در کجا باید رقابت کنیم؟ چگونه رقابت کنیم؟ در بازار رقابتی امروز چگونه کسب و کار خود را توسعه دهیم؟ و ... سوالاتی هستند که ذهن بسیاری از کسب و کارهای بزرگ و کوچک را به خود مشغول کرده‌است!
رقابت عنصر کلیدی برای هر کسب و کار محسوب می‌شود و می‌تواند به عنوان نقطه قوتی برای کسب و کارهای پیروز و نقطه ضعف و تهدیدی برای کسب و کارهایی با عملکرد ضعیف باشد.
برای پاسخ به این دسته ازسوالات می‌توانیم از چارچوب تدوین استراتژی زیر استفاده کنیم:
۱.تعیین چشم انداز و ماموریت‌ها:
چشم انداز را میتوان تصویری از آینده کسب و کارمان تعریف کرد به عبارتی آن‌چیزی است که دوست داریم به آن برسیم، چشم انداز هدف بلندمدتی محسوب می‌شود با ویژگی آرمانی بودن!
ماموریت را میتوان فلسفه و علت وجودی هر کسب و کاری دانست یا به زبان دیگر کاری که هر کسب و کاری در وضعیت فعلی خود انجام می‌دهد.
اما چرا تعیین چشم انداز و داشتن هدفی آرمانی آن‌چنان اهمیت دارد که در اولین گام از آن یاد می‌کنیم؟
۱.چشم اندازها کنترل کننده کسب و کار هستند: اگر کسب و کارها در مسیر خود با مشکلاتی مواجه شوند یا از مسیر اصلی خود گمراه شوند، چشم اندازها عامل کنترلی برای کسب و کارها و اصلاح اشتباهات و رفع خطا خواهند بود.
۲.چشم اندازها الهام بخش و انگیزاننده‌اند: چشم اندازها انرژی شما را افزایش می‌دهد، انتخاب چشم اندازی مناسب می‌تواند عامل انگیزشی برای هر کسب و کاری باشد.
۳.چشم اندازها چراغ راهنمای هر کسب و کاری هستند: با وجود چشم اندازی مناسب، آن ها کسب و کار شما را در راه پر پیچ و خم رقابت یاری می‌دهند.
۲.تعیین اهداف بلند مدت:
برای تشخیص اهداف بلند مدت سازمانی به تحلیل محیط درونی سازمان و بررسی نقاط ضعف و قوت خود و تحلیل محیط بیرونی سازمان بررسی فرصت ها و تهدید های پیش رو نیازمند خواهیم بود . ماتریس SWOT در حقیقت برای شما گزینه های پیشنهادی را مدون کرده و به قولی جهت گیری های سازمان را مشخص می‌کند اما نظر قطعی در انتخاب هیچ یک از گزینه‌ها به شما ارائه نخواهد کرد.
۳.بررسی، ارزیابی و انتخاب استراتژی:
در این گام با استفاده از ماتریس SWOT استراتژی مناسب با کسب و کار خود را پیدا می‌کنیم:
الف) استراتژی تهاجمی (SO): این نوع استراتژی‌ها از جنس نوآوری و خلاقیت در کسب و کار شما هستند و هنگامی که کسب و کار در شرایط بسیار خوبی با فرصت هایی مواجه می شود میتوانید از این دسته از استراتژی ها نظیر: رشد، سرمایه‌گذاری و توسعه بازار یا محصول و ... استفاده کرد.
ب) استراتژي رقابتی (ST): کسب و کار ما در این مرحله عملکرد قوی و خوبی دارد اما با این حال از خطر تهدیدهای محیط بیرونی مصون نیست، چگونه با وجود نقاط قوت خود می توانیم تهدید هارا بی اثر سازیم؟ عنصر کلیدی این خانه «ثبات در عین رقابت » محسوب می شود.
ج)استراتژي تدافعی(WT): در این خانه کسب و کار به شدت ضعیف است و نقطه قوتی برای رهایی از خطر تهدیدها وجود ندارد، از راهکار های پیشنهادی برای کسب و کار های این چنینی می توان عقب نشینی، تعطیلی و انحلال و ... را نام برد.
د)استراتژی محافظه کارانه(WO): کسب وکار اگرچه با عملکرد ضعیف تری نسبت به رقبا مشغول به فعالیت است لیکن فرصت‌های خوبی برای آن فراهم خواهدشد. جنس راهکارهای پیشنهادی از همان دسته رشد و سرمایه گذاری و نوآوری خواهد بود اما عنصر احتیاط و محافظه کاری به آن اضافه خواهد شد.
با توجه به اطلاعات به دست آمده از هر ماتریسی نظیر BCG، IFE،GE و ...می توان استراتژی متناسب با سازمان خود را انتخاب کرد.
۴.تعیین اهداف کوتاه مدت:
در این گام با توجه به ارزیابی اولیه کسب و کارتان میتوانید برای کسب و کارخود اهداف سالیانه و کوتاه مدت مشخص کنید. ابتدا با تعیین اهداف بلند مدت و انتخاب استراتژی در گام های قبلی شما می‌تواند اهداف کوتاه مدت و انگیزه‌بخش در راستای رسیدن به چشم انداز خود تدوین کنید. اهداف کوتاه مدت تعیین شده باید با توان کسب و کارتان تناسب داشته و در راستای گام های قبلی باشد.
۵.تعیین بودجه:
تعیین بودجه بدین معناست که شما بیشتر از توان مالی کسب و کارتان در راستای اهداف خود هزینه نکنید. این گام به معنی کنترل کسب و کار شما و جلوگیری از توسعه آن نخواهد بود بلکه دید جامعی را نسبت به هزینه های صورت گرفته و درآمد شما ارائه خواهد داد .
۶.ارزیابی عملکرد:
در انتهای این طیف ارزیابی کسب و کارتان قرار خواهد گرفت. وضعیت فعلی کسب و کار شما با وضعیت مطلوبی که در ابتدا مشخص کرده بودید، مقایسه خواهد شد. عملیت ارزیابی فعالیتی دشوار است چرا که برای هر کسب و کاری پذیرش این که عملکرد ضعیفی داشته نسبتا دشوار خواهد بود، لذا در این راستا شما میتوانید از افراد خارج از کسب و کارتان استفاده کنید.
به یاد داشته باشید کسب و کارهای موفق امروزی یک شبه به این موفقیت دست نیافته‌اند، هر کسب و کاری فراز و نشیب‌های مسیر خود را داشته و شکست هایی را متحمل شده و امروز به کسب و کار الگو مبدل گشته است.
به عنوان مثال در ادامه می توانید درباره نحوه تدوین استراتژی شرکت پاناسونیک بخوانید:
صنايع الكتريكي ماتسوشيتا، كه امروزه بيشتر به همان نام نشان تجاری معروف خود يعني پاناسونيك شناخته مي شود، چشم انداز خود را چنين ترسيم كرده است:
چشم انداز شرکت پاناسونيك:
برترين شركت جهاني ازطريق پيگيري اهداف مديريت در زمينه تحقق شبكه فراگير با فناوريهاي نوين و حضور در محيط جهاني. انتخاب یک چشم انداز الهام بخش و کنترل کننده که به عنوان چراغ راهنمایی مسیر شرکت پاناسونیک را روشن کرده‌است .
در بررسی و انتخاب چشم اندازاز تمامی خواسته ها و آرزوهایی که برای کسب و کارتان در نظر دارید، استفاده کنید.
موسسه ما باید سازمانی باشد که در قرن ۱۲ ژاپن را رهبری کند. این موسسه باید به جامعه کمک کند و تبدیل به سازمانی پژوهش مدار شود که مردم ژاپن بتوانند به آن متکی باشند. امروز شرکت ما کوچک است و این موضوع بستگی به قابليت‌های ما دارد، اما ۳۰ سال دیگر خواهيم توانست به قله‌های مرتفع صعود کنيم.
در بررسی نقاط قوت این شرکت میتوان به مواردی نظیر:
۱. ارائه محصولات نسبتا با کیفیت
۲. قیمت کمتر محصولات پاناسونیک در مقایسه با محصولات شرکت‌های دیگر
۳.توجه به مسئولیت‌های اجتماعی و اولویت دهی به محیط زیست
۴.حفظ ارتباط مداوم با مشتریان
۵. استفاده از نیرو کار ماهر و ...
نقاط ضعف این شرکت را میتوان به:
۱. کیفیت کمتر محصولات از رقبایی نظیر سامسونگ و الجی و ...
۲.ضعف برند سازی در مقابل رقبای قدرت‌مند این عرصه و .... اشاره کرد.
فرصت های پیش روی شرکت پاناسونیک عبارت است از:
۱.وجود تامین کنندگان اولیه فراوان
۲. همکاری با برند معتبری همچون ماکروسافت
۳.عرضه محصولات به کشورهای مختلف
اما در مقابل این فرصت ها تهدیدهایی نظیر:
۱.وفاداری مشتریان به برندهای دیگر
۲.بحران های اقتصادی شرکت پاناسونیک
۳.نوآوری های استفاده شده در محصولات توسط سایر رقبا
در این بخش به استراتژی های مربوط به تولید تلویزیون های OLED , LED, LCD,CRT می پردازیم :
تلویزیون های CRT در قسمت WT استراتژی های تدافعی قرار خواهد گرفت . این دسته از تلویزیون ها با توجه به پیشرفت فراوان تکنولوژي و نوآوری دیگر در بین مصرف کنندگان جایگاهی نخواهند داشت لذا استراتژی پیشنهادی برا این محصول توقف تولید محصول و عدم توسعه برای آن خواهد بود .
تلویزیون های LCD در قسمت ST استراتژی رقابتی قرار خواهند گرفت. این تلویزیون‌ها در بین عموم مردم مقبولیت یافته اند و امروزه در هر خانه ای دیده می‌شوند، عملکرد بسیار قوی دارند اما از خطر قدیمی شدن تکنولوژی خود و ورود محصولات جدی نظیر LED ها مصون نیستند لذا استراتژی پیشنهادی ادامه تولید محصولات می باشد اما باید به تهدیدها نیز توجه کرد.
تلویزیون های LED در قسمت SOاستراتژی تهاجمی قرار گرفته اند این دسته از محصولات به زودی جایگزین LEDها می شوند عملکرد بسیار قوی از حیث نوآوری و استفاده از تکنولوژی جدید و قیمت نسبتا متناسب این محصولات سبب می شود که به رشد، توسعه و سرمایه گذاری بیشتر توجه کرد.
اما محصولات با نوآوری جدید عرضه شده OLED در دسته WOاستراتژی محافظه‌کارانه قرار می‌گیرد. فرصت رشد بسیار خوبی در انتظار این دسته از محصولات قرار دارد اما هنوز از نقاط ضعفی نظیر قیمت بالای محصولات و ... مواجه است.
با مشخص شدن استراتژی برای هریک از انواع محصولات این شرکت باید اهداف کوتاه مدت برای هر استراتژی انتخابی خود را مشخص کرده و بودجه متناسب با ان را تدوین کند و در انتها به ارزیابی فعالیت های خود و نتایج آن بپردازد.
برای مطالعه بیشتر :
محیط، منبع فرصت‌های جدید کسب و کار
چگونه کیفیت مدل کسب و کار خود را ارزیابی کنید؟
ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک (SPACE)
مزایای ارزیابی امکان سنجی پروژه
موفقیت «اپل» در گرو شناسایی اجزای SWOT
نویسنده: ملیکانصیر (دانشجوارشد مدیریت بازرگانی)