خداحافظی موسس «آمازون» از مقام مدیرعاملی موفق‌ترین شرکت جهان با هدف متمرکز شدن در جایگاه بالاتر با نقش نظارتی بیشتر و فعالیت اجرایی کمتر بیش از آنچه ذهن تعقیب‌کنندگان خبرهای ناب حوزه کسب‌وکار را درگیر این اتفاق کند، بار دیگر متوجه این معما کرده است که «آمازون چطور آمازون شد و جف بزوس واقعا چه نقشی در این موفقیت داشته است؟»
ثروت واقعی «آمازون»؛ پول یا فکر؟
موسس و مدیرعامل آمازون اما در نامه‌ای که چند روز پیش بیانیه کناره‌گیری خود از سمت مدیرعاملی (مدیر اجرایی) را در قالب آن به کارمندان این شرکت اعلام کرد، به‌صورت ظریف، جواب این معما را داد.
راز صعود جف بزوس به دو جایگاه ثروتمندترین فرد و موفق‌ترین مدیر جهان در «فکر خلاق برای نوآوری» خلاصه می‌شود. امروز ثروت واقعی آمازون، مهارت مدیران و کارمندان این شرکت برای نوآوری است؛ سرمایه‌ای که ثروتمندترین فرد جهان یعنی شخص بزوس آن را قطب‌نمای حرکت کارمندان آمازون تعبیر می‌کند. خبر کناره‌گیری قریب‌الوقوع جف بزوس از مدیرعاملی آمازون، کماکان تیتر اول اخبار حوزه کسب‌وکارها است. او این خبر را روز سه‌شنبه چهارم نوامبر در نامه‌ای خطاب به کارکنانش در آمازون اعلام کرد و گفت که این تصمیم در نیمه دوم سال ۲۰۲۱ عملی خواهد شد. قرار است «اندی جسی» یکی از مدیران قدیمی آمازون که سال‌ها دوشادوش بزوس کار کرده جای او را بگیرد. حالا طی چند روز کوتاهی که از اعلام این خبر می‌گذرد، سوال اینجاست که میراث بزوس چیست و در سال‌های پیش رو، بر چه فعالیت‌هایی تمرکز خواهد کرد؟
کمتر از یک هفته از اعلام تصمیم جف بزوس مبنی بر کناره‌گیری از مدیریت آمازون می‌گذرد. او هفته پیش در خبری غافلگیرکننده اعلام کرد که به‌زودی از جایگاهش کناره‌گیری خواهد کرد و فعالیتش را به‌عنوان «رئیس هیات‌مدیره» (به‌جای مدیرعاملی) ادامه خواهد داد. او گفته که مدیریت آمازون، مسوولیت و مشغله بزرگی است و اجازه نمی‌دهد به کارهای دیگر بپردازد. به همین علت تصمیم دارد در نیمه دوم سال ۲۰۲۱، این جایگاه را رسما به «اندی جسی» مدیر بخش رایانش ابری آمازون واگذار کند. او در ایمیلی خطاب به کارکنان آمازون این‌چنین از تصمیم خود برای تغییر جایگاهش گفت: «یاران آمازونی من! خوشحالم اعلام کنم که در فصل سوم امسال، رئیس هیات‌مدیره آمازون خواهم شد و اندی جسی، مدیریت ارشد اجرایی آمازون را بر عهده خواهد گرفت. قصد دارم در جایگاه جدید، انرژی و تمرکزم را روی تولید محصولات و اقدامات جدید معطوف کنم. اندی در سازمان چهره شناخته‌شده‌ای است و به‌اندازه من در آمازون سابقه کار دارد. او یک رهبر خارق‌العاده خواهد بود و من قلبا به او ایمان دارم. این سفر ۲۷ سال پیش آغاز شد. آمازون فقط یک ایده بود و حتی اسمی نداشت. سوالی که آن روزها زیاد از من می‌پرسیدند این بود که اینترنت چیست؟ خوشبختانه، خیلی وقت است که مجبور نیستم این را توضیح دهم.
امروز ما ۳/ ۱ میلیون نفر کارمند بااستعداد و متعهد داریم و به صدها میلیون مشتری و کسب‌وکار خدمات‌رسانی می‌کنیم. ما را به‌عنوان یکی از موفق‌ترین شرکت‌های دنیا می‌شناسند. این چطور ممکن شد؟ نوآوری. نوآوری منشأ موفقیت ماست. ما با هم کارهای دیوانه‌واری انجام داده‌ایم. بیشترین نظرات کاربران را داریم، سفارش با یک کلیک، پیشنهادهای شخصی‌سازی شده، ارسال فوق‌سریع پرایم، تکنولوژی Just Walk Out، کیندل، الکسا، رایانش ابری و خیلی چیزهای دیگر. اگر کارتان را درست انجام دهید، چند سال بعد از یک نوآوری غافلگیرکننده، چیزهای جدید و غریب به نرمال تبدیل می‌شوند.
هیچ شرکتی را نمی‌شناسم که به‌اندازه آمازون، سابقه درخشانی در نوآوری و ابداع داشته باشد و معتقدم که در حال حاضر از نظر نوآوری در اوج هستیم. امیدوارم شما هم به‌اندازه من به این نوآوری‌ها افتخار کنید. به نظرم باید این‌طور باشد.
همزمان با گسترش آمازون، تصمیم گرفتیم از مقیاس و ابعاد آن در راستای رفع مشکلات اجتماعی مهم استفاده کنیم. دو مثال مهم عبارتند از: حداقل دستمزد ۱۵ دلاری و تعهد آب و هوایی. در هر دو مورد، نقش‌های لیدری را ایجاد کرده‌ایم و از دیگران خواسته‌ایم که با ما همراه شوند. در هر دو مورد، جواب گرفته‌ایم. سایر شرکت‌های بزرگ راه ما را می‌روند. امیدوارم به این هم افتخار کنید.»
بزوس در ادامه نامه می‌گوید که کارش جذاب و معنادار است و از اینکه با تیمی از افراد باهوش و قدرتمند کار می‌کند، خوشحال است. او در بخش پایانی نامه می‌گوید: «مدیرعامل آمازون بودن، یک مسوولیت بزرگ است و تمام ذهن آدم را مشغول می‌کند. وقتی چنین مسوولیتی داری، توجه به بقیه چیزها سخت می‌شود. من به‌عنوان رئیس هیات اجرایی، کماکان در طرح‌های مهم آمازون نقش خواهم داشت، اما همزمان، به‌اندازه کافی زمان و انرژی دارم که روی صندوق خیریه Day ۱، Bezos Earth، بلو اوریجین، واشنگتن‌پست و بقیه چیزهای مورد علاقه‌ام تمرکز کنم. هیچ‌وقت تا این حد پرانرژی نبوده‌ام و این اصلا بازنشستگی نیست. من بابت تاثیراتی که این سازمان‌ها می‌توانند (در دنیا) ایجاد کنند به شدت هیجان زده‌ام.»
او در پایان می‌گوید جایگاه آمازون برای پیشروی به‌سوی آینده بهتر از این نمی‌شود و از کارکنان می‌خواهد: «به نوآوری ادامه دهید و اگر ایده‌تان ابتدا احمقانه به نظر رسید، ناامید نشوید. یادتان نرود که همه‌جا پرسه بزنید. بگذارید کنجکاوی قطب‌نمای شما شود.»
بزوس برای ۲۷ سال، سکان کشتی آمازون را در دست داشت. از زمانی که یک کارآفرین تازه‌کار و مصمم بود تا وقتی‌که به ثروتمندترین فرد جهان تبدیل شد، نام و تصویر او هزاران بار بر جلد مجلات چاپ‌شده است.
برای بسیاری که او را به عنوان رئیس آمازون می‌شناسند جالب است بدانند که کارش را از کجا شروع کرد.
کارنامه بزوس در یک نگاه
سال ۱۹۹۴: از کارش به‌عنوان یکی از مدیران اجرایی صندوق سرمایه‌گذاری D.E. Shaw استعفا داد. به سیاتل نقل مکان کرد و در گاراژ خانه‌اش، آمازون را پایه نهاد. همسرش مکنزی، آن موقع حسابدارش بود.
سال ۱۹۹۷: عرضه عمومی سهام آمازون. بزوس به یک میلیاردر تبدیل شد. او در مصاحبه‌ای ۶۰ دقیقه‌‌ای گفت که هنوز یک هوندا آکورد سوار می‌شود و گفت که «ماشین خیلی خوبی است.»
سال ۲۰۰۰: به دنبال فعالیت‌های دیگر رفت و شرکت موشک‌سازی بلو اوریجین را تاسیس کرد. خودش گفت که این شرکت، میراث حقیقی‌اش است و هزینه‌هایش از طریق فروش سالانه یک میلیارد دلار از سهام آمازون تامین می‌شود. در همین سال، پلت‌فرم خدمات وب آمازون نیز عرضه شد که تنها شامل چند ابزار و خدمات بود.
سال ۲۰۰۵: آمازون پروژه پرایم را آغاز کرد، اشتراک سالانه ۷۹ دلار، به همراه برنامه All You Can Eat به‌صورت رایگان و ارسال دو روزه. این شرکت اعلام کرد که پرایم تا سال ۲۰۲۰، بیش از ۱۰۰ میلیون کاربر آمریکایی داشته است.
سال ۲۰۰۶: فعالیت بزوس از خرده‌فروشی فراتر رفت و خدمات ابری آمازون نیز در دسترس قرار گرفت. خدمات وب آمازون در حال حاضر یکی از پیشگامان عرصه ارائه خدمات ابری است و بخش اعظمی از درآمد آمازون را تشکیل می‌دهد.
سال ۲۰۱۰: غول تجارت الکترونیکی و رایانش ابری آمازون در این سال با تاسیس «آمازون استودیوز» وارد عرصه تلویزیون و فیلم‌سازی شد. دو فیلم «خانم مایزل شگفت‌انگیز» که برنده جایزه امی شد و «منچستر کنار دریا» که اسکار را از آن خود کرد از این سرویس ویدئویی به نمایش گذاشته شدند.
سال ۲۰۱۳: بزوس روزنامه واشنگتن‌پست را خرید و وجهه‌اش در محافل سیاسی را تقویت کرد. او در تکنولوژی اتاق خبر و کارگزینی این روزنامه سرمایه‌گذاری کرد. بزوس این روزنامه را دگرگون کرد.
سال ۲۰۱۴: نخستین سری از اسپیکرهای هوشمند آمازون اکو به بازار عرضه شد. این اسپیکرها به دستیار صوتی الکسا که مجهز به تکنولوژی هوش مصنوعی است متصل می‌شوند.
سال ۲۰۱۷: آمازون در گامی بزرگ، سوپرمارکت‌های زنجیره‌ای هول فودز را خریداری کرد و بدین ترتیب، صاحب ۴۷۰ فروشگاه فیزیکی شد و در نتیجه فرصتی فراهم شد تا کسب‌وکار در فروشگاه را تجربه کنند. در همین سال، او از بیل گیتس سبقت گرفت و به ثروتمندترین مرد جهان تبدیل شد. در ژانویه ۲۰۲۱، ثروت او بیش از ۱۸۰ میلیارد دلار بوده است.
سال ۲۰۱۸: پس از جست‌وجو در سطح آمریکا، آمازون ویرجینیای شمالی و شهر نیویورک را به‌عنوان مرکز دفتر رسمی دوم آمازون انتخاب کردند. به دنبال مخالفت محلی نیویورکی‌ها با این تصمیم، آنها این شهر را از برنامه خود حذف کردند.
سال ۲۰۱۹: بزوس و همسرش تصمیم خود برای طلاق را علنی کردند. همزمان، نشریه «نشنال اینکوایرر» گزارشی مبنی بر رابطه پنهانی بزوس با «لورن سانچز» گزارشگر سابق تلویزیون منتشر کرد. بزوس این نشریه را به اخاذی متهم کرد.
۲۰۲۱: ۲۷ سال پس از تاسیس آمازون، او اعلام کرد که از جایگاه مدیریت ارشد اجرایی این شرکت کناره‌گیری خواهد کرد.
میراث بزوس در قالب ارقام
تخمین زده شده که آمریکایی‌‌ها نیمی از خریدهای آنلاین خود را از طریق آمازون انجام می‌دهند. خرید از آمازون زندگی را برای بسیاری آسان‌تر کرده و حالا می‌توانند اقلام مورد نیازشان را در کمترین زمان و با قیمتی ارزان بخرند. حالا سوال اینجاست که یک مدیر ارشد را چطور اندازه بگیریم؟ آیا می‌توانیم آنچه او امروز از خود به‌جای گذاشته را در قالب ارقام نشان دهیم؟
ثروت خالص: طبق داده‌های بلومبرگ، ثروت خالص او ۱۹۴ میلیارد دلار است. ثروت او وابسته به آمازون است پس هرچه ارزش سهام آمازون بالاتر رود، بزوس ثروتمندتر خواهد بود.
درآمد سالانه آمازون: ۳۸۶ میلیارد دلار
ضایعات پلاستیک: در سال ۲۰۱۹ و طبق تخمین موسسه غیرانتفاعی Oceana، آمازون ۴۶۵ میلیون پوند (معادل حدود ۲۱۰ میلیون کیلوگرم) زباله پلاستیکی تولید کرده. آمازون ادعا می‌کند که این رقم اغراق‌آمیز است و میزان تولید ضایعاتشان به زور به ۱۱۹ میلیون پوند می‌رسد. سوانح حین کار: بر اساس اسنادی که به دست وب‌سایت Reveal رسیده، در سال ۲۰۱۹ از هر ۱۰۰ انباردار، حدود ۷ نفر دچار سوانح و صدمات در حین کار شده‌اند. این رقم دو برابر استاندارد است. دستمزد هر ساعت: دستمزد ساعتی جف بزوس به طور تقریبی ۱۳ میلیون دلار در هر ساعت است. این رقم بر اساس درآمد سالانه او به دست آمده است.
دستمزد کارکنان در هر ساعت: حداقل دستمزد ساعتی کارکنان انبارداری و خدمات مشتری آمازون، ۱۵ دلار است. بعضی‌ها بابت این استانداردسازی از آمازون قدردانی کرده‌اند در حالی که بعضی از کارگران نگرانند که تغییر در مزایا، اضافه‌کاری و پاداش به معنای درآمد کمتر باشد. آمازون یکی از بزرگ‌ترین کارفرمایان افرادی است که مشمول برنامه کمکی تغذیه هستند یعنی کوپن غذا دریافت می‌کنند. تحقیقات ضدانحصاری: در حال حاضر پرونده ۵ تحقیق ضدانحصاری علیه آمازون در جریان است، در سراسر دنیا. آمریکا، کانادا و شهروندان هندی، آمازون را به دلیل قدرت انحصاری‌اش به چالش کشیده‌اند.
حامیان تشکیل اتحادیه: تعداد انبارداران این شرکت در آلاباما که قرار است به تشکیل اتحادیه رای بدهند ۶هزار نفر است. آمازون تلاش کرده جلوی تشکیل اتحادیه‌ها را بگیرد و طبق گزارش‌ها، کارآگاهانی را استخدام کرده تا فعالیت‌های انبارداران را زیر نظر بگیرند. این شرکت به انتقام‌جویی از کارگرانی متهم شده که برای ایجاد شرایط کاری بهتر، حقوق بهتر و داشتن حق اظهار نظر با هم متحد شده‌اند.
خرید رینگ: آمازون دو سال پیش، شرکت لوازم خانگی هوشمند رینگ را به مبلغ یک میلیارد دلار خرید.
همکاری با پلیس و آتش‌نشانی: طبق گزارش فایننشال تایمز، تاکنون ۲۰۱۴ واحد پلیس و آتش‌نشانی با بخش دوربین‌های نظارتی رینگ که تحت مالکیت آمازون است، همکاری می‌کنند. به این ترتیب، آنها می‌توانند از طریق اپلیکیشن Neighbors به فیلم‌های ضبط شده توسط دوربین‌های خانگی دسترسی پیدا کنند.
حالا که او پس از ۲۷ سال کناره‌گیری کرده، باید دید چه تغییری در این ارقام و در میراثی که او از خود به‌جای گذاشته ایجاد می‌شود. آیا نام بزوس، کماکان یادآور واژه‌هایی مثل «نابرابری»، «پولدارترین مرد» و «قدرت انحصاری» خواهد بود؟