ستاد توسعه فناوری انرژی یکی از ستادهای معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است که ماموریت اصلی آن حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها و همچنین شناسایی، جذب و حمایت از ایده‌های نوآورانه و توسعه فناوری‌ها به منظور بهینه‌سازی انرژی و حفظ محیط زیست کشور است.
ستادی که از اواسط مردادماه امسال، «کامبیز مهدی زاده فرساد» متولد سال 1364 و دکترای رشته نفت، مسئولیت آن را برعهده گرفته است و البته نخستین اقدام او توجه به «صلاح‌الدین کامرانی» دانش‌آموخته جوان مریوانی بود که با وجود داشتن مدرک دکترای زمین‌شناسی به کارهای خدماتی مشغول بود.
مهدی زاده با گماردن کامرانی به عنوان یکی از کارشناسان ستاد توسعه فناوری انرژی، نشان داد که بدون هیچگونه تعارف قصد بهره‌گیری از توانمندی جوانان نخبه در جای جای کشور را دارد.
کامرانی که مدرک دکترای زمین‌شناسی خود را با گرایش منابع آب زیرزمینی از دانشگاه خوارزمی تهران دریافت کرده است مدتی از سر ناچاری و بیکاری در انبار مواد شیمیایی شرکت نفت در اهواز کار می‌کرد و کلیپی از شرایط و محیط کارش در فضای مجازی منتشر شد که بازتاب گسترده‌ای داشت. او این روزها به عنوان کارشناس آب و نفت در ستاد توسعه فناوری انرژی مشغول به کار شده است.
مهدی زاده که اصالتا تبریزی و از جوانان نخبه کشورمان است در مسابقات و نمایشگاه بین‌المللی اختراعات آمریکا در سال 1394 که با حضور نمایندگان بیش از 80 کشور دنیا برگزار شد، سرتیمی اعضای تیم نخبگان ایران را برعهده داشت و طرح ایران حائز مدال طلا و همچنین برنده جایزه ویژه این مسابقات شد.
** شعار نمی‌دهم، عمل‌گرا هستم
دبیر ستاد فناوری حوزه انرژی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری یکی از چالش‌های فعلی کشور را تمرکز بیش از اندازه بر مباحث تئوری بدون هیچگونه خروجی دانسته و می‌گوید: «ما احتیاج به شو و نمایش نداریم، اینکه در تولید مقالات علمی از جایگاه خوبی در دنیا برخوردار باشیم بسیار ارزشمند است اما آیا در تولید محصول و تجهیزات دانش‌بنیان نیز پیشرفت داشته‌ایم؟»
مهدی زاده که روز دوشنبه با خبرنگار گروه علمی ایرنا سخن می‌گفت، با اشاره به برنامه ارائه شده خود به «سورنا ستاری» معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری تاکید کرد: همانطور که در این برنامه اعلام کرده‌ام دیگر نمی‌خواهیم در ستاد انرژی به دنبال طرح، پروپوزال، امکان‌سنجی یا پتانسیل‌سنجی آن هم تنها برای خاک خوردن در قفسه‌ها باشیم، این کارها بس است، ما به دنبال اقداماتی هستیم که دارای خروجی ملموس باشد و مشکلی از مشکلات کشور را رفع کند.
دبیر ستاد فناوری انرژی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری معتقد است که انجام سه پروژه منتهی به محصول، بهتر از 100 پروژه در قالب طرح و پروپوزال و کاغذ است.
وی با اشاره به موازی‌کاری‌های مطالعاتی و پتانسیل‌سنجی در حوزه انرژی در پژوهشگاه‌های نیرو، نفت، علوم و همچنین ستاد فناوری انرژی و تهیه انواع و اقسام طرح‌های بدون خروجی در طول سال‌های گذشته، بیان کرد: متاسفانه معلوم نیست که این مطالعات و طرح‌ها چه زمانی قرار است به محصول تبدیل شود.
مهدی زاده ادامه داد: اینکه گزارش می‌دهیم در ستاد انرژی معاونت علمی 100 پروژه را حمایت کرده‌ایم باید مشخص شود که این حمایت از چه جنس بوده و چند پروژه منجر به تولید محصول و ورود به بازار شده است.
وی گفت: الان هر طرح مطالعاتی که به ستاد می‌آید مورد بررسی کارشناسی قرار می‌گیرد اما اولویت ما این نیست، زیرا خروجی و محصول ندارد و ما بیشتر به دنبال طرح‌هایی هستیم که در راستای بهبود عملکرد سیستم و رفع مشکل از کاغذ پیاده‌سازی و عملیاتی شود.
مهدی زاده در ادامه، رویکرد اصلی ستاد انرژی را تجمیع همه فعالان حوزه دانش‌بنیان در بخش انرژی و حمایت از پروژه‌های مطالعاتی منتهی به خروجی و محصول دانست و تاکید کرد: از این پس ارائه طرح‌های مطالعاتی بدون هیچ گونه خروجی به این ستاد ممنوع است.
مشاور معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری معتقد است: امروز تنها پول دوای همه دردها نیست و با ایجاد شرکت‌های خصولتی، مشکلات رفع نمی‌شود بلکه طبق اصل 44 بایستی به سمت حمایت از بخش خصوصی گام برداشت.
وی می‌گوید: وظیفه اصلی ما این است که به عنوان یک کاتالیزور و تسهیل‌گر برای افزایش سرعت تاثیرگذاری شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها در حوزه انرژی عمل کنیم.
** تغییر در ترکیب اجرایی و تسریع در فرآیندهای ستاد انرژِی معاونت علمی
دبیر ستاد توسعه فناوری انرژی معاونت علمی برای دستیابی سریع‌تر به اهداف تعیین‌شده، در ابتدای شروع به کار خود در این ستاد دست به اقدامات جدیدی زده است و ترکیبی از افراد جوان و مسن اما با تجربه را در ستاد انرژی به عنوان معاونان خود برگزیده است.
مهدی زاده می‌گوید: اکنون افراد متخصص و صاحب‌نظر در ستاد توسعه انرژی مستقر شده‌اند و این باعث شده است روند پیگیری کارها برخلاف گذشته سرعت بیشتری به خود گیرد و مدت زمان پیگیری کارها در ستاد انرژی کاهش محسوسی داشته است.
وی گفت: هم اکنون بسیاری از مراجعه کنندگان و کسانی که به نوعی خواهان همکاری با ستاد انرژی معاونت علمی هستند، تعجب می‌کنند که در ظرف یکی دو هفته به آنها پاسخ نهایی داده میشود در صورتی که در دوره‌های قبل این فرآیند حداقل سه تا چهار ماه زمان می‌برد.
مشاور معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری گفت: متاسفانه حتی از دهه 80 نیز بسیاری از پروژه‌های نا تمام در ستاد انرژی وجود داشته است که منتج به نتیجه نشده‌اند و ما قصد ساماندهی آنها را داریم.
**حوزه انرژی بازیگر اصلی اقتصاد کشورها
امروزه حوزه انرژی در دنیا بخش بسیار مهم و اثرگذار و از بازیگران اصلی اقتصاد کشورها محسوب میشود و البته به گفته دبیر ستاد توسعه فناوری انرژی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، این بخش متاسفانه با وجود برخورداری کشورمان از ذخائر عظیم انرژی همچون نفت و گاز و لزوم توسعه فناوری و تکنولوژی‌های جدید، مورد غلفت واقع شده است.
مهدی زاده به نکته جالبی اشاره می‌کند و می‌گوید: شاعر بزرگ ایرانی؛ سعدی در قرن هفتم در اشعار خود، مردم سرزمین‌مان را به استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر تشویق کرده بود ولی ما در همه این سالها از این نعمات خدادادی غافل بوده‌ایم.
وی در ادامه درخصوص فلسفه تشکیل ستاد توسعه فناوری انرژی در معاونت علمی توضیح می‌دهد: هدف از ایجاد این ستاد، حمایت از طرح‌های نو و همچنین اختراعات و فناوری و تکنولوژی‌های جدید حوزه انرژی از جمله نفت، گاز، انرژی‌های تجدیدپذیر شامل برق، خورشیدی و همچنین حفاظت از محیط زیست است.
«انرژی تجدیدپذیر انرژی‌های پاکی هستند که از منابع تجدیدپذیر یا بازگشت‌پذیر به دست می‌آید و می‌توان آن را در مدت زمان کوتاهی توسط منابع طبیعی جایگزین کرد؛ مانند نور خورشید، باد، باران موج، جزر و مد و گرمای حرارتی زمین.
مشاور معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری معتقد است: یکی از راه‌کارهای اصلی برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای و جلوگیری از افزایش گرمایش زمین استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، به ویژه انرژی خورشیدی است و اکنون کشورهای جهان برای ساخت نیروگاه‌های خورشیدی در حال رقابت با یکدیگر هستند.
وی با ارائه این آمار که اکنون به طور میانگین یک درصد از نیاز مردم جهان به برق از روش انرژی خورشیدی تأمین میشود، افزود: در اتحادیه اروپا حدود 5 درصد از این نیاز توسط انرژی خورشیدی برآورده میشود و پیش‌بینی شده که در سال 2020 سایت‌های انرژی خورشیدی سه برابر بیشتر از میزان فعلی برق‌رسانی کنند و در سال 2030 این میزان به 13 برابر افزایش یابد.
مهدی زاده همچنین اظهار داشت: در جهت تأمین انرژی از منابع تجدیدپذیر بسیاری از کشورها از جمله چین، ژاپن، آمریکا و حتی ترکیه به سرعت در حال پیشرفت هستند.
** سهم بسیار پایین حوزه انرژی از شرکت‌های دانش‌بنیان
دبیر ستاد توسعه فناوری انرژی معاونت علمی می‌گوید: با وجود گذشت حدود یک دهه از فعالیت این ستاد، هنوز تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه انرژی به تعداد انگشتان دو دست نرسیده است.
مهدی زاده با یادآوری اینکه اقتصاد ایران بر پایه درآمدهای نفت و گاز می‌چرخد، گفت: این درحالی است که در طول سال‌های گذشته، شرکت‌های استارتاپی و دانش‌بنیان نفتی فعال نشده‌اند.
وی معتقد است: سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی باید جذابیت داشته باشد و هدف ستاد توسعه فناوری انرژی معاونت علمی نیز در ابتدا ایجاد یک فضای کاری مناسب با هزینه بسیار پایین برای شکوفا کردن پتانسیل‌های جوانان نخبه، دانشجویان و علاقه‌مندان به این حوزه است.
مهدی زاده با اشاره به اقدامات جوانان فعال در زمینه‌های مختلف از جمله فناوری‌های روش‌های برداشت نفت، تولید برخی تجهیزات و کالاها از جمله مته، پمپ و شیرهای کنترلی، گفت: ستاد انرژی در صدد حمایت جدی از این جوانان برای به سرانجام رساندن کار در راستای حمایت از تولید و سرمایه ملی است.
وی در تشریح اقدامات در دست انجام ستاد توسعه فناوری حوزه انرژی معاونت علمی نیز اظهار داشت: وظیفه ستاد انرژی، حمایت از فناوری‌های نو و طرح‌های خلاقانه به خصوص طرح‌هایی است که قابلیت صنعتی شدن دارند و منجر به تولید محصول می‌شوند، این رسالت اصلی ستاد انرژی است که متاسفانه تعریف خوبی در سال‌های اخیر ازاین ستاد نشده است.
به گفته مهدی زاده، اکنون چند پروژه زمین‌گرمایی از سوی ستاد انرژی معاونت علمی در حال پیگیری است که روند خوبی داشته است.
** تکلیف وضعیت تمام پروژه‌های ستاد انرژی مشخص شد
دبیر ستاد توسعه فناوری انرژی معاونت علمی با توضیح اینکه پیشتر افرادی با تخصص و مدارک تحصیلی غیرمرتبط در این ستاد مشغول به کار شده بودند، افزود: این باعث شده بود که پروژه‌ها جمع شده و قابل رسیدگی نباشد.
مهدی زاده اظهار داشت: البته در این مدت سعی شده است که در معاونتهای ستاد انرژی، شخصیت‌های علمی، اهل فن و دارای تخصص‌های مرتبط جایگزین شوند.
وی از تعیین تکلیف تمامی طرح‌های ناتمام در ستاد انرژی خبر داد و افزود: ضمنا روی پروژه‌های جاری نیز نظارت مستمر و دقیق خواهیم داشت تا در زمان تعریف شده به سرانجام برسد.
دبیر ستاد توسعه فناروی انرژی معاونت علمی تصریح کرد: هم اکنون جدولی آماده شده تا از این پس میزان پیشرفت و وضعیت پروژه‌ها در این ستاد مشخص و به روز باشد، به طوریکه سرنوشت تمام پروژه‌های ستاد مشخص میشود تا با تغییر مدیریت‌ها افراد جدید دچار چالش نشوند.
** ستاد انرژی معاونت علمی نیازمند حمایت دستگاه‌های مرتبط
وی یکی از اهداف معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری را سرمایه‌گذاری و حمایت از مهندسان جوان نخبه و تحصیل‌کرده برای ظهور و بروز استعدادهای خود در حوزه‌های انرژی عنوان کرد.
مهدی زاده افزود: راه‌اندازی شرکت در حوزه‌های نفت و گاز نیازمند داشتن سرمایه کلان است و هر کسی از پس تامین این سرمایه بر نمی‌آید به خصوص مبتکران و دانشجویانی که از سرمایه‌های مادی آنچنانی برخوردار نیستند.
دبیر ستاد توسعه فناوری انرژی معاونت علمی تاکید می‌کند که این ستاد نمی‌خواهد چاه نفت بزند، حفاری کند، نفت برداشت کند بلکه قصد گسترش و معرفی فناوری این حوزه را دارد.
مشاور معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری، توسعه فناوری در حوزه انرژی را در گرو همکاری مناسب دستگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط با ستاد انرژی دانست و گفت: به عنوان مثال وزارت نفت همواره دیدگاه مثبتی نسبت به فناوری داشته و این همکاری‌ها می‌تواند به ارائه محصول و پروتوتایپ منجر شود.
مهدی زاده بیان کرد: یکی از برنامه‌های اصلی ستاد توسعه انرژی معاونت علمی تشویق شرکت‌ها و استارتاپ‌های بزرگ نفتی برای حمایت از دانشجویان، نخبگان و شرکت‌های کوچک است.
وی با اشاره به اینکه بدنه وزارت نفت به خصوص بخش پالایش و پخش و همچنین پتروشیمی در زمینه‌های دانش‌بنیان و استارتاپی و همچنین ایجاد شرکت‌های شتاب‌دهنده اقدامات بسیار خوبی داشته و با این مباحث آشنا هستند، تاکید کرد: البته ستاد انرژی از تجربه‌های ارزشمند متخصصان انجمن‌های حوزه انرژی به خصوص نفت و گاز، آب و برق برای پیشبرد کار خویش بهره خواهد گرفت.
** راه‌اندازی مرکز فناوری انرژی برای ساماندهی فعالان این عرصه
دبیر ستاد توسعه فناوری حوزه انرژی معاونت علمی در ادامه با اشاره به امضای تفاهم‌نامه همکاری در زمینه تاسیس مرکز توسعه فناوری‌های انرژی ایران بین ستاد توسعه فناوری حوزه انرژی و مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی با انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران در مهرماه امسال گفت: در این مرکز تمام ایده‌پردازان، استارتاپ‌ها، شتابدهنده‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه انرژی برای توسعه بازار خود گرد یکدیگر جمع شده‌اند.
وی در ادامه راه‌اندازی مرکز فناوری انرژی را گامی برای ساماندهی فعالیت‌ها در حوزه انرژی دانست و تصریح کرد: با راه‌اندازی مرکز فناوری انرژی تمامی استارتاپ‌ها، شتابدهنده‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه انرژی به صورت متمرکز فعالیت خود را در آنجا ادامه می‌دهند.
مهدی زاده، تبدیل شرکت‌های کوچک حوزه انرژی به شرکت‌های بزرگ را از اهداف راه‌اندازی مرکز فناوری انرژی عنوان کرد و گفت: این مرکز بستری را فراهم می‌کند تا شرکت‌های توانمند اما کوچک به شرکت‌هایی قدرتمند تبدیل شده و با توسعه بازار و فعالیت‌های خود به اقتصاد کشور نیز نفع برسانند.
مشاور معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری ادامه داد: به عنوان مثال یک شرکت که دارای طرح فناورانه و خلاقانه است می‌تواند طرح خود را به مرکز فناوری انرژی برای سرمایه‌گذاری یک شرکت یا یک استارتاپ ارائه کند و ما برای این ایده‌پردازان در مرکز فناوری انرژی یک فضا با امکانات مورد نیاز در نظر می‌گیریم که آنها در آنجا با خیال آسوده‌تر برای طرح خود زمان بیشتری صرف کنند.
وی اظهار کرد: البته ما برای فعالان عرصه دانش‌بنیان در حوزه انرژی بسته‌های تشویقی و تسهیلاتی مناسبی نیز تعریف کرده‌ایم که در قالب تسهیلات حمایتی به فعالان عرصه دانش‌بنیان در حوزه انرژی اختصاص خواهد یافت.
مهدی زاده گفت: تمام استارتاپ‌ها، شتابدهنده‌ها و شرکت‌های علاقه‌مند به فعالیت در حوزه انرژی می‌توانند با مراجعه به ستاد انرژی معاونت علمی توانمندی و ایده‌های خود را ارئه کنند که پس از بررسی از سوی تیم کارشناسی به آنها فرصت حضور در مرکز فناوری انرژی و حمایت برای توسعه فعالیت و ایده‌هایشان داده میشود.
دبیر ستاد توسعه فناوری انرژی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اظهار داشت: برای راه‌اندازی مرکز فناوری انرژی بخش‌های مختلف خصوصی همچون استارتاپ‌ها و شتابدهنده‌ها برای سرمایه‌گذاری اعلام آمادگی کرده‌اند و زیرساخت‌ها برای راه‌اندازی این مرکز فراهم شده است.
مهدی زاده همچنین به فعالیت‌های ستاد توسعه فناوری حوزه انرژی در دور جدید اشاره کرد و گفت: در ستاد به دنبال این هستیم که با ساماندهی اقدامات دوره‌های گذشته، زمینه لازم در جهت توسعه فعالیت‌ها فراهم شود.
وی به استفاده از دستاوردهایی همچون اسکن کد و هولوباکس در ستاد انرژی معاونت علمی اشاره کرد که دسترسی به آخرین اخبار و دستاوردهای حوزه انرژی را آسان می‌کند و به نوعی صرفه‌جویی در وقت و هزینه را برای علاقه‌مندان در این حوزه به دنبال خواهد داشت.