دکتر علی خیرالدین در اجلاس رؤسای دانشگاه‌ها، مراکز آموزش عالی، پژوهشی و فناوری با بیان اینکه ۲.۵ ماه تا پایان سال دانش بنیان، تولید و اشتغال کار آفرین فرصت داریم، و این زمان را فرصت مناسبی برای وزارت علوم برای استفاده حداکثری از این سال دانست.
وی با طرح این سوال که چرا اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها وارد حوزه‌های فناوری و نوآوری نمی‌شوند، اظهار کرد: در شاخص نوآوری ایران در سال ۲۰۱۴ در رتبه ۱۲۰ جهانی بود و این جایگاه در سال ۲۰۲۱ در رتبه ۶۰ و در سال ۲۰۲۲ رتبه ۵۳ جهانی بوده است.
خیرالدین با بیان اینکه کشور در طی یک سال صعود ۷ پله‌ای را داشته است، ادامه داد: این در حالی است که رتبه جهانی تولید علم ایران ۱۵ بوده و فاصله ایجاد شده در نوآوری رتبه پنجاه و سوم و رتبه ۱۵ در تولید علم ناشی از تبدیل علم به فناوری و نوآوری و تجاری سازی فناوری است که در این حوزه ضعف داریم.
معاون فناوری وزارت علوم، مشکل اساسی در این زمینه را در نهادسازی و قانونگذاری ذکر کرد و یادآور شد: ایران در شاخص قانونگذاری حوزه فناوری و نوآوری در میان ۱۳۱ کشور، رتبه ۱۳۱ و در شاخص پیشرفتگی کسب و کارها رتبه ۱۱۵ داریم و اگر ما می‌خواهیم در سال دانش بنیان از حوزه دانش بنیانی صحبت کنیم باید حکمرانی دانش بنیانی را ایجاد کنیم.
وی با تاکید بر اینکه ایران در شاخص سهولت کسب و کار در میان ۱۹۰ کشور، رتبه ۱۲۷ را کسب کرده است، افزود: ایران همچنین در شاخص شروع کسب و کار در میان ۱۹۰ کشور در جایگاه ۱۷۸ جهانی قرار گرفته است.
به گفته وی تعداد متقاضیان استقرار در پارک‌ها از ۷۸۱۵ متقاضی به ۵۷۶۲ متقاضی رسیده است و این کاهش را به دلیل عدم توجه به زیر ساخت‌های تحقیقاتی عنوان کرد.
خیرالدین عدم توجه به مقوله کارآفرینی در یک سال اخیر را از دیگر دلایل در این زمینه عنوان کرد و گفت: کشورهایی که در حوزه تحقیق و توسعه سرمایه گذاری بیشتری کرده‌اند، خلق ثروت بیشتری داشته‌اند و با اختصاص نیم تا یک درصد GDP به حوزه فناوری نمی‌توان خلق ثروت زیاد نائل شد.
لزوم توجه به سطح آمادگی فناوری و بازار
معاون فناوری وزارت علوم با بیان اینکه در کنار توجه به سطح آمادگی فناوری (TRL) به سطح آمادگی بازار (MRL) توجه شود، اظهار کرد: در سال‌های قبل بیشتر به عرضه یعنی افزایش تعداد دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش بنیان و پارک‌های فناوری توجه شده است ولی به خروجی آنها توجه نشده است ضمن آنکه در حوزه سیاستگذاری علم و فناوری، حدود یک درصد سیاستگذاری‌ها معطوف به بازار و تقاضا بوده که نیاز است به خروجی کار و بازار توجه بیشتری صورت گیرد.
چالش‌های استارتاپ‌ها
خیرالدین یا اشاره به چالش‌های توسعه استارت‌آپ‌ها در کشور اشاره کرد و گفت: ۵۶ درصد چالش این شرکت‌ها در حوزه قوانین و مقررات و ۴۰.۳ درصد چالش آنها در حوزه تأمین مالی است.
به گفته وی ۱۸.۴ درصد چالش شرکت‌های نوپا در حوزه دسترسی به بازار، ۳۵.۷ درصد در حوزه رکود بازار، ۳۳.۴ درصد در حوزه اعمال تحریم‌ها علیه کشور و ۳۸.۴ درصد چالش‌ها در حوزه تیم سازی است.
چالش اعضای هیأت علمی برای ورود به فناوری
معاون فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به دلایل عدم ورود اعضای هیأت علمی به حوزه فناوری و نوآوری، گفت: تاکنون ما از اساتید خواسته‌ایم مقاله تولید کنند که فعالیت‌های آنها منجر به کسب رتبه ۱۵ جهانی و اول منطقه در تولید علم شده است ولی از آنها در آئین نامه‌های ارتقا خواسته نشده است که وارد حوزه نوآوری وارد شوند.
وی فقدان انگیزه در میان اعضای هیأت علمی در تجاری سازی را از دیگر دلایل عدم ورود اعضای هیأت علمی در حوزه فناوری ذکر کرد و ادامه داد: اساتید برای تولید مقاله ۲ امتیاز دریافت می‌کنند ولی برای ایجاد شرکت‌های دانش بنیان بعد از ۲ سال تلاش ۳ امتیاز دریافت خواهد کرد.
خیرالدین، عدم شناخت نیاز صنعت و بازار، فقدان دانش و مهارت‌های مدیریتی، مالی و بازاریابی، نقش دانشگاه‌ها در حال مساله در سطوح منطقه‌ای تا ملی، ضعف‌های زیر ساختی، عدم دسترسی به ساز و کارهای تأمین مالی را از دیگر دلایل عدم ورود اعضای هیأت علمی به حوزه فناوری نام برد.
خیرالدین اعطای، پایه تشویقی را از راهکارهای، ورود اساتید دانشگاه‌ها به این حوزه نام برد و توضیح داد: ۶۰ پایه تشویقی برای اعضای هیأت علمی در نظر گرفته شده که ۲۵ پایه آن مربوط به حوزه‌های فناوری می‌شود.
به گفته وی اصلاح آئین نامه ترفیع سالیانه با تاکید بر فناوری، اصلاح آئین نامه ارتقا و تدوین آئین نامه سرآمدان فناوری را از دیگر راهکارهای تشویقی برای ورود اعضای هیأت علمی به حوزه فناوری دانست.
ظرفیت های قانون جهش تولید دانش بنیان
وی با اشاره به ماده ۱۱ قانون جهش تولید دانش بنیان اظهار کرد: هر شرکتی که در تحقیق و توسعه سرمایه گذاری کند و یا با دانشگاه‌ها قرارداد امضا کند، اعتبار مالیاتی برای آنها محسوب خواهد شد.
عملکرد معاونت فناوری وزارت علوم
معاون فناوری وزیر علوم، با ارائه گزارشی از عملکرد این معاونت، ایجاد ۵۴ پارک علم و فناوری، ایجاد ۱۱۲ هزار شغل دانش بنیان، ۷۹۱۹ شرکت دانش بنیان را از دستاوردهای این معاونت نام برد و یادآور شد: ۴ دانشگاه رازی کرمانشاه، امام حسین، علم و صنعت و کاشان مجوز پارک دانشگاهی را دریافت کرده‌اند.
وی با اشاره به کمبودهای اعتبارات این معاونت گفت: در حالی که ۳۰ درصد شرکت‌های دانش بنیان در پارک‌های علم و فناوری مستقر شده اند، بودجه این معاونت ۵۰ میلیارد تومان است.
خیرالدین خاطر نشان کرد: بودجه دانشگاه تهران ۲,۴۱۷ میلیارد تومان و اعتبار کل ۳۱ پارک‌های علم و فناوری استانی ۱,۱۷۸ میلیارد تومان است و این عدد نشان می‌دهد که بودجه کل پارک‌ها نصف بودجه دانشگاه تهران است.