الگوهای اشتغالزایی درواقع مدل‌های اشتغالزا در هر کشور هستند که اشتغال در قالب آنها صورت می‌گیرد. بررسی‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهد تاکنون در بازار کار کشور 222 الگوی اشتغالزایی شناسایی شده که این الگوها در حال اجرا هستند.
نیروی انسانی از سرمایه‌های پر اهمیت در جوامع محسوب می‌شود از همین رو کشورها، هدایت و برنامه‌ریزی مرتبطی را برای توانمندسازی و سپس جذب این نیروی کار در ساختار اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و خانوادگی آن کشور انجام می‌دهند. ایجاد شغل در کشورها موجب ثبات در اقتصاد آنها می‌شود و همچنین برای افزایش سطح رفاه عمومی و توسعه همه جانبه در جامعه نیز باید در حوزه اشتغال اقدامات قابل توجهی صورت گیرد. بنابراین ایجاد اشتغال و بهره‌برداری منابع از نیروی انسانی حاضر در هر کشور می‌تواند منجر به دستیابی آنها به بخش‌های مطلوب‌تر شود.
در حال حاضر ایران با مشکل کمبود شغل متناسب با نیاز افراد در کشور مواجه است که این امر به علت سیاست‌های نادرست در این عرصه به وجود آمده است. ایجاد اشتغال و دستیابی افراد جامعه به شغل مناسب یکی از مهم‌ترین نیازهای یک جامعه محسوب می‌شود. در واقع اهمیت این امر به اندازه‌ای است که اغلب کشورها از آن به‌عنوان یکی از اهداف کلان در جهت توسعه یاد می‌کنند. از سوی دیگر بیکاری یکی از دغدغه‌های مهم برنامه‌ریزان کشورها محسوب می‌شود زیرا کمبود شغل می‌تواند منجر به پدیده‌ای مخرب در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شود.
اشتغالزایی جزیره ای
بنابراین اشتغالزایی یکی از مهم‌ترین ارکان هر جامعه‌ای به شمار می‌رود اما در حال حاضر دستگاه‌های مختلف به‌صورت جزیره‌ای و غیر منسجم در بخش‌های مختلف اشتغالزایی فعالیت می‌کنند که نیازمند ساماندهی هستند. از سوی دیگر باید برای ایجاد اشتغال در کشور الگوهای اشتغالزایی متفاوتی را در نظر بگیریم؛ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در راستای برطرف کردن این مشکلات طرحی با نام «اطلس الگوهای اشتغالزایی» را در دستور کار خود قرار داده که در این خصوص محمود کریمی بیرانوند سرپرست معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به «ایران» می‌گوید: اطلس الگوهای اشتغالزایی کشور بر مبنای نظریه زیست بوم ملی اشتغال تنظیم شده است زیرا در زیست بوم ملی یکی از مباحث مهمی که به آن اشاره شده، جزیره‌ای عمل کردن دستگاه‌ها در یک منطقه است. به این معنا که هر دستگاهی به‌صورت مجزا اقداماتی در حوزه اشتغال انجام می‌دهند به طور مثال یک دستگاه در حوزه مهارت فعالیت می‌کند و دستگاه دیگر در حوزه آموزش اقداماتی را انجام داده است. همچنین تأمین مالی، نظارت و... نیز از جمله فعالیت‌هایی است که دستگاه‌های مختلف به‌صورت جزیره‌ای انجام می‌دهند.
به گفته وی زیست بوم ملی اشتغال یکی از این مصوبات است که استفاده از آن می‌تواند در خصوص نظریه دولت برای تحقق یک میلیون شغل در طول سال تأثیرات قابل توجهی بگذارد. در واقع همیشه خلأ این طرح در حوزه کسب وکار کشور وجود داشته است.
71 دستگاه هماهنگ می‌شوند
سرپرست معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در همین راستا عنوان کرد: در زیست بوم ملی اشتغال عنوان شده؛ در فضای اشتغالزایی تقسیم کار ملی باید صورت گیرد تا هر دستگاهی از نقش و وظیفه خود در این عرصه مطلع شود تا با این روش، دیگر دستگاه‌ها به‌صورت جزیره‌ای عمل نکنند. در همین راستا اطلس الگوهای اشتغالزایی کشور نیز مشخص می‌کند کدام دستگاه‌ها می‌توانند متولی کدام حلقه از اجرای زیست بوم اشتغال کشور باشند. زیرا این اطلس از 5 حلقه که شامل تأمین مالی، زیرساخت، حقوقی، بازاریابی و فناوری می‌باشد، تشکیل شده است. اولین گام در این امر مربوط به رصد و شناسایی فعالیت‌هایی که دستگاه‌ها انجام می‌دهند است که تاکنون و در گام اول 71 دستگاه را شناسایی کرده‌ایم که در ایجاد اشتغال فعالیت دارند. از میان این 71 دستگاه 52 دستگاه را ارگان‌های دولتی و نهادهای مردمی تشکیل می‌دهند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر 222 الگوی اشتغالزایی در کشور در حال اجرا است که 15 درصد آنها در حلقه بازار زیست بوم، 9 درصد در حوزه فناوری و 26 درصد در بخش آموزش یا مشاوره وجود دارند. علاوه‌بر آن 29 درصد نیز در بخش تأمین مالی، 12 درصد حوزه زیرساخت و 9 درصد عرصه حقوقی فعالیت دارند.
این مقام مسئول توضیح می‌دهد: این اطلاعات مربوط به گام اول در خصوص شناسایی بود که در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی صورت گرفته است. در مرحله بعدی قصد داریم دستگاه‌های مختلف را هماهنگ و همسو کنیم تا از موازی کاری آنها در یک منطقه خاص جلوگیری شود زیرا گاهی در یک منطقه محروم 5 دستگاه به‌صورت همزمان در حال انجام فعالیتی مشابه هستند که با اجرایی کردن گام دوم این طرح یکی از آن دستگاه‌ها که از همه قدرتمندتر است متولی انجام آن امور در منطقه شود.
بر اساس آخرین آماری که مرکز آمار ایران از نرخ بیکاری پاییز امسال ارائه داده است، بررسی نرخ بیکاری افراد ١٥ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که ٨.٩ درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، بیکار بوده‌اند.
بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در پاییز ١٤٠٠، بخش خدمات با ٤٩.٩ درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با ٣٤.٧ درصد و کشاورزی با ١٥.٤ درصد قرار دارند. همچنین بررسی سهم اشتغال ناقص جمعیت ١٥ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که در پاییز ١٤٠٠، ١٠.٦ درصد جمعیت شاغل، به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر و…) کمتر از ٤٤ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این در حالی است که ٣٧.٤ درصد از شاغلین ١٥ ساله و بیشتر، بیش از ٤٩ ساعت در هفته کار کرده‌اند.
البته وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در دوره جدید اعلام کرده که سیاستگذاری‌های اشتغال را بر مبنای این آمار تعیین نمی‌کند بلکه وسیع‌تر از آمار رسمی به مسأله بیکاری توجه دارد.
سید ابوالفضل اشرف منصوری، رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران می‌گوید: وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این مدت کوتاه نشان دادند که اقدام‌های خوبی در حوزه اشتغال می‌شود انجام داد.
وی همچنین اعلام آمادگی کرد که از تمام ظرفیت انجمن‌های صنفی کارگران برای تحقق اهداف اشتغالزای وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی استفاده کنیم.
پیش از این حجت‌الله عبدالملکی گفته بود که با اجرای این طرح‌های اشتغالزا در اطلس اشتغال کشور تا پایان سال ۱۴۰۱ یک میلیون و ۸۵۰ فرصت شغلی جدید ایجاد خواهد شد.
به گفته عبدالملکی، زیست‌بوم ملی اشتغال مانند یک ساعت تمام این قطعات رها شده را در کنار هم قرار می‌دهد و موتور آن به کار می‌افتد از این‌رو وظایف دستگاه‌ها در حوزه اشتغال تعریف شده و در یک نظام سیستمی به هم وابسته قرار گرفته است، نظارت‌ها نیز به‌صورت مستمر از عملکرد دستگاه‌ها صورت می‌گیرد.