یکی از ارزشمندترین سرمایه‌های هر کشور، نیروی انسانی جوانی است که از دانشگاه فارغ التحصیل می‌شوند. جوانانی خلاق و سرشار از ایده که در جستجوی راهی برای ورود به بازار کار هستند. دانش لازم را فراگرفته‌اند و اکنون زمان آن است که ایده‌های خلاق‌شان را به مرحله اجرا بگذارند. اغلب برای شروع کار سرمایه چندانی ندارند. قادر به پرداخت هزینه‌های تاسیس یا اجاره مکانی برای کسب و کارشان نیستید. در این میان بهره‌گیری از امکانات فضاهایی مانند پارک‌های علمی و فناوری و مراکز رشد در ابتدای مسیر کسب و کار می‌تواند گزینه خوبی باشد.
پارک‌های علمی و فناوری با هدف ايجاد شرايط مناسب برای رشد و ظهور نوآوری‌ها و کارآفرينی‌های مبتنی بر فناوری فعالیت می‌کنند. قسمتی از اهداف و وظایف پارک‌ها در قالب مراکز رشد واحدهای فناور انجام می‌شود. مرکز رشد محلی برای استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا و تازه تاسیس است که مراحل پیش‌رشد (دوره‌ای 6 ماهه که با تصویب مدیر مرکز رشد تا 9 ماه قابل افزایش است) و دوره رشد (دوره‌ای حداکثر 3 ساله که با تصویب هیات امناء تا 5 سال قابل افزایش است) را پشت سر می‌گذارند.
در طراحی اجزای مراکز رشد ویژگی‌های عمومی فضای تسهیل‌کننده کسب وکار همچون انعطاف‌پذیری، دسترسی آسان و سریع به زیرساخت‌های اطلاعاتی و ارتباطی، خدمات و مشاوره‌های عمومی با نرخ دسترسی بالا، هم‌افزایی و ... مدنظر قرار گرفته است.
این مراکز به مدت چند سال امکاناتی نظیر اینترنت، تلفن، فضای اداری، پارکینگ، تجهیزات اداری و دفتری، منابع آزمایشگاهی، اطلاعات و مشاوره‌های ضروری را به کسب و کارهای نوپا ارایه می‌دهند. استارت‌آپ‌ها در این مراکز می‌توانند از خدماتی نظیر: دریافت وام، کمک‌های مالیاتی و...، خدمات فنی- تخصصی مانند: مشاوره مالی و بازاریابی، مشاوره حقوقی و مدیریتی، دوره‌های آموزشی و... بهره‌مند شوند تا برای حضور مستقل و موثر در صحنه فناوری کشور آمادگی لازم را پیدا کنند.
به‌طور کلی مهم‌ترین وظایفی که مراکز رشد برعهده دارند عبارتند از:
ایجاد شغل و کمک به جذب کارآموزان و فارغ التحصیلان دانشگاهی در بازار کار
نوسازی، انتقال فناوری و استفاده از دستاوردهای علمی جدید.
افزایش بازدهی نیروی کار بالقوه و استفاده بهینه از این سرمایه عظیم ملی.
فراهم کردن بستر مناسب برای تجاری‌سازی پژوهش‌های علمی- تحقیقاتی
بازاریابی و فروش محصولات فناورانه
حمایت‌های مادی و معنوی از واحدهای مستقر در مرکز رشد
فراهم آوردن حمایت‌های قانونی مورد نیاز واحدهای مستقر جهت تسهیل فرآیند تجاری‌سازی
ارائه خدمات آموزشی و مشاوره‌ای مورد نیاز واحدها در راستای تجاری‌سازی ایده‌های نو
ارزیابی و نظارت بر فعالیت‌های واحدهای فناوری در راستای تحقق ایده محوری‌شان
ایجاد محیطی پویا و هم افزا برای ارائه خدمات در راستای رشد علمی و تجاری واحدهای فناور
کمک به رونق اقتصاد محلی و دانش محور
انواع مراکز رشد
۱. مراکز رشد صنعتی: اغلب توسط نهادهای دولتی یا مراکز غیرانتفاعی تاسیس می‌شوند و هدف آنها حمایت از کارفرمایان است.
۲. مرکز رشد دانشگاهی: هدف از تاسیس مراکز رشد دانشگاهی، تسهیل استفاده تجاری از دانش فنی و حقوق مالکیت معنوی است و امکان استفاده از امکانات دانشگاهی مانند آزمایشگاه، کارگاه و کتابخانه برای‌شان فراهم است. همچنین امکان استفاده از نظرات و مشاوره تخصصی اعضای هیات علمی دانشگاه را نیز فراهم می‌آورند.
برای نمونه می‌توانید مراحل جذب و پذیرش در مرکز رشد دانشگاه شهید بهشتی را در نمودار زیر مشاهده کنید:
۳. مرکز رشد مجازی: این مراکز معمولا دارای فضای فیزیکی خاصی نیستند و امکاناتی غیر از فضای اداری را ارایه می‌دهند.
۴. مرکز رشد بین‌المللی: معمولا دارای مجموعه کاملی از خدمات پشتیبانی برای پیشرفت فعالیت‌های تجاری هستند و تمرکزشان بیشتر روی صادرات است. این مراکز با دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، سرمایه گذاران داخلی و بین‌المللی در ارتباطند.
تاکنون مراکز رشد متعددی در کشورمان تاسیس شده است که می‌توانید فهرست بعضی از این مراکز را (به تفکیک استان‌ها) در لینک‌های زیر مشاهده کنید.
مراکز رشد استان اردبیل
مراکز رشد استان اصفهان
مراکز رشد استان البرز
مراکز رشد استان ایلام
مراکز رشد استان آذربایجان شرقی
مراکز رشد استان آذربایجان غربی
مراکز رشد استان بوشهر
مراکز رشد استان تهران
مراکز رشد استان چهارمحال بختیاری
مراکز رشد استان خراسان شمالی
مراکز رشد استان خراسان رضوی
مراکز رشد استان خراسان جنوبی
مراکز رشد استان خوزستان
مراکز رشد استان زنجان
مراکز رشد استان سمنان
مراکز رشد استان سیستان و بلوچستان
مراکز رشد استان فارس
مراکز رشد استان قزوین
مراکز رشد استان قم
مراکز رشد استان کردستان
مراکز رشد استان کرمان
مراکز رشد استان کرمانشاه
مراکز رشد استان گلستان
مراکز رشد استان گیلان
مراکز رشد استان لرستان
مراکز رشد استان مازندران
مراکز رشد استان مرکزی
مراکز رشد استان هرمزگان
مراکز رشد استان همدان
مراکز رشد استان یزد
نویسنده: نازنین توکلی (کارشناس ارشد مدیریت صنعتی)