با قیمت فعلی خودروهای بازار می‌توان خودرو صفر کیلومتر خارجی خریداری کرد
از آنجا که دولت گذشته در کنترل و مهار قیمت خودرو در بازار ناتوان بود، قیمت خودرو از سال 97 سیر صعودی به خود گرفت و همچنان، این چالش ادامه دارد تا جایی که زور وزیر صنعت، معدن و تجارت هم به این بازار آشفته نرسید. قیمت خودروهای ایرانی همراستا با خودروهای خارجی در حال افزایش است و افرادی که تصمیم‌گیر بازار خودرو هستند اکنون تنها نظاره‌گر شرایط شدند چرا که دلالان و واسطه‌ها در این حوزه نفوذ کردند و براحتی تعیین کننده قیمت‌ها در بازار شده‌اند. کسانی که در نمایشگاه‌ها فعالیت می‌کنند، نوک پیکان اتهام‌ها را به دو سمت نشانه گرفتند که یکی از آنها شرکت‌های فروش خودرو است که تعداد آن بیش از 2 هزار مجموعه است و دوم نمایندگی‌های خودروسازان است. نمایشگاه‌داران می‌گویند که ما یقین داریم این دو گروه تعیین کننده قیمت خودرو در بازار شدند. این گفته‌ها و اظهارنظرها در شرایطی است که برخی‌ها، نمایشگاه‌داران را مقصر گرانی خودرو می‌دانند. از سال 97، قیمت خودرو افزایشی شده و هیچ سیاستی در کنترل قیمت‌ها موفق نبوده است. قیمت‌گذاری دولتی، سیاست قرعه‌کشی و تخصیص خودرو به متقاضیان واقعی، عرضه هفتگی خودرو و... در هیچ مقطعی کارساز نبوده است و مردم هر هفته و حتی هر روز شاهد تغییر قیمت خودرو هستند.
اکثر کارشناسان و فعالان بازار، یک راه را برای عبور از این هیاهو و فرصت طلبی برخی‌ها تجویز می‌کنند و آن واردات خودرو است. البته آزادسازی واردات خودرو به شرط صادرات خودرو و قطعه، اواخر سال گذشته در مجلس تصویب شد و بعد از ایرادهایی که شورای نگهبان از آن گرفت، مجمع تشخیص مصلحت نظام با واردات خودرو موافقت کرد. بر این اساس دولت مجاز است در سال‌جاری بین 70 هزار تا 100 هزار دستگاه خودرو وارد کند. در روزهایی که معلوم نبود مصوبه مجلس، چه آینده‌ای خواهد داشت، وزیر صنعت، معدن و تجارت یادآور شد که ممنوعیت واردات خودرو برای سال 1401 ادامه پیدا نخواهد کرد. ممنوعیت واردات خودرو هر سال (از سال 97) از سوی سران قوا تمدید می‌شد ولی از سال گذشته با بهبود درآمدهای ارزی کشور و شرایط دشواری که بر صنعت خودرو حکفرماست، پیش‌بینی مدیران وزارت صمت این بود که واردات خودرو از خردادماه سال‌جاری آغاز می‌شود. حال که نیمه اول اردیبهشت ماه سپری شده، تمام نگاه‌ها به سمت وزارت صنعت، معدن و تجارت است که تصمیم نهایی برای واردات خودرو را بگیرد.
6 برندی که با 10 هزار دلار می‌توان وارد کرد
مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو درباره اینکه اگر ایران بخواهد واردکننده خودروهای غیرلوکس باشد، چه برندهایی را می‌تواند وارد بازار خودرو کند، به «ایران» گفت: «برای اینکه قیمت خودرو در بازار کنترل شود و مردم با شرایط بهتر و منصفانه‌ای بتوانند خودرو خریداری کنند، باید به‌دنبال واردات خودرو با قیمت کمتر از 10 هزار دلار بود، اگر دلار 28 هزار تومان در نظر گرفته شود با قیمت 280 میلیون تومان امکان واردات خودرو خوب و مناسب وجود دارد که این خودروها می‌توانند از برندهای هیوندا، سوزوکی، تویوتا، رنو، داتسون و تاتا باشد.»
وی با بیان اینکه برندهایی که مورد اشاره قرار گرفت از 7500 دلار تا 10000 دلار است و همه آنها برای سال 2022 هستند، افزود: «ایران، استانداردهای 85 گانه در مورد خودروها دارد و این امر چالش‌هایی را ایجاد می‌کند، بدین جهت اگر استانداردهای اجباری 85 گانه نبود که به اعتقاد کارشناسان بخش قابل توجهی از آن برای ایران کاربرد ندارد و خیلی از کشورها چنین استانداردهایی ندارند، می‌توانیم خودروهای ارزان‌تر هم وارد کشور کنیم. چه اصرای وجود دارد که استانداردهای 85 گانه در شرایطی که هیچ کاربردی ندارد و حتی خیلی از کشورها آن را الزامی نکردند، در ایران اجرایی شود این امر نشان می‌دهد که استانداردها بدرستی احصا نشده است، از همین رو ضرورت دارد که دولت سیزدهم نسبت به بازنگری استانداردها اقدام کند، در این شرایط هم قیمت خودروهای داخلی کاهش پیدا می‌کند و هم اینکه می‌توان خودروی ارزانقیمت وارد کشور کرد.»
لوکس تعریف مشخص دارد
دادفر خاطرنشان کرد: «اگر غیر از برندهای معروف بخواهیم واردات داشته باشیم، تعداد خودروها بی‌نهایت است و بازار بسیار بزرگی وجود دارد. از همین رو ابتدا دولت باید تصمیم بگیرد که چگونه و با چه سازوکاری می‌خواهد واردات خودرو را دنبال کند. اگر هدف آرامش بازار و رساندن خودرو به مردم باشد، تنوع خودرویی با قیمت مناسب و حتی کمتر از قیمت خودروهای داخلی در بازار، وجود دارد.»
وی با اشاره اینکه خودروی لوکس در همه دنیا تعریف دارد و هر خودروی خارجی لوکس محسوب نمی‌شود، گفت: «برخی‌ها عنوان می‌کنند که اگر واردات خودرو آزاد شود نباید واردکنندگان به‌دنبال خودروهای لوکس باشند، اما باید تأکید کرد خودروهایی که وارد کشور می‌شود اصلاً لوکس نیست و اتفاقاً خودروهای معمولی هستند. خودرو 400 تا 500 میلیون تومانی لوکس نیست اما وقتی تعرفه‌های مختلف روی این خودروها بسته می‌شود، قیمت آنها بالا می‌رود و برخی‌ها تصور می‌کنند، خودروی لوکس وارد ایران شده است.»
ما به‌دنبال افزایش تیراژ تولید هستیم
دبیر انجمن واردکنندگان خودرو با اشاره به اینکه در ایران ما به‌دنبال افزایش تیراژ تولید هستیم اما در سایر کشورها تولید خودرو بدون سرنشین و الکترونیکی صحبت می‌شود، تصریح کرد: «در مورد خودروی بنزینی دیگر جنگی وجود ندارد، اکنون سرمایه‌گذاری میلیارد دلاری به سمت موضوعاتی است که مورد اشاره قرار گرفت؛ متأسفانه صنعت خودروی ایران در آکواریوم بوده و انواع حمایت‌ها را داشته لذا طبیعی است که در چنین شرایطی عملکرد خوبی نداشته باشد. باید قبول کرد حمایت از صنعت خودرو با بستن درهای واردات اشتباه است.»
50 درصد کاهش قیمت در دو سال
وی در ادامه به واردات خودروهای کارکرده اشاره کرد و گفت: «کشورها هیچ منعی برای واردات خودروهای کارکرده ندارند و چه بسا کشورهای گرجستان، آذربایجان و... به این سمت رفته‌اند. اگر دولت بخواهد به سمت واردات خودروی کارکرده برود که قیمت خودرو در بازار شکسته خواهد شد به‌عنوان مثال مگان 2016 حدود 500 یورو است و حتی قیمت‌های بسیار پایین تری هم وجود دارد. در خارج از کشور خودروی صفر کیلومتر یا کارکرده اگر یک سال از عمر تولید آن بگذرد، 25 درصد و دو سال 50 درصد کاهش قیمت پیدا می‌کند.»
در این میان چندی پیش سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو تنها راه کنترل قیمت خودرو در شرایط فعلی را واردات خودرو عنوان کرد و اظهار داشت: «هر زمان خودرو به اندازه کافی وارد بازار شود آن گاه می‌توان از ثبات قیمت خودرو صحبت کرد؛ براساس آنچه که در رسانه‌ها از آمار تولید خودرو مشاهده می‌شود تولید در یک ماه گذشته خوب نبوده و حتی نسبت به مدت مشابه سال گذشته کمتر بوده بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که افزایش تیراژ تولید اتفاق نیفتاده است. علاوه بر آمار، وضعیت عرضه در بازار نیز کاملاً حاکی از آن است که با کاهش عرضه مواجه هستیم، بنابراین در این شرایط نمی‌توان انتظار کاهش قیمت‌ها را داشت.»
او ادامه داد: «اگر خودروی با کیفیت وارد شود خودروسازان مجبور به ارتقای کیفیت تولیدات خود می‌شوند، مشکل بازار خودرو انحصار و محدودیت عرضه است، هزینه تولید بالا است بنابراین مصرف کننده برای خرید باید هزینه‌های هنگفتی بپردازد.»
با توجه به مشکلاتی که در این بخش وجود دارد به نظر می‌رسد تنها وزارت صمت است که می‌تواند گره‌ای را که به بازار خودرو افتاده است باز کند. اگر این وزارتخانه تصمیم بگیرد که آرامش را به بازار خودرو برگرداند با دادن مجوز می‌تواند کم کاری‌های دولت گذشته را جبران و مردم را خودرودار کند. در غیراین‌صورت بازار خودرو همچنان تنش خواهد داشت و قیمت‌هایی تعیین می‌شود که برای هیچکس باور کردنی نیست.
بررسی لیست قیمت خودروهای خارجی نشان می‌دهد که ایران می‌تواند خودروهایی را وارد کند که ضمن داشتن بالاترین استانداردها، ارزان‌تر از خودروهای فعلی در بازار است. در جدول به برخی برندها و قیمت‌های روز بازار آن اشاره شده است. اگر وزارت صمت تصمیم به واردات خودرو بگیرد و تعرفه‌ها را صفر کند این خودروها کماکان تردد در خیابان‌های کشورمان را خواهند داشت و خودروسازان مجبور می‌شوند در فضای رقابتی به تولید خودرو ادامه دهند.