چگونه «طرح کسب و کار» یا «بیزینس پلن» بنویسیم؟

 وجود یک طرح کسب و کار به مدیر کمک خواهد کرد تا راهنمای اجرایی یک سرمایه گذاری را تا انتها در دست داشته و بتواند وضعیت نسبی را در هر برهه از زمان ترسیم کرده و کروکی مسیر تحقق طرح کسب و کارش را تحت کنترل داشته باشد. اغلب انتظار می رود یک طرح کسب و کار، حاوی اطلاعاتی در خصوص شرکت، محصول و خدمات بازار، تیم مدیریت، استراتژی کسب و کار، جزئیات اجرایی و تجزیه و تحلیل های مالی باشد. آنچه مهم است ارائه شفاف و صادقانه اطلاعات فوق است و ترتیب و شکل ارائه آن از اهمیت کمتری برخوردار است. بصورت مشخص نمی توان گفت که یک طرح کسب و کار شامل چه بخش هایی است چون با توجه به نوع کسب و کار و هدف تهیه طرح قسمت های آن نیز تغییر می کند. قسمت هایی هم هیت که در یک طرح می تواند باشد یا نباشد. 

بطور کلی بخش های اصلی یک طرح کسب و کار را بصورت زیر می توان معرفی نمود:

1. خلاصه مدیریتی 

خلاصه مدیریتی، بخشی است که سرمایه گذار یا بانک در نگاه اول با خواندن آن طرح شما را رد یا قبول می کند و در صورت قبول شدن بقیه صفحات طرح خوانده می شود. اگرچه این بخش آخرین قسمتی است که نوشته می شود اما اولین بخشی است که بایستی مطالعه شود و توجه خواننده را کاملاً به خود معطوف سازد.

سوالاتی که در این بخش مطرح است عبارتند از:

کسب و کار ما چیست؟

هدف ما از انجام این کسب و کار چیست؟

محصولاتی که قرار است ارائه دهیم چیست؟ آیا این محصولات با هدف ما تناسب دارد؟

این محصولات چه نفعی برای مشتریان دارد؟

آینده این کسب وکار چیست؟

آیا هدف بر مبنای واقعیت بنا شده است؟

آیا ما صلاحیت ها و مهارت های لازم برای راه اندازی یک کسب و کار را داریم؟

افراد کلیدی کسب وکار چه کسانی هستند؟

2. توصیف کسب و کار و استراتژی

در این بخش چرایی وجود شرکت و اهداف غیر خیالی شرکت و وجه تمایز شرکت با بقیه شرکت ها از دید مشتری ها گفته می شود. 

موارد بسیار مهم در این بخش که حتماً بایستی آورده شوند:

• معرفی شرکت و نوع آن: در این قسمت باید اطلاعاتی راجع به شرکت، سهامداران، مکان شرکت آورده شود از جمله: نام شرکت و نوع آن، هیات مدیره، مدیر عامل و سهانداران و درصد سهام هریک، تاریخ تأسیس شرکت، اطلاعات مهم در مئرد منابع مالی شرکت، صنعت و بازاری که کسب و کار در آن فعالیت می کند، محل شرکت، تسهیلات، امکانات و تجهیزات شرکت، آدرس و شماره تماس های شرکت، مشاورین مالی و حقوقی شرکت، اطلاعاتی راجع به سهم بازارو نقاط قوت و ضعف

• مأموریت کسب و کار: در این بخش از طرح مدیر وضعیت مطلوبی که برای آینده کسب و کارش، در نظر دارد را بیان می کند. این بیانیه آمال و آرزوهای کارآفرین را نشان می دهد.

• گذشته، حال و آینده شرکت: در این بخش نویسنده طرح باید اطلاعاتی در خصوص پیشینه شرکت مثل: تاریخ تأسیس، جرایی تأسیس، مسیرهای ترقی و تغییر شرکت، شکست های شرکت ارائه دهد. همچنین در مورد وضعیت فعلی شرکت مانند تولیدات فعلی، تعداد کارمندان، وضعیت صنعت و بازار و وضعیت فروش شرکت به خواننده اطلاعاتی داده شود تا بدان وسیله خواننده بتواند وضعیت فعلی را درک کند و بتواند وضعیت چند ماه آینده را در ذهن خود ترسیم کند. در مورد آینده هم بایستی واقع بین بود و از اغراق پرهیز نمود.

• معرفی تیم مدیریت و اطلاعات تماس: اولین سؤالی که به ذهن یک ارزیاب می رسد این است که "اینها که هستند؟" . تجربه، استعداد و اتحاد مؤسسان شرکت اولین نگرانی یک سرمایه گذار است. در این بخش بایستی اطلاعاتی را به خواننده بدهید که وی نسبت به توانمندی مدیران و مجریان طرح اطمینان پیدا کند.

• سهامداران: تعداد سهامداران و میزان سهم آنان از سرمایه شرکت در ساختار سرمایه شرکت تأثیرگذار است که این خود بر تصمیمات سرمایه گذاران اثر خواهد گذاشت چرا که ساختار سرمایه بر ریسک مالی شرکا اثر می گذارد.

• رابطه با تأمین کنندگان: ایجاد یک رابطه قوی با تأمین کنندگان مواد اولیه و خدمات مورد نیاز شرکت یکی از کلیدهای موفقیت و عامل پاسخ گویی به موقع به مشتریان شرکت است.

3. تیم مدیریت و سازماندهی

تحقیقات نشان داده است که مهمترین عامل از نظر سرمایه گذاران در ارزیابی هر طرح، گروه مدیران است. اگر مدیران مورد تایید قرار نگیرند تامین مالی بسیار مشکل خواهد بود. استفاده از نمودار سازمانی می تواند به خواننده در فهم نیروی انسانی بسیار کمک کند. مسائل مربوط به نیروی انسانی از قبیل: تعداد کارکنان، نیاز به متخصصین و مهندسین، تکنسین ها یا هر نوع نیروی کار خاص دیگری که لازم است را در این بخش ذکر کنید. مشاوران یک کسب وکار ممکن است بصورت رسمی اعضای هیات مدیره باشند یا بصورت غیر رسمی گروهی خارج از سازمان باشند. نحوه ارتباط شما با مشاوران و اعتبار و کیفیت مشاوره از مسائلی است که سرمایه گذاران علاقه زیادی به آن دارند.

4. تحلیل بازار و رقبا

در طرح کسب و کار باید محیطی که شرکت در آن مشغول فعالیت است، تشریح کرد و در این تشریح باید مشتری، نیازها، محل و راه های رسیدن به مشتری بدرستی تعریف شود.

مهمترین نکات که بایستی در این بخش آورده شود عبارتند از:

• شناسایی بازار مناسب: برای اینکه بتوانید در بازار پر از رقابت امروزه دوام بیاورید و کسب و کار شما روز به روز رشد کند باید نسبت به محیط حساس باشید و همگام با تغییرات مشتریان، تغییرات بازار، تغییرات فناوری و هرتغییر دیگر در محیط کسب و کار، شرکت شما نیز تغییر کند.شناسایی روندهای بازار از قبیل : جمعیت، ساختار، بهداشت، سلیقه و خواست مصرف کنندگان، ساختار درآمد خانوار، الگوهای سکونت و اقامت، نیاز به نیروی کارو ... علاوه بر اینها بایستی تلاش نمود تا اطلاعاتی در مورد حجم تقاضای فعلی بازار بدست آورد.علاوه بر آن سهم بازار خود از بازار هدف را مشخص نمود.وضعیت رقابت در بازار کسب و کار یکی از مسائل اساسی است که در این بخش به آن پرداخته می شود. بنابراین بهتر است که دقیقاً رقبای اصلی خود را در بازار شناخته و آنها را معرفی کنید. برنامه شما برای نحوه رقابت با آنها بسیار مهم است.

• فهمیدن بازار: تغییر دینامیک بازار یا تغییر رفتار مشتری ممکن است آسیب های شدیدی به کسب و کار شما وارد کند. بنابراین قبل از شروع کسب و کار باید در مورد رفتار مشتری و چگونگی تصمیم گیری او در فرآیند خرید محصولات یا خدمات شما کاملاً مطالعه و تحقیق کنید. بخش بندی بازار و موقعیت یابی در بازار و تحقیقات بازاریابی از جمله مهمترین نکاتی هستند که در این بخش از طرح کسب وکار به آنها پرداخته می شود. 

5. محصول یا خدمت

این بخش شامل تشریح محصول یا خدمات، مزیت های محصول، فناوری ساخت منابع، محصول یا خدمات آینده می باشد. نکته مهم در این بخش ذکر مزیت های محصولات و هزینه هر مزیت است. همچنین لازم است طرح شما دیدگاه و فلسفه شما نسبت به کنترل کیفیت را بیان کند. بطور مثال اینکه چگونه از تولید محصول بی کیفیت یا ارائه خدمات بی کیفیت پیش گیری خواهید کرد؟ خدمات پس از فروش شما چگونه است؟ همچنین نیاز است که طرح شما هر قانونی که ممکن است به نوعی بر کسب و کار شما تأثیر داشته باشد را توضیح دهد. اگر نیاز به مجوزی خاص هست آنرا توضیح دهید. و در آخرهم بایستی به شناسایی هزینه ها پرداخت و آنها را بطور خلاصه بیان نمود.

6. بازاریابی و فروش

بازاریابی شامل افزایش آگاهی مشتری است و انتقال اطلاعات در مورد جنبه های محصولات یا خدمات به مشتری است. طرح بازاریابی، موقعیت فروش در هر بخش از بازار را تعیین می کند. جزئیات بازاریابی، آگهی های تبلیغاتی و استراتژی های فروش مسلماً منتج به فروش مطلوب و گرفتن سهم مناسبی از یازار می شود. ابزارهای بازاریابی مختلفی وجود دارد، بدین سبب باید به گزینش ابزارهای مناسب بپردازیم. برای این منظور می بایست آمیخته بازاریابی که شامل محصول، قیمت، توزیع و ترویج است تعیین شوند. از سوی دیگر، فروش شامل فعالیت های مختلفی برای متقاعد کردن مشتریان بالقوه به خرید است. طرح کسب و کار شما باید به خوبی توضیح دهد که فرآیند فروش چگونه انجام خواهد شد. بایستی روش های فروش و تأمین نیاز فروشندگان در این بخش توضیح داده شود.

7. اطلاعات مالی

8. ضمائم، اسناد و مکتوبات تکمیلی و صورت حساب های مالی

درباره طرح کسب و کار بیشتر بدانید: راهنمای جامع برای نوشتن طرح کسب و کار (بیزینس پلن) به زبان ساده

برگرفته از کتاب طراحی و تدوین طرح کسب و کار

به منظور دریافت خدمات مشاوره طرح کسب‌وکار کلیک کنید

اگر می‌خواهید درباره «طرح کسب و کار یا بیزینس پلن» بیشتر بخوانید، مطالب زیر را پیشنهاد می‌کنیم:

10 نکته اساسی برای طراحی موفقیت آمیز طرح کسب وکار

چارچوب طرح کسب و کار

مروری اجمالی بر کتاب چگونه یک طرح کسب و کار بنویسیم؟

طرح کسب و کار در یک نگاه!

چرا طرح‌های کسب‌وکار طولانی، خطر شکست در کسب‌وکار را افزایش می‌دهند؟