کارمند داشت که این رقم 8برابر رقم کارکنان یک دهه گذشته آن است و حالا این شهر هوشمند می‌تواند هم محیط کار و هم محیط زندگی را در اختیار آنها قرار دهد. مدرسه، فروشگاه‌ها، پارک و وسایل حمل و نقل عمومی هوشمند بخشی دیگر از ویژگی‌های این شهر محسوب می‌شوند. قرار است شهر هوشمند Net Cityدر طول 7سال تکمیل شود.
در این شهر خودروی کمتری دیده می‌شود و بیشتر شهروندمحور است و کمتر آلودگی صوتی و آلودگی زیست محیطی ناشی از خودروها را شاهد هستیم. برخی مناطق هم به‌عنوان مناطق رانندگی با سرعت کم مشخص شده است. همچنین یک کریدور سبز برای افراد پیاده و دوچرخه سوارها و خودروهای خودران درنظر گرفته شده است. روی سقف ساختمان‌ها نیز پنل‌های خورشیدی جای گرفته است و سنسورهایی در آنها به کار رفته که وضعیت محیط زیست را رصد می‌کند. این شهر همچنین مجهز به تجهیزاتی برای هشدار درباره وقوع سیل و سایر حوادث غیرمترقبه خواهد بود. گفته می‌شود این شهر هوشمند از امنیت سایبری و امنیت فیزیکی ویژه‌ای نیز برخوردار است.
البته این نخستین شهر هوشمند ساخته شده به دست تنسنت نیست و 2سال قبل در آوریل 2018 هم این کمپانی از تکمیل یک فضای خاص 27هکتاری با عنوان Seafront Towers به‌عنوان شهر جدید هوشمند و فناورانه خود خبر داد. در ساخت این شهر هوشمند نیز کمپانی معماری NBBJ حضور داشت. این شهر می‌تواند 12هزار نفر را در خود جای دهد. گفتنی است این کمپانی با وجود شیوع کرونا در جهان و ضربه سهمگین اقتصادی به پیکر چین، همچنان روبه رشد است و در سه ماهه نخست امسال درآمدی 4.1 تریلیون دلاری داشته است که 6 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است. در شرایطی که بسیاری از کسب و کارها و شرکت‌های کوچک و بزرگ با دردسرهای زیادی مواجه شده و کاهش درآمد داشته‌اند این، موفقیتی بزرگ برای تنسنت محسوب می‌شود.