نوآوري ابزار لازم براي كارآفرينان است. بيشتر محققان به وضوح خلاقيت و نوآوري را به عنوان كانون فعاليت هاي كارآفرينانه در نظر مي گيرند. كارآفرينان سازماني، نوآوران و مولدان ايده هستند. نتايج اين نوآوري ها عبارتست از محصولات، بازارها يا فرآيندهاي جديد. نايت، نوآوري محصولات يا خدمات جديد را بالاترين سطح نتايج فعاليت هاي كارآفرينانه سازماني معرفي مي كند. در اغلب موارد سازمان ها كمتر به امر خلاقيت و نوآوري دست مي زنند زيرا آنرا تجارتي مخاطره پذير مي پندارند كه بايد از كار اصلي منحرف شده و به اموري كه هنوز امتحان نشده اند بپردازند. اما روند رو به رشد تكنولوژي و رقابت فشرده در صنايع و سازمان هاي مختلف ضرورترخلاقيت و نوآوري را اجتناب ناپذير كرده است كه در اينصورت سازمان هايي موفق هستند كه خود را با اين روند تطبيق دهند، در غير اينصورت محكوم به شكست خواهند بود. لذا خلاقيت و نوآوري براي بقاي هر سازماني لازم است و سازمان ها علاوه بر ايجاد روش هاي كارآفرينانه و پرورش كارآفرينان در سازمان، لازم است جوي ايجاد كنند تا افكار نوآورانه كاركنان شكوفا گردد.
براي نوآوري، همه افراد داخل سازمان بايد نوآورانه فكر كنند و اين مستلزم فراهم آوردن شرايط و محيطي است كه خلاقيت و نوآوري را تشويق نمايد. راه هاي عمده اي كه محرك خلاقيت در سازمان است به شرح ذيل است:
1. فضای خلاق
یکی از راه های مهم ظهور نوآوری به وجود آوردن فضای محرک خلاقیت است. بدین معنی که مدیریت باید همیشه آماده شنیدن ایده های جدید از هرکس در سازمان باشد. در واقع سازمان باید در جست و جوی این گونه فکرها باشد و تنها منتظر ارائه اندیشه جدید نماند. برای اینکه خلاقیت در سازمان پرورش یابد باید نگرشی در در سازمان حاکم باشد که از پیشنهادهایی که مبتنی بر تغییر شرایط موجود است استقبال شود. یک نگاه سرد یا بهت زده رئیس به زیردستی که پیشنهاد ارائه داده است به وی می فهماند که دیگر از این نوع پیشنهادات ندهد. جدای از این که نظر مدیریت در زبان و ظاهر درباره خلاقیت چیست- طرفداری می کند یا مخالفت- ملاک اصلی برای پیشنهاد دهنده آن چیزی است که مدیر در عمل انجام می دهد.
2.اختصاص زمان لازم برای ارائه افکار خلاق
موضوعات انحرافی محیط کار، اغلب مدیران و کارکنان را از خلاق بودن باز می دارد. برخورد با مسائل فوری ممکن است بیشتر وقت روزانه فرد را بگیرد و اغلب؛ فرصتی که باقی می ماند یا اندک است و یا هیچ فرصتی برای تفکر خلاق نمی ماند. برای جلوگیری از این امر لازم است که شرکت ها هر روز مدت زمانی را برای اندیشیدن و خلاقیت افراد اختصاص دهند. در هر روز یک یا چند ساعتی فرصت داشتن برای تمرکز بر روی مسائل و ارائه راه حل برای آنها، به مدیران امکان می دهد تا به تفحص افکار جدید بپردازند. زمانی که مدیران در دفتر کار خود به تفکر و تدبیر مشغول اند، باید سعی شود تا چیزی موجب گسستگی افکارمان نشود و کسی مزاحم ظانان نگردد
3. برقراری یک سیستم پیشنهادات
یکی از روش های ترغیب خلاقیت، برقراری سیستم دریافت پیشنهادات است که بدین ترتیب روشی برای ارائه پیشنهادات فراهم می شود. برای مثال صندوق پیشنهادات را می توان در هر واحدی قرار داد، فرم مخصوص دریافت نظرات و پیشنهادات را تهیه و جایزه ای نقدی یا تقدیرنامه ای برای پیشنهادات مفید و سازنده در نظر گرفت. ولی اعطای پاداش به تنهایی کافی نیست، کارکنان باید اعتقاد پیدا کنند که مدیریت واقعاً به ایده های آنان نیاز دارد و لازمه ایجاد چنین اعتقادی در کارکنان این است که مدیر، هر پیشنهادی را بطور جدی مورد بررسی قرار داده و اگر فکری پذیرفته نشد علت آنرا را برای صاحب فکر و پیشنهاد دهنده آن توضیح دهد.
4. ایجاد واحد مخصوص خلاقیت
در بسیاری سازمان ها مسأله ابتکار عمل و خلاقیت به واحدهایی واگذار شده است که آنها را دوایر خلاق می نامند. دوایر ستادی مثل تحقیق و توسعه، طراحی، مهندسی و تجزیه و تحلیل سیستم ها راه های جدید را ارائه می کنند که سایر دوایر سازمانی باید آنها را بکار گیرند. ساختار واحد هایی که پدیده جدیدی را عرضه می کنند حالت ارگانیک داشته تا بدین وسیله ارائه نظرات و روش های جدید آسان گردد.
صاحب نظران دیگری معتقدند که اثربخش بودن نوآوری درسازمان به وجود یا عدم وجود عوامل مربوط به آزادگی بستگی دارد. اگر مدیران و مبتکران بالقوه درصدد ارتقاء نوآوری در سازمان هستند باید موارد ذیل را در محیط سازمان مورد توجه قرار دهند:
خودانتخابی: آیا شرکت فرد نوآوری را که با اراده خود در این مسیر گام بر میدارد را تشویق می کند؟
آزادی عمل: آیا افراد سازمان برای استفاده از منابع سایر بخش ها و نیز منابع خارج از سازمان از آزادی عمل برخوردارند؟
خودمختاری: آیا افراد می توانند بدون کسب اجازه فعالیت های نوآورانه را دنبال کنند؟
سرعت عمل: آیا روش های سریع و غیر رسمی در جهت اجرای ایده های جدید و به منظور دست یابی به منابع وجود دارد؟
گسترش حوزه فعالیت: آیا سازمان توانایی اداره کسب و کارهای جدید را دارد؟
تحمل ریسک، شکست و اشتباهات: آیا ریسک پذیری تشویق می شود؟ آیا به فرد اجازه داده می شود که از اشتباهات خود بیاموزد؟
رهایی از ایده های سنتی: آیا افراد پذیرای ایده های جدید هستند؟
تیم های فراوظیفه ای: آیا شکل دهی تیم های خودگردان آسان است؟
برگرفته از کتاب کارآفرینی سازمانی تألیف دکتر اکرم هادیزاده مقدم، انتشارات جانان