روش های تامین مالی پروژه در شرکت ها

تامین مالی یعنی تهیه منابع مالی و وجوه برای ادامه فعالیت شرکت و ایجاد و راه اندازی طرح‌های جدید یا تامین وجوه برای ادامه فعالیت شرکت و ایجاد و راه اندازی طرح‌های توسعه‌ای و درآمدزای این واحدهای اقتصادی.

تامین مالی عمدتا از طریق انتشار سهام، فروش اوراق قرضه، وام و اعتبار صورت می گیرد. شرکت‌ها به طور کلی برای تامین مالی پروژه های خودشان راه‌های مختلفی را پیش رو دارند. یکی از این راه‌ها استقراض از بازار پول و دریافت وام از بانک‌ها است. راه دیگر برای تامین مالی شرکت ها ورود به بازار سرمایه از طریق انتشار سهام، اوراق بهادار و صکوک و امثال آن است. از طرف دیگر سرمایه گذاران هم به دنبال فرصت هایی هستند که علاوه بر این که به بخش واقعی اقتصاد کمک کنند، در تولید هم مشارکت داشته باشند و همچنین سودآوری بالاتری نسبت به بازارهای پولی (یعنی همان سرمایه گذاری در بانک ها) داشته باشند.

به طور کلی اقتصاد به دو بخش واقعی و مالی تقسیم می شود. امروزه بخش واقعی اقتصاد برای تولید با موانع گسترده‌ای در تامین مالی مواجه است که آشنا کردن سرمایه گذاران با بازار سرمایه گام مهمی را در تامین مالی بخش واقعی اقتصاد ایفا خواهد کرد.

از طرف دیگر وقتی که سرمایه پذیران به سمت بازار سرمایه می آیند شرکت‌هایی که می خواهند از این طریق خودشان را تامین مالی کنند، مجبورند که اطلاعاتشان را شفاف و دقیق کنند و به صاحبان وجوه اطلاعات دقیقی بدهند. که باعث بالا رفتن کارایی در بازار و به طور کلی باعث بالا رفتن اعتماد می شود.در نهایت با تجهیز گسترده‌ای که از سمت سرمایه گذاران به سمت سرمایه‌پذیران به وجود می آید ما می توانیم بگویم که بخش واقعی اقتصاد تولیدش بیشتر و تورمش کمتر می شود و در نهایت سطح رفاه عمومی افزایش می یابد.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره روش‌های تامین مالی بلندمدت (۱): اوراق قرضه

ابزارهای مالی در كنار بازارها و نهادهای مالی، یكی از اركان بازار سرمایه را تشكیل می دهند. ابزارهای مالی در بازار سرمایه به دو بخش تقسیم می شوند؛

ابزارهای پوشش ریسك (قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله)

ابزارهای تامین مالی شامل:

الف) ابزارهای مالكیت

ب) ابزارهای بدهی

خاطر نشان می شود كه وظیفه اصلی بازار سرمایه تامین مالی بنگاه های اقتصادی از طریق انتشار اوراق بهادار (بازار اولیه)، ایجاد و توسعه بازار ثانویه و انجام معاملات در بازار اوراق بهادار است. به بیان دیگر، برای ایجاد انگیزه و اطمینان از این كه سرمایه گذاران در اوراق بهادار، در زمانی كه بخواهند سرمایه گذاری خود را به نقد تبدیل كنند، راهكار مناسبی وجود دارد، بازار ثانویه اوراق بهادار شكل گرفته است. از طرفی همزمان با خصوصی سازی و تبدیل مالكیت دولتی به مالكیت مردمی و خصوصی، تامین مالی نیز باید شكل جدید خود یعنی تامین مالی مردمی را بدست آورد كه البته این مهم از طریق بازار سرمایه قابل انجام است.

بر اساس قوانین كشور و اعتقادات سرمایه گذاران، ابزارهای مالی كه خود مبتنی بر قراردادهای مختلفی هستند، باید با قوانین شرعی منطبق گردند. بر این اساس ابزارهای مالی اسلامی برگرفته از عقود اسلامی طراحی شده اند تا جایگزین ابزارهای مالی بازارهای سرمایه متعارف باشند. صكوك نامی است كه برای اوراق بهادار اسلامی انتخاب شده و بر اساس انواع قراردادهای پشتیبان، انواع صكوك نیز شكل می گیرند. به عنوان مثال صكوك اجاره مبتنی بر عقد اجاره و صكوك مشاركت مبتنی بر عقد مشاركت است. اصطلاح «صکوک» برگرفته از واژه عربی صکوک به معنای چک، نوشته بدهکار، سفته و قبض بدهی است .و به طور معمول، به عنوان «اوراق قرضه اسلامی» تعریف می شود. تمایزی که میان این دو تعریف از صکوک وجود دارد، اساسی و مهم است، چرا که با تاکید بر این تفاوت، هدف از به کارگیری صکوک به عنوان ابزاری جدید در بانکداری اسلامی، تقلید از اوراق قرضه مبتنی بر بهره در بانکداری معمول نیست، بلکه ایجاد ابزاری ابتکاری است که منطبق بر قوانین شریعت اسلام باشد.

صکوک به عنوان اوراق بهادار با پشتوانه مالی تعریف می شود که باید خود دارای ارزش باشد و نمی تواند براساس فعالیت های سفته بازی و سوداگرانه و در واقع فعالیت هایی که بدون خلق ارزش و کار صورت می گیرند، سودآوری داشته باشد. اوراق بهادار صکوک منابع مالی را با پشتوانه ترازنامه و دارایی های فیزیکی شرکت های خاص جذب می کنند.

انتشار اوراق بهادار (صكوك) براساس احكام مقدس شریعت اسلامی یكی از مهمترین دستاوردهای بانكداری و مالیه اسلامی است و از جمله برجسته ترین ابزار توسعه اقتصادی اسلامی است، مشروط بر اینكه در سازوكارهای آن تمام اصول بنیادی كه اقتصاد اسلامی را از دیگر اقتصادها متمایز می‌سازد، رعایت شود.

در نظام سرمایه‌داری كه امروزه در جهان متداول است برای پروژه‌های بزرگی كه نیاز به سرمایه كلان دارند و سود یا درآمد هنگفتی نیز در پی دارند به صدور اسناد بر پایه اوراق قرض با بهره اقدام می‌كنند و صاحبان این اسناد چیزی جز بستانكارانی براساس بهره از صاحبان این پروژه‌ها نیستند و در مالكیت پروژه‌ها یا در سود یا درآمد حاصل از آنها، هیچ گونه سهمی ندارند و فقط بهره‌ای را كه متناسب با بهره بازار پول است، به دست می‌آورند در حالی كه ابزارهای مالی اسلامی به گونه‌ای طراحی شده اند كه دارندگان اوراق به صورت مشاع در فعالیت‌های واقعی اقتصاد حضور دارند و سود این فعالیت ها پس از كسر هزینه های عملیاتی بین دارندگان اوراق توزیع می‌گردد.

یکی از ابزارهای مالی که توسط کارشناسان مالی اسلامی پیشنهاد شده و در برخی کشورها نیز به مرحلۀ اجرا درآمده اوراق اجاره است. این اوراق علاوه بر فراهم نمودن شرایط لازم جهت تامین مالی بنگاههای تولیدی و خدماتی، قابلیت خرید و فروش در بازار ثانویه (بورسهای اوراق بهادار) را نیز دارند و می‌توانند به عنوان ابزار مالی کارآمد مورد استفاده کشورهای اسلامی قرار گیرند. در میان محصولات مالی اسلامی، اوراق اجاره به دلیل ویژگیهای متمایزی که دارد محصولی جذاب به شمار می آید و محبوبیت زیادی بین سرمایه‌گذاران مسلمان و نیز ناشرین اوراق اسلامی بدست آورده است تا جایی که بیش از 30 درصد از کل صکوك منتشر شده بین سال‌های 1996 تا 2010 ، مربوط به اوراق اجاره بوده است. مالزی کشور پیشگام در زمینه استفاده از اوراق اجاره است. ایران نیز برای نخستین بار در سال 1389 اقدام به انتشار این ابزار مالی نموده است.

اوراق اجاره

می‌توان اوراق اجاره را به صورت زیر تعریف کرد:

"اوراق بهاداری است که دارنده آن به صورت مشاع، مالک بخشی از دارایی است که منافع آن بر اساس قرارداد اجاره به بانی واگذار شده است".

در اوراق اجاره حق استفاده از منافع یک دارایی یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها، در قبال دریافت اجاره‌بها از مالک به شخص دیگری (بانی) منتقل می‌شود. مدت قرارداد اجاره مشخص است و می‌توان اجاره‌بها را در ابتدای دوره، انتهای دوره، با سررسیدهای ماهانه، فصلی یا سالانه پرداخت کرد. از آنجا که این اوراق بیانگر مالکیت مشاع فرد است، می‌توان آن را در بازار ثانویه و به قیمتی که توسط عوامل بازار تعیین می‌شود، معامله کرد. روش کار در اوراق اجاره به این صورت است که یک مؤسسه مالی (نهاد واسط) با انتشار اوراق اجاره منابع مورد نیاز را جمع آوری میکند. سپس با استفاده از منابع مالی به دست آمده، دارایی (عین مستاجره) مورد نیاز بانی (دولت، بنگاه‌ها و مؤسسه‌ها) را خریداری کرده و به وی (بانی) اجاره می‌دهد. از آن جا که دارایی مذکور با استفاده از منابع مالی صاحبان اوراق، خریداری می‌شود لذا آنان مالک کالاها محسوب شده و به تبع آن مالک اجاره بها نیز هستند. بانی شخص حقوقی است که اوراق اجاره جهت رفع نیاز وی (تامین مالی) منتشر می‌شود.

رابطۀ حقوقی دارندگان اوراق با نهاد واسط رابطه وکالت (یا حق العملکاری) است. افراد با پرداخت پول نقد و دریافت اوراق اجاره، به واسط وکالت می‌دهند پول آنان را به صورت مشاع همراه با پول سایر متقاضیان اوراق اجاره، برای خرید کالاهای سرمایه‌ای و بادوام هزینه کند. سپس آن کالاها را به صورت اجاره در اختیار متقاضیان (بانی) قرار دهد و به صورت ماهانه یا فصلی اجاره بهای آنها را دریافت کرده پس از کسر درصدی به عنوان حق الوکاله بین صاحبان اوراق تقسیم کند.

آیا برای راه اندازی استارتاپ‌تان به وام کسب و کار نیاز دارید؟

چه روشی را برای تامین مالی استارتاپ‌تان انتخاب می‌کنید؟

ارزیابی ارزش شرکت برای تامین مالی توسط سرمایه‌گذاران